Hypatia, MS 355-415 yılları arasında İskenderiye'de yaşamış bir matematikçi, astronom ve filozoftur. Doğum tarihi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır; bazı araştırmacılar 370, bazıları 355 yılını işaret etmektedir. Öğrencilerinin yaşam öyküleri daha iyi belgelenmiştir ve öğrencilerinin öğretmenlerinden birkaç yaş daha genç olacakları varsayımına dayanarak, 355 yılı daha olası görünmektedir.^【1】  Ölümü Mart 415'te İskenderiye'de gerçekleşmiştir.

"İskenderiyeli filozof" ya da "İskenderiyeli esin perisi" olarak da tanınmıştır. Babası Theon, İskenderiye Felsefe Okulu'nun son yöneticisi, matematik ve astronomi hocası ve Mouseion (Müze)'nin başkanıydı.^【2】  Theon aynı zamanda Güneş ve Ay tutulması başta olmak üzere astronomi ve başka pek çok bilimsel konuda çalışmaları olan bir bilim insanıydı. Hypatia ilk eğitimini babasından almıştır. Matematik ve astronomi temellerini erken yaşta öğrenmiştir. Son derece yetenekli olduğu için, kısa sürede anlayış ve kavrayış açısından babasıyla eşit seviyeye gelmiştir. Matematik, astronomi, felsefe, din, şiir ve el sanatları gibi çeşitli alanlarda kapsamlı bir eğitim görmüştür. Ayrıca fiziksel gelişimi için yüzme, kürek çekme, ata binme ve dağa tırmanma gibi aktiviteleri de öğrenmiştir.

Eğitiminin bir parçası olarak dünyayı dolaşmış, Roma ve Atina'da bir süre kalmıştır. Bu süreçte Atinalı filozof, yeni-eflatuncu Plütark'tan dersler almıştır.^【3】  Atina ve Roma'da başta matematik olmak üzere felsefe ve astronomi alanlarında eğitim almıştır.

Akademik Kariyeri

Hypatia, eğitimini tamamladıktan sonra İskenderiye'ye dönmüş ve İskenderiye Kütüphanesi'ndeki Platon Okulu'nda felsefe, matematik ve astronomi eğitimleriyle ilgili dersler vermeye başlamıştır. Avrupa, Asya ve Afrika'dan öğrenciler onun derslerini almak için İskenderiye'ye gelirlerdi. Suriye ve Cyrene gibi uzak yerlerden öğrenciler kabul etmiştir.

Öğrencileri arasında sonradan İskenderiye Valisi olan Orestes ve Ptolemais'in piskoposu olan Synesius gibi önemli isimler bulunmaktaydı.^【4】  Synesius, Hypatia'ya hayranlığını ve ilmine duyduğu takdirlerini içeren mektuplar yazmıştır. Bu mektuplar felsefe tarih kitaplarında günümüze kadar ulaşmıştır. Hypatia, öğrencisi Synesius'a usturlap ve hidroskop kullanımını öğretmiştir.

Hypatia, derslerinde genellikle Diofantos'un Aritmetik adlı yapıtını kullanmıştır. Bu yapıtı olduğu gibi değil, kendi düşüncelerini katarak, yorumlarını getirerek ve geliştirdiği yöntemleri açıklayarak anlatmıştır. Şehir merkezinde sıklıkla halka açık eğitimler vermiştir. Kendini Yeni-Eflatuncu düşünce okulundan saymıştır.^【5】 

Plotinus'un kurmuş olduğu Platoncu okulun başına getirilmiştir ve Yeni-Platoncu geleneğin İskenderiye Okulu'ndaki en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilmiştir. Din, dil, ırk ayrımı yapmadan herkesi okuluna kabul etmiştir. İskenderiye Okulu'nda Hıristiyanlık, Musevilik ve Paganizm gibi farklı inanışlara sahip öğrencilerine Platon ve Aristoteles'in felsefelerini öğretmiştir.

İskenderiye'nin önde gelenleri tarafından değerli bulunmuş ve onur madalyaları almıştır. İskenderiye Valisi Orestes tarafından konseye kabul edilmiştir. Çağdaşı düşünür Sokrates Scholasticus'a göre "yüce bir bilgiye sahipti ki, zamanın hiçbir filozofu onu çekemiyordu". ^【6】 Yüksek bilgisinin kendisine sağladığı benlik bilinci ile yöneticilere karşı korkusuz davranıyor, erkeklerin toplantılarına katılmaktan hiç çekinmiyordu.

MS 1000 civarında derlenen Suda ansiklopedisinde, "kapısının önünde büyük bir kalabalık ve atlar" olduğu, "bazılarının geldiği, bazılarının ayrıldığı, diğerlerinin etrafta durduğu" bir sahne anlatılmaktadır.^【7】  Bu durum, Hypatia'nın olağanüstü bir filozof, bilim insanı ve matematikçi olarak büyük saygı gördüğünü göstermektedir.

^{Hypatia (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Bilimsel Çalışmaları

Hypatia matematik üzerine birçok kitap yazmıştır. Ne yazık ki bu kitaplardan günümüze ancak bazı parçaları ulaşabilmiştir. Çoğu İskenderiye Kütüphanesi yangınında ve Serapis tapınağının yakılıp yıkılmasında zarar görmüştür.^【8】  Hypatia'nın yazılı eserleri günümüze ulaşmamıştır. MS 1000 civarında derlenen Suda ansiklopedisi, Hypatia'yı İskenderiyeli Diophanus'un Arithmetica'sı, Pergeli Apollonius'un Konikleri ve Ptolemy'nin astronomik eserleri üzerine yorumların yazarı olarak bildirmektedir. Babasıyla birlikte Öklid üzerine en az bir kitap yazdığı bilinmektedir. Diofantos'un astronomi üzerine çalışmalarına katkıda bulunan bir yapıtının parçaları 15. yüzyılda Vatikan kitaplığında bulunmuştur. Ayrıca Apollonius'un Konikleri Üzerine adlı bir kitap da yazmıştır. Hypatia'dan sonra 17. yüzyılın ikinci yarısına değin bu konuya dokunulmamıştır, ta ki Descartes, Fermat, Newton, Leibniz gelene dek.^【9】  Pergeli Apollonius'un Konikleri, İskenderiyeli Diophantus'un Aritmetikası ve Astronomik Kanon alanındaki çalışmalarının yanı sıra; hiperbol, parabol ve elips gibi konularda da çeşitli çalışmalar yapmıştır. 17. yüzyılda ünlü matematikçi Johannes Kepler (1571-1630) tarafından keşfedildiği düşünülen ve Kepler Yasaları olarak da bilinen yörünge hareketleriyle ilgili çalışmaların Hypatia tarafından çok daha önceden yapıldığı ileri sürülmüştür.^【10】  Ptolemaios'un astronomi ve Diofantos'un aritmetik kitaplarına düştüğü notları da vardır. Kendisi ve babası Batlamyus'un (Ptolemy) astronomi kitaplarını düzenleyip yorumlamışlardır. Yorumların bir tanesinin girişinde babasının, "Bu baskı filozof olan kızım Hypatia tarafından hazırlanmıştır" yazdığı bilinmektedir.

İcatları ve Buluşları

Hypatia, gökyüzü gözlemlerinde, su arıtmada, denizcilikte kullanılan çeşitli buluşlarıyla da ünlüdür. Yeni tür bir usturlap geliştirmiştir. Bu, astronomlar tarafından güneş ve yıldızların konumlarını hesaplamak için kullanılan bir aletti.^【11】  Ayrıca daha fazla dünyevi gözlem yapmak için bir dizi alet yapmıştır. Yaptığı aletlerin arasında suyun altındaki nesnelere bakmak için bir hidroskop ve sıvıların yoğunluğunu ve özgül ağırlıklarını ölçmekte kullanılan hidrometre de vardır.

^{Hypatia (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Tarihsel Bağlam

Hypatia, MS 4. yüzyılın ikinci yarısı ile 5. yüzyılın ilk çeyreğinde İskenderiye'de yaşamış ve bu dönemin en önemli ve etkili filozof ve bilim insanlarından biri olarak göze çarpmıştır. İskenderiye, Makedonya kralı Büyük İskender tarafından MÖ 332 yılında Mısır'da kurulmuş bir kentti. İskenderiye, Felsefe Okulu, müze ve kütüphanesi ile çağın en önemli bilim merkezlerinden biri olmuştur. İskenderiye Kütüphanesi'nde Julius Caesar devrinde 750.000 cilt kitap bulunduğu söylenmektedir.^【12】 MS 4. yüzyılda İskenderiye şehri eski parıltısının büyük bölümünü yitirmişti. Şehir kütüphanesinin büyük bölümü yanmıştı. Müze bir düzensizliğin içine düşmüştü ve kayıtlı son üyesi Theon, yani Hypatia'nın babasıydı.

Roma'nın gücünü yitirmeye başlaması ve Hıristiyanlığın yayılımı dönemin önemli olaylarındandır. MS 412 yılında İskenderiye Patrikhanesi'nin başına Kiril adında bir Piskopos atanmıştır.^【13】 İskenderiye, beşinci yüzyılın başında, sivil otorite başı Orestes ile şehrin Hristiyan piskoposu Kiril arasındaki bir güç çatışmasının ortasında kalmıştır. İskenderiye, piskopos Cyril'in (daha sonra Aziz Cyril) şehrin yönetimini imparatorluk valisi Orestes'in seküler yönetiminden alma girişimleri nedeniyle sürekli karışıklık içindeydi. Hypatia, bilgeliği belediye yönetimi tarafından değer verilen biri olarak, danışma, hoşgörü ve din ile devletin ayrılmasını teşvik ederek arabuluculuk yapmaya çalıştı.^【14】 

^{Hypatia (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Ölümü ve Sonrası

Hypatia MS 415 yılının Mart ayında İskenderiye'de öldürülmüştür. Hypatia'nın öğrencisi olan ve daha sonra Mısır valisi olan Orestes'le arasının iyi olması ve Orestes tarafından korunuyor olması, kent kilisesinin piskoposlarından Kiril'in (Cyrill) halkı Hypatia aleyhinde kışkırtmasına neden olmuştur. Hypatia, dinsizlikle suçlanmıştır. MS 415'te keşişler Orestes'e saldırdı ve onu ciddi şekilde yaraladı. Orestes liderin infazını emretti ve Cyril'in onu şehit olarak gösterme girişimlerine rağmen halk bu kararı destekledi. Cyril daha sonra Orestes'in Hypatia'nın büyüsü altında olduğunu iddia etti ve onun büyü çalıştığını ve Şeytan'la çalıştığını söyledi.^【15】  Kilisede okuyucu olan Petrus'un liderliğinde öfkeli bir grup, derslerden eve dönen Hypatia'ya saldırmış, onu Kaisarion adıyla bilinen kiliseye götürmüş, öldürmüş, parçalamış ve parçaları şehir surlarının dışında yakmıştır.^【16】  Orestes direnişinden vazgeçti ve İskenderiye'yi terk etti, şehir artık kilisenin eline düştü. Hypatia'nın ölümünün ardından İskenderiye Felsefe Okulu Kiril'in emriyle yağmalanmış ve yakılmıştır. Pagan tapınakları yıkılmış ve sinagoglar kiliseye çevrilmiştir. İskenderiye'den entelektüellerin ve sanatçıların kitlesel göçü yaşanmıştır. Hypatia'nın ölümü ile Yeni Eflatunculara İskenderiye'deki okullarına devam etmek için olasılık kalmamıştır. Hypatia'nın ölümü, İskenderiye'deki bilimsel ve felsefi çalışmaların sonu olmuştur.^【17】