Köken

İcaz, Arapça ‘acz (عجز, “âciz olmak, yetersiz kalmak”) kökünden türeyen i‘cāz (إعجاز) ismidir ve sözlük anlamı olarak “aciz bırakma, benzerini yapmaktan alıkoyma” demektir. Etimolojik olarak, i‘cāz mastarı, if‘āl babından türetilmiş olup “bir şeyi imkânsız ya da erişilmez kılma” anlamı taşır. Terim olarak özellikle belagat ve Kur’an ilimleri alanında kullanılır; icaz, bir metnin (özellikle Kur’an’ın) üstün dilsel yapısı, anlam derinliği ve ifade gücüyle insanların onun benzerini ortaya koymaktan aciz kalmalarını ifade eder.

Kullanım Alanları

• Kur’an İlmi: Kur’an’ın beşer üstü bir mucize oluşunu tanımlamak için (Kur’an’ın icazı).
• Belagat (Belağat): Az sözle çok ve derin anlam ifade eden üstün üslup niteliğini belirtmekte.
• Edebiyat Teorisi: İfade kudretiyle dinleyeni hayran bırakan, taklidi mümkün olmayan söyleyişin adı olarak.