InSight (İç Yapının Sismik Araştırmalar, Jeodezi ve Isı Transferi ile Keşfi), Mars'ın derin iç yapısını incelemek üzere tasarlanmış bir robotik NASA uzay aracıdır. Mars'ın yüzeyinin altına "bakmak" için özel olarak donatılmış ilk gezici olan InSight, gezegenin "hayati belirtilerini" yani nabzını (sismoloji), sıcaklığını (ısı akışı) ve reflekslerini (jeodezi) ölçmeyi amaçladı. 5 Mayıs 2018'de fırlatılan araç, 26 Kasım 2018'de Mars'a başarılı bir iniş yaptı ve görevi Aralık 2022'de sona erdi.

^{InSight (TRT Haber)}

Görevin Bilimsel Amaçları

InSight'ın ana hedefi, Dünya gibi karasal gezegenlerin 4.5 milyar yıl önce nasıl oluştuğuna dair temel soruları yanıtlamaktı. Bu hedefe ulaşmak için Mars'ın iç yapısı üzerinde odaklandı:

• Çekirdek: Mars'ın çekirdeğinin boyutunu, bileşimini ve fiziksel durumunu (sıvı veya katı) belirlemek.
• Kabuk: Gezegenin kabuğunun kalınlığını ve yapısını anlamak.
• Manto: Mantonun yapısını ve bileşimini ortaya çıkarmak.
• İç Isı: Gezegenin içinden gelen ısı akışının oranını ölçmek.
• Sismik Aktivite: "Mars depremlerinin" (marsquakes) ne kadar sık ve ne kadar güçlü olduğunu tespit etmek.

^{InSight (Youtube-Nasa)}

Tasarım ve Bilimsel Aletler

Genel Yapı InSight'ın tasarımı, 2008'de Mars'a inen başarılı Phoenix lander'ı temel alınarak geliştirildi. İki adet dairesel güneş paneliyle donatılan araç, bilimsel aletlerini yüzeye yerleştirmek için bir robotik kola (Instrument Deployment Arm) sahipti.

Ana Bilimsel Aletler InSight, hedeflerine ulaşmak için üç ana bilimsel alet taşıyordu:

• SEIS (İç Yapı için Sismik Deney): Görevin en önemli aracı olan bu sismometre, Mars'ın yüzeyine yerleştirilerek gezegenin en ufak sismik titreşimlerini bile algılamak üzere tasarlandı. Mars depremlerinden veya göktaşı çarpmalarından kaynaklanan sismik dalgaları ölçerek gezegenin iç yapısı hakkında veri topladı.
• HP³ (Isı Akışı ve Fiziksel Özellikler Paketi): "Köstebek" (the mole) olarak da bilinen bu ısı sondası, Mars yüzeyinin 5 metre altına kadar inerek gezegenin içinden gelen ısıyı ölçmeyi amaçlıyordu. Ancak, Mars toprağının (regolit) beklenmedik ve gevşek yapısı, köstebeğin sürtünme yoluyla ilerlemesini engelledi. Ekiplerin iki yılı aşkın süren sorun giderme çabalarına rağmen, araç hedeflenen derinliğe ulaşamadı ve bu yönüyle görev başarısız oldu.
• RISE (Dönüş ve İç Yapı Deneyi): Bu jeodezi deneyi, InSight ile Dünya'daki Derin Uzay Ağı (DSN) arasındaki radyo sinyallerini kullandı. Sinyallerdeki Doppler kaymalarını hassas bir şekilde ölçerek, Mars'ın kendi ekseni etrafındaki yalpalamasını takip etti. Bu yalpalama verileri, gezegenin çekirdeğinin boyutu ve yoğunluğu hakkında önemli bilgiler sağladı.

^{InSight (Anadolu Ajansı)}

Görev Zaman Çizelgesi

Fırlatma ve İniş InSight, 5 Mayıs 2018'de Kaliforniya'daki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü'nden fırlatıldı. Bu, Amerika Birleşik Devletleri'nin Batı Kıyısı'ndan yapılan ilk gezegenlerarası fırlatmaydı. Yaklaşık yedi aylık bir yolculuğun ardından 26 Kasım 2018'de Mars'ın Elysium Planitia adlı düz ve geniş ovasına başarıyla iniş yaptı.

Yüzey Operasyonları ve Görevin Sonu İnişin ardından InSight, robotik kolunu kullanarak SEIS ve HP³ aletlerini dikkatlice Mars yüzeyine yerleştirdi. SEIS sismometresi faaliyete geçerken, HP³ sondasının ilerleyememesi üzerine uzun bir sorun giderme süreci yaşandı. Görevinin dört yılı boyunca InSight, değerli bilimsel veriler topladı. Ancak zamanla güneş panellerinin üzerinde biriken Mars tozu, aracın enerji üretim kapasitesini ciddi şekilde düşürdü. Gücü giderek azalan InSight ile iletişim Aralık 2022'de kesildi ve NASA, görevin resmen sona erdiğini duyurdu.

Önemli Keşifler ve Mirası

InSight misyonu, başarısız olan ısı sondasına rağmen Mars bilimine devrim niteliğinde katkılar sağladı:

• Mars Sismolojisi: InSight, 1.300'den fazla mars depremi tespit ederek Mars'ın sismik olarak aktif bir gezegen olduğunu kesin olarak kanıtladı ve başka bir gezegenin ilk sismik kataloğunu oluşturdu.
• Mars'ın İç Yapısı: Sismik veriler sayesinde bilim insanları, Mars'ın iç yapısının ilk detaylı haritasını çıkardı. Gezegenin beklenenden daha büyük ve sıvı bir çekirdeğe sahip olduğunu, kabuğunun kalınlığını ve mantosunun yapısını belirlediler.
• Toprak Özellikleri: HP³ köstebeğinin karşılaştığı zorluklar, Mars toprağının fiziksel özellikleri hakkında gelecekteki delme ve kazma görevleri için hayati önem taşıyan yeni bilgiler sağladı.

InSight, Mars'ı sadece yüzey özellikleriyle bilinen bir dünyadan, artık iç dinamikleri ve yapısı karakterize edilmiş bir gezegene dönüştürdü.