29 Aralık 2024’te yapılan ilk tur ile başlayan ve 12 Ocak 2025’te gerçekleştirilen ikinci tur ile tamamlanan, Hırvatistan’ın sekizinci cumhurbaşkanlığı seçimidir. Sürecin sonunda, Sosyal Demokrat Parti'nin (SDP) desteklediği mevcut Cumhurbaşkanı Zoran Milanovic, rakibi Dragan Primorac karşısında %74,66 oy oranı ile ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmiştir.  Seçimler, Hırvatistan’ın siyasi ve sosyal gündeminde önemli bir yer tutmuş ve uluslararası kamuoyunda ilgi görmüştür.

_{Hırvatistan'da Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan Zoran Milanovic - Anadolu Ajansı}

Seçim Süreci

Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı seçimleri, 1990'dan bu yana beş yılda bir düzenlenmektedir. Seçim sistemi, çoğunluk ilkesine dayalıdır; bir adayın seçimi kazanabilmesi için geçerli oyların yarısından fazlasını alması gerekmektedir. Bu durum gerçekleşmediğinde, en çok oyu alan iki aday ikinci turda yarışır.

 

2024-2025 seçimlerinde, ilk tur 29 Aralık 2024’te gerçekleştirilmiş, hiçbir adayın salt çoğunluğu sağlayamaması nedeniyle seçimler ikinci tura kalmıştır. İkinci tur 12 Ocak 2025’te yapılmış ve seçim süreci sonuçlanmıştır. Hırvatistan’da seçim süreci, ülke anayasasına uygun şekilde, Hırvatistan Devlet Seçim Komisyonu’nun (DIP) gözetiminde gerçekleştirilmiştir.

 

Seçimlerde Hırvatistan genelinde 3,7 milyondan fazla kayıtlı seçmen için toplam 6.700 sandık kurulmuştur. Yurtdışında yaşayan Hırvat vatandaşları için 38 ülkede toplam 105 oy kullanma merkezi açılmıştır. Bosna-Hersek, Almanya, Türkiye, ABD ve Avustralya gibi ülkelerde bu merkezler aracılığıyla oy kullanılmıştır.

Adaylar ve Kampanya Süreci

2024 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine toplamda sekiz aday katılmıştır. Adaylar arasında hem siyasi partiler tarafından desteklenen isimler hem de bağımsız adaylar yer almıştır. Adayların siyasi platformları ve kampanya stratejileri, Hırvatistan'ın iç ve dış politikasına ilişkin tartışmaları gündeme getirmiştir.

Zoran Milanovic

Zoran Milanovic, Sosyal Demokrat Parti’nin (SDP) adayı olarak 2024 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmıştır. Zagreb Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra bir süre Zagreb Ticaret Mahkemesinde çalışmış, 1993 yılında Dışişleri Bakanlığına geçmiştir. Bu süreçte, Hırvatistan'ın Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa Birliği (AB) ve NATO misyonlarında görev almıştır.

 

2011-2016 yılları arasında Hırvatistan Başbakanı olarak görev yapan Milanovic, 2019 yılında Cumhurbaşkanı seçilmiş ve görev süresi boyunca hükümetin politikalarına yönelik eleştirileriyle dikkat çekmiştir. 2024 seçim kampanyasında, bağımsız bir dış politika söylemi ve Hırvatistan'ın ulusal çıkarlarını ön planda tutan bir yaklaşım benimsemiştir. Özellikle Ukrayna-Rusya Savaşı’na asker gönderilmesine karşı çıkması, seçmenler arasında destek bulmasını sağlamıştır. Milanovic, anayasal sorumluluklarına vurgu yaparak Cumhurbaşkanlığı makamının bir güç değil, bir görev makamı olduğunu belirtmiştir.

Dragan Primorac

Dragan Primorac, iktidardaki merkez sağ Hırvat Demokrat Birliği’nin (HDZ) adayı olarak 2024 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışmıştır. 1965 yılında Bosna-Hersek’in Banja Luka kentinde doğan Primorac, tıp eğitimi almış ve genetik alanında uzmanlaşmıştır. 2003-2009 yılları arasında Hırvatistan Eğitim Bakanı olarak görev yapmıştır. Bu dönemde eğitim alanında çeşitli reform çalışmaları yürütmüş ve sağlık konularında akademik çalışmalarıyla tanınmıştır.

 

Primorac, 2009 yılında da HDZ’nin Cumhurbaşkanı adayı olarak seçimlere katılmış, ancak seçimi kazanamamıştır. 2024 seçimlerinde, dış politika ve ülkesinin uluslararası konumunu güçlendirme hedefleriyle yeniden aday olmuştur. Seçim kampanyasında, Hırvatistan’ın NATO ve Avrupa Birliği içindeki pozisyonunu geliştirme gerekliliğine vurgu yapmıştır. 2024-2025 seçimlerinde, oyların %25,34’ünü alarak ikinci sırada yer almıştır.

Diğer Adaylar

Seçimlerde Ivana Kekin (Možemo), Miro Bulj (Most), Branka Lozo (Domovinski Pokret), Marija Selak Raspudić (bağımsız), Tomislav Jonjić (bağımsız) ve Niko Tokić Kartelo (bağımsız) gibi farklı siyasi görüşleri temsil eden adaylar da yer almıştır. Bu adaylar, çevre politikaları, eğitim reformu, geleneksel aile değerleri ve ekonomik kalkınma gibi konuları tartışmaya açmışlardır.

Seçim Sonuçları

_{2024-25 Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı Seçimleri sonuçlarını gösteren yapay zeka ile oluşturmuş grafikler}

İlk Tur Sonuçları

29 Aralık 2024’te gerçekleştirilen ilk turda, Zoran Milanovic oyların %49,1’ini alarak birinci sırada yer almıştır. Dragan Primorac ise %19,4 oy oranı ile ikinci olmuştur. Diğer adaylardan Marija Selak Raspudić %9,27, Ivana Kekin %8,76 oy almıştır. Hiçbir aday %50’lik çoğunluğu sağlayamadığı için seçimler ikinci tura kalmıştır.

İkinci Tur Sonuçları

12 Ocak 2025’te düzenlenen ikinci turda, Zoran Milanovic oyların %74,66’sını alarak rakibi Dragan Primorac’ı (%25,34) büyük bir farkla mağlup etmiş ve ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Oy kullanma oranı ikinci turda %44,15 olarak kaydedilmiştir. Bu oran, ilk turdaki %46'lık katılımın altında kalmıştır.

Seçim Tartışmaları ve Öne Çıkan Konular

2024-2025 Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı seçimleri, adayların dış politika ve ulusal güvenlik konularında ortaya koyduğu farklı yaklaşımlarla çeşitli tartışmaları gündeme getirmiştir. Zoran Milanovic, Ukrayna’ya asker gönderilmemesi gerektiğini savunarak, Hırvatistan’ın başka ülkelerin savaşlarına dahil olmaması gerektiğini belirtmiştir. Milanovic ayrıca İsrail-Filistin çatışmaları konusunda İsrail’in politikalarını eleştirmiş ve bu açıklamalar seçim kampanyasında öne çıkmıştır. Rakibi Dragan Primorac ise Batı yanlısı bir politika izlenmesi gerektiğini vurgulamış, Hırvatistan’ın NATO ve Avrupa Birliği içerisindeki rolünü güçlendirme hedefiyle seçmenlerden destek istemiştir.

 

Seçimlerdeki düşük katılım oranları (%46,03 ilk tur ve %44,15 ikinci tur), seçim süreci üzerine tartışmaların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Katılım oranlarındaki bu düşüş, özellikle genç seçmenler ve diaspora içerisindeki ilgi eksikliği ile açıklanmıştır. Yurtdışında 38 ülkede kurulan 105 oy kullanma merkezi sayesinde diaspora seçmenlerine katılım imkanı sunulmuştur.

 

Seçim süreci aynı zamanda hükümet ve Cumhurbaşkanlığı makamları arasındaki güç mücadelesini gündeme getirmiştir. Milanovic ve Başbakan Andrej Plenkovic arasındaki uzun süreli çekişme, seçim kampanyası boyunca sık sık öne çıkmış ve iki farklı yönetim anlayışının rekabeti olarak değerlendirilmiştir. Seçim sonuçları, Hırvatistan’ın demokratik sürecine ilişkin hem ulusal hem de uluslararası kamuoyunda çeşitli değerlendirmelere konu olmuştur.