İran Protestoları (Aralık, 2025), 28 Aralık 2025 tarihinde İran’da ulusal para birimi riyalin ABD doları karşısında rekor seviyede değer kaybetmesi sonrasında başlayan ve 28–31 Aralık 2025 tarihleri arasında başta Tahran olmak üzere ülkenin farklı şehirlerine yayılan ekonomik temelli protesto ve gösteriler sürecidir. Protestolar, ilk aşamada çarşı esnafının iş bırakma ve kepenk kapatma eylemleriyle başlamış, takip eden günlerde üniversite öğrencilerinin ve farklı kentlerdeki grupların katılımıyla genişlemiştir.

Ekonomik Arka Plan

Aralık 2025’in son günlerinde İran riyalinin ABD doları karşısındaki kur seviyeleri kayda geçmiştir. Protestoların başladığı günlerde riyalin yaklaşık 1 ABD doları karşılığında 1,42 milyon riyal seviyesinde işlem gördüğü belirtilmiştir.

Aralık 2025 dönemine ait resmi istatistiklerde yıllık enflasyon oranı %42,2 olarak açıklanmıştır. Aynı dönemde gıda fiyatlarının bir önceki yılın aynı ayına göre %72, sağlık ve tıbbi ürün fiyatlarının ise %50 oranında arttığı kaydedilmiştir. Enflasyon oranının Kasım 2025’e kıyasla 1,8 puan yükseldiği açıklanmıştır. Protestoların başladığı dönemde bazı esnafın ticari faaliyetlerini geçici olarak durdurduğu bildirilmiştir.

Eylül 2025’te daha önce kaldırılmış bazı Birleşmiş Milletler yaptırımları İran'da yeniden yürürlüğe girmiştir. Bu yaptırımlar bankacılık işlemleri, dış ticaret ve döviz işlemlerini kapsayan alanlarda uygulanmaktadır.

Protestoların Başlangıcı

Protestolar, 28 Aralık 2025 tarihinde başkentte döviz kurlarındaki hızlı artış ve ekonomik sorunlar nedeniyle başlamıştır. Düzenlenen ilk gösterilerde, dövizdeki yükseliş ve geçim koşullarına ilişkin tepkiler dile getirilmiştir.

29 Aralık 2025 tarihinde protestolar, ticari alanlarda görünür hale gelmiştir. Büyük Kapalı Çarşı ve çevresindeki esnafın yanı sıra Cumhuri (Jomhouri) bölgesinde bulunan teknoloji ve cep telefonu satış merkezleri çevresinde bazı iş yerlerinin kepenk kapattığı belirtilmiştir. Esnaf ve tüccarların iş bırakma eylemleriyle birlikte, bazı bölgelerde kalabalıklar güvenlik güçleri tarafından dağıtılmaya çalışılmıştır.

28–29 Aralık 2025 tarihlerinde, protestoların yoğunlaştığı bölgelerde çevik kuvvet ve özel güvenlik birimlerinin konuşlandırıldığı bildirilmiştir.

Protestoların Yayılması

30 Aralık 2025 tarihinde protestolar Tahran genelinde farklı mahalle ve caddelere yayılmıştır. Şuş, Cevadiye, Mellat Caddesi ve Büyük Kapalı Çarşı çevresi başta olmak üzere çeşitli bölgelerde gösterilerin sürdüğü bildirilmiştir. Aynı gün, bazı ticaret alanlarında esnafın iş yerlerini kapalı tuttuğu, sokaklarda toplanmaların devam ettiği aktarılmıştır. Bu tarihte güvenlik güçlerinin başkentin ana arterlerinde ve ticari merkezlerinde yoğun tedbirler aldığı bildirilmiştir.

Protestoların üçüncü gününde, gösterilerin yalnızca başkentle sınırlı kalmadığı bildirilmiştir. 30 Aralık 2025 itibarıyla İsfahan, Şiraz, Meşhed, Kirmanşah, Yezd, Zencan, Hemedan, Karaj, Malard ve Keşm gibi kentlerde protesto ve toplanmaların yaşandığı doğrulanmıştır. Bazı şehirlerde ana caddelerde yürüyüşler düzenlendiği, bazı bölgelerde ise güvenlik güçlerinin kalabalıkları dağıtmaya yönelik müdahalelerde bulunduğu aktarılmıştır. 31 Aralık 2025 tarihinde protestoların birçok şehirde sürdüğü bildirilmiştir.

Üniversiteler ve Öğrenci Protestoları

30 Aralık 2025 tarihinde protestolar, başkentteki üniversite kampüslerine de yansımıştır. Tahran Üniversitesi, Şerif Teknoloji Üniversitesi, Hâce Nasîrüddin Tûsî Üniversitesi, Şehit Beheşti Üniversitesi, Amirkabir Üniversitesi, İran Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Allame Tabatabai Üniversitesi ve Bilim ve Kültür Üniversitesi öğrencilerinin yürüyüş ve protesto düzenlediği bildirilmiştir. Kampüs içlerinde ve üniversite çevrelerinde toplanmalar gerçekleşmiş, bazı üniversitelerde öğrenciler ile güvenlik unsurları arasında kısa süreli gerginlikler yaşandığı aktarılmıştır.

Aynı gün protestoların başkent dışındaki üniversitelere de yayıldığı bildirilmiştir. Kaynaklarda İsfahan Teknoloji Üniversitesi ve Yezd Üniversitesi öğrencilerinin de protestolara katıldığı yer almıştır. Bu üniversitelerde öğrencilerin kampüslerde yürüyüşler düzenlediği ve çeşitli sloganlar attığı aktarılmıştır.

Hükümet ve Resmi Açıklamalar

29–30 Aralık 2025 tarihlerinde İran’da protestoların sürmesi üzerine yürütme, yasama ve yargı organları tarafından kamuoyuna yönelik resmi açıklamalar yapılmıştır.

Mesud Pezeşkiyan, protestolarla ilgili olarak yaptığı açıklamalarda halkın geçim koşullarına vurgu yapmıştır. Pezeşkiyan, “Halkın geçimi benim günlük kaygımdır” ifadesini kullanmış; ayrıca İçişleri Bakanı’nı, protestocuların meşru taleplerini temsilcileriyle diyalog yoluyla dinlemekle görevlendirdiğini “İçişleri Bakanı’nı, protestocuların meşru taleplerini temsilcileriyle diyalog yoluyla dinlemekle görevlendirdim; böylece hükümet sorunları çözmek ve sorumlu şekilde karşılık vermek için tüm gücüyle hareket edebilecektir.” sözleriyle belirtmiştir. Aynı açıklamalarda, hükümetin para ve bankacılık sisteminde reform ile halkın satın alma gücünün korunmasına yönelik adımları gündemine aldığı bildirilmiştir.

İran Hükümet Sözcüsü Fatma Muhacerani, 30 Aralık 2025 tarihinde düzenlenen basın toplantısında protestolara ilişkin olarak, “Protestoları, zorlukları ve krizleri görüyor, duyuyor ve resmi olarak tanıyoruz” ifadesini kullanmıştır. Muhacerani, "Sert sesler olsa bile hükümet sabırla dinleyecektir; çünkü halkımızın yeterince sabırlı olduğuna inanıyoruz.” demiştir.

İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, Meclis’te yaptığı konuşmada protestolara değinmiş ve kötü niyetli çevrelerin halkın taleplerini şiddet ve kargaşaya dönüştürmeye çalıştığını ifade etmiştir. Kalibaf, halkın geçim sorunlarına ilişkin itirazlarının sorumluluk bilinciyle ele alınması gerektiğini dile getirmiştir.

Yargı Erki Sözcüsü Asgar Cihangir ise protestolara ilişkin açıklamasında, düşmanların istismarına zemin hazırlayabilecek eylemlerden kaçınılması, taleplerin yasal yollarla ve somut çözüm önerileriyle dile getirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Cihangir, izinsiz sokak protestolarının hukuki nitelik taşımadığına dikkat çekmiştir.

İdari Tedbirler ve Resmi Tatil Kararları

Protestoların sürdüğü dönemde, 30 Aralık 2025 tarihinde yayımlanan resmi duyurulara göre soğuk hava koşulları gerekçesiyle İran genelinde 21 eyalette resmi tatil ilan edilmiştir. Fars Haber Ajansı’na dayandırılan bilgilere göre ilgili valilikler, 31 Aralık 2025 Çarşamba günü için okullar, üniversiteler, bankalar ve bazı resmi kurumların tatil edildiğini açıklamıştır.

Tatil ilan edilen eyaletler; Tahran, Hemedan, Kum, Elburz, Merkezi, Yezd, Lorestan, Kuzey Horasan, Razavi Horasan, Kirmanşah, Kürdistan, Erdebil, Zencan, İlam, Kirman, Kohgiluye-Buyer Ahmed, Fars, Çaharmahal ve Bahtiyari, Doğu Azerbaycan, Mazenderan ve Geylan olarak bildirilmiştir. İran’da toplam 31 eyalet bulunduğu bilgisi de aynı kaynaklarda yer almıştır.

Açıklamalara göre resmî tatil kapsamında eğitim kurumları, yükseköğretim kurumları, bankalar ve çeşitli kamu daireleri faaliyetlerine bir gün süreyle ara vermiştir. Aynı dönemde, başkent Tahran ve bazı eyalet merkezlerinde protestoların devam ettiği, güvenlik güçlerinin yoğun tedbirler aldığı ve kamu düzenine yönelik uygulamaların sürdüğü bildirilmiştir.