“Hey 15’li” türküsü, Anadolu’da yaşanan savaş ve göç temalarının işlendiği halk ezgilerinden biridir. Türkünün kökenine dair anlatımlar, Hicri 1315 (Miladi 1897–1898) doğumlu Tokatlı Halil adlı gençle sözlüsü Hediye arasında geçen olaylara dayandırılmaktadır. “15’li” ifadesi, bu doğum yılına gönderme yaparak genç yaşta askere alınanları simgelemektedir.

Halil ve Hediye'nin Hikayesi

Dönemin askeri uygulamalarına göre, her hanede bir erkek birey askerlikten muaf tutulabiliyordu. Halil, evin tek erkek çocuğu olmasına rağmen gönüllü olarak Çanakkale Cephesi’ne gitmiştir. Halil'in cepheye gitmesinden sonra annesinin Rum çeteleri tarafından öldürüldüğü, sözlüsü Hediye’nin ise kaçırılarak bir süre esir tutulduğu rivayet edilmektedir. Hediye daha sonra serbest bırakılmış ve köyüne dönmüştür.

Anlatıya göre Halil de savaşın ardından köyüne geri döner; ancak Hediye’nin yaşadıklarını yanlış yorumladığı için ikili bir araya gelemez. Bu olaylar zinciri, halk arasında duygusal bir hikâye biçiminde aktarılmış ve zamanla anonimleşerek türkü formuna dönüşmüştür.

Kültürel Yansımaları ve Anlatı Özellikleri

Türkünün sözleri, Halil ile Hediye’nin karşılıklı konuşması şeklinde düzenlenmiştir. Anlatım tarzı, bireysel bir aşk hikâyesi aracılığıyla savaşın siviller üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle “Hey 15’li”, bireysel ve toplumsal hafızada savaşın doğurduğu travmaların bir ifadesi olarak değerlendirilmektedir.

“Hey 15’li” adlı türkü, tiyatro eserlerine de konu olmuş, halk müziği repertuarında uzun yıllar boyunca yer bulmuş ve çeşitli sanatçılar tarafından icra edilmiştir. Sözlü tarih unsurlarına dayalı olması nedeniyle türkünün tam olarak ne zaman ve kim tarafından söylendiği bilinmemekle birlikte, içerdiği temalar nedeniyle savaş dönemi Anadolu’sunun toplumsal yapısını yansıtan örneklerden biri olarak kabul edilmektedir.

Türkünün Farklı Coğrafyalardaki Etkisi

“Hey 15’li” adlı türkü, yalnızca ortaya çıktığı yörede değil, zaman içinde Türkiye’nin farklı bölgelerinde de halk müziği repertuarına dahil edilmiştir. Savaş, ayrılık ve bireysel acılar gibi evrensel temalar içermesi nedeniyle türkü, Tokat yöresi dışında da kabul görmüş; başta İç Anadolu ve Karadeniz olmak üzere çeşitli coğrafyalarda farklı yorumlarla seslendirilmiştir.

Türkü, köy kökenli bir ezgi olmasına rağmen kentleşmenin artmasıyla birlikte büyük şehirlerde de tanınır hâle gelmiş, halk konserleri, radyo yayınları ve televizyon programları aracılığıyla daha geniş dinleyici kitlelerine ulaşmıştır. Aynı zamanda yurt dışında yaşayan Türk toplulukları arasında da bilinmekte; gurbet, memleket özlemi ve savaş gibi temalar üzerinden duygusal bir bağ kurularak benimsenmektedir.

Bu yaygınlık, türkünin yerel bir ağıttan ulusal düzeyde tanınan bir halk ezgisine dönüşmesine olanak tanımıştır. Farklı coğrafyalarda çeşitli sanatçılar tarafından yorumlansa da eserin ana teması ve sözlü yapısı büyük ölçüde korunmuş, bu da kültürel sürekliliğini desteklemiştir.

Türkünün Sözleri

Hey onbeşli onbeşli

Tokat yolları taşlı

Hey onbeşli onbeşli

Tokat yolları taşlı

Onbeşliler geliyor

Yarimin gözü yaşlı

Aslan yarim kız senin adın Hediye

Ben dolandım sen de dolan gel beriye

Fistan aldım endazesi onyediyeHey 

^{Hey Onbeşli Türküsü}