İskender Pala, 8 Haziran 1958 tarihinde Uşak’ın Kayaağılı köyünde dünyaya gelmiş Türk yazar, akademisyen ve araştırmacıdır.

Eğitim Hayatı

Devlet memuru Mehmet Pala ile Fatma Hanım’ın oğlu olan Pala, ilköğrenimine Uşak Cumhuriyet İlkokulu’nda başlamış, ardından İmam-Hatip okulunda eğitimine devam ederek 1969 yılında mezun olmuştur. Lise eğitimini Kütahya Lisesi’nde yatılı olarak tamamlayan Pala, 1976 yılında buradan iki diploma almıştır: İmam Hatip diploması ve lise diploması. Bu diplomalarla iki farklı bölüme kaydolma hakkını elde eden Pala, İmam Hatip diplomasıyla Erzurum Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne, lise diplomasıyla ise Konya’da Mühendislik Bölümü’ne yerleşmiştir. Ancak edebiyat tutkusunu takip ederek bir süre Erzurum’da eğitim almış, daha sonra yazar ve şairlerin merkezi olan İstanbul’a yönelmiştir. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne yatay geçiş yaparak 1979 yılında buradan mezun olmuştur.

Aile Hayatı ve Edebiyata İle İlişkisi

Kişisel hayatında, okul arkadaşı Hülya Hanım ile 1980 yılında evlenen Pala’nın bu evlilikten üç çocuğu olmuştur: Hilye Banu (1982), Elif Dilasa (1986) ve Alperen Ahmet (1992). Edebiyatla ilişkisi lise yıllarında başlayan Pala, bu dönemde ilk roman denemesi olan Bir Ömür Böyle Geçti’yi yazmış ve düz yazının yanı sıra şiirle de ilgilenmiştir. Okuma serüvenine Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ile başlayan yazar, ardından Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay ve Reşat Ekrem Koç gibi yazarları okumuş; üniversite yıllarında ise Osmanlı tarihi ve edebiyatıyla tanışmıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi ve Nihad Sami Banarlı’nın Resimli Türk Edebiyatı Tarihi gibi eserler, Pala’nın Divan edebiyatına ilgisini derinleştirmiştir.

Askerlik Dönemi

Pala, 1979-1982 yılları arasında Türkoloji seminer kütüphanesinde memurluk yapmış, aynı dönemde Günaydın gazetesinde bulmaca hazırlamış ve Devir gazetesinde araştırma yazıları yazmıştır. İstanbul Üniversitesi’nde asistanlık sınavını kazanmasına rağmen alım iptal edilince, 27 Mayıs 1982’de Deniz Kuvvetleri’nde teğmen olarak göreve başlamıştır. 1984’e kadar bu görevini sürdüren Pala, Heybeliada Deniz Lisesi’nde stajyer öğretmenlik yapmış ve hazırlık sınıfları için Türk Bilgisi ve Kompozisyon kitabını yazmıştır. 1984-1986 yıllarında üsteğmen, 1987-1994 yıllarında ise yüzbaşı olarak görev yapmış; Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Deniz Arşivi kuruluş çalışmalarında ve yayın faaliyetlerinde yer almıştır. Ancak 1997’de Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararıyla orduyla ilişiği kesilmiştir. Bu 15 yıllık askeri yaşamını, 12 Eylül sonrası başlayıp 28 Şubat sürecinde sona eren dönemi, İki Darbe Arasında (2010) adlı hatırat eserinde detaylandırmıştır.

Akademik Kariyeri

Askerlik sonrası akademik ve edebi çalışmalarına ağırlık veren Pala, Divan edebiyatı alanında “Aşkî, Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Divanı” başlıklı doktora tezini 1983’te tamamlamış, 1993’te doçent ve 1998’de profesör unvanını almıştır. 1996-1997 yıllarında Mimar Sinan Üniversitesi’nde, İSAM redakte kurulu üyeliğinde ve İstanbul Kültür Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmıştır. 2009’da Uşak Üniversitesi’nde görev almış, Ocak 2015’te Başbakan başdanışmanı, 2017’de ise Cumhurbaşkanı danışmanı olmuştur. Hâlen İstanbul Kültür Üniversitesi’nde öğretim üyesidir.

Pala, Divan edebiyatını halk kitlelerine sevdirmek için makaleler, denemeler, hikâyeler ve gazete yazıları kaleme almış; düzenlediği seminerler ve konferanslar büyük ilgi görmüştür. 2005’te Hilmi Yavuz ile TRT’de Şairane programını sunmuş, TRT 2’de Divançe programını hazırlamış ve Altunizade ile Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezleri’nde Divan Şiiri Saati etkinlikleri düzenlemiştir. Eserleri geniş bir yelpazede yer alır: Divan edebiyatı araştırmaları, tarihi romanlar, denemeler, hikâyeler ve tiyatro oyunları. Romanlarında tarihi şahsiyetleri ve dönemlerini kurgusal unsurlarla işleyerek biyografik bir tarz benimsemiştir. Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü ile Türkiye Yazarlar Birliği Dil Ödülü (1989) ve AKDTYK Türk Dil Kurumu Ödülü (1990), Şairlerin Dilinden ile Türkiye Yazarlar Birliği İnceleme Ödülü (1996), Aydınlar Ocağı Kayseri Şubesi Yılın Edebiyat Adamı Ödülü (2001), YTB Uşak Halk Kahramanı Ödülü (2001) ve 2013 Cumhurbaşkanlığı Büyük Ödülü gibi pek çok ödüle layık görülmüştür.

Eserleri

Pala’nın eserleri, edebiyatın farklı türlerinde zengin bir birikim sunar. Aşağıda, yazarın tüm eserleri kronolojik sırayla ve türleriyle birlikte listelenmiştir:

• Türk Dil Bilgisi ve Kompozisyon (Deniz Lisesi Basımevi, 1987) – Ders Kitabı
• Aşkî ve Divanı’ndan Örnekler (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1988) – Derleme
• Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü (Kültür Bakanlığı, 1989) – Sözlük
• Hayriyye - Yusuf Nâbi (Kültür Bakanlığı, 1989) – Çeviri
• Namık Kemal’in Tarihî Biyografileri (Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989) – Derleme
• Hilye-i Saadet / Hakanî Mehmet Bey (Türkiye Diyanet Vakfı, 1991) – Çeviri
• Liseler İçin Örnekli ve Uygulamalı Kompozisyon (Ülke Yayınları, 1991) – Ders Kitabı
• Ortaokullar İçin Sözlü ve Yazılı Anlatım (Ülke Yayınları, 1991) – Ders Kitabı
• Divan Edebiyatı (Ağaç Yayıncılık, 1992) – Araştırma
• Atasözleri Sözlüğü - Bin söz... Bin öğüt... (Servet Basım Yayınları, 1992) – Sözlük
• Güldeste (Akçağ Yayınları, 1993) – Antoloji
• Osmanlı Deniz Savaşları (Muhârebât-ı Bahriyye-i Osmaniyye) / Süleyman Nutkî (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 1993) – Çeviri
• Turgut Reis / Ali Rıza Seyfioğlu (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 1994) – Çeviri
• Bahriyemiz Tarihinden Filasalar / Safvet Bey (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 1994) – Çeviri
• Kronolojik Divan Şiiri Antolojisi / Divânü’d - Devâvin (Akçağ Yayınları, 1995) – Antoloji
• Müstesna Güzeller (Ötüken Yayınları, 1995) – Deneme
• Türk Düğmeciliği ve Bahriye Düğmeleri (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, 1995) – Araştırma
• Şairlerin Dilinden (Ötüken Yayınları, 1996) – Deneme
• Şi’r-i Kadîm (Ötüken Yayınları, 1997) – İnceleme
• Şiirler, Şairler ve Meclisler (Ötüken Yayınları, 1997) – Biyografi
• Aşkname (Kapı Yayınları, 1997) – Hikâye
• Aşina Güzeller (Ötüken Yayınları, 1998) – Deneme
• Kudemânın Kırk Atlısı (Ötüken Yayınları, 1998) – Biyografi
• Leyla ile Mecnun (Timaş Yayınları, 1998) – Hikâye
• Bakî (Timaş Yayınları, 1998) – Araştırma
• Necatî (Timaş Yayınları, 1998) – Araştırma
• Yunus Emre (Timaş Yayınları, 1999) – Araştırma
• Şair Fâtih: Avnî / Fâtih Sultan Mehmed (Şule Yayınları, 1999) – Araştırma
• Ah mine’l - Aşk (Ötüken Yayınları, 1999) – Deneme
• Âyine (Babıali Kültür Yayıncılığı, 2000) – Deneme
• Kırklar Meclisi (Ötüken Yayınları, 2000) – Biyografi
• İki Dirhem Bir Çekirdek (Babıali Kültür Yayıncılığı, 2000) – Deneme
• …ve Gazel Yeniden (Ötüken Yayınları, 2001) – İnceleme
• Nedîm (Timaş Yayınları, 2001) – Araştırma
• Gül Şiirleri (L&M Yayınları, 2002) – Antoloji
• Perişan Gazeller (L&M Yayınları, 2002) – İnceleme
• Efsane Güzeller (L&M Yayınları, 2002) – Deneme
• Tavan Arası (L&M Yayınları, 2002) – Deneme
• Gözgü (L&M Yayınları, 2002) – Deneme
• Kahve Molası (L&M Yayınları, 2002) – Deneme
• Fuzûlî (Gendaş Yayınları, 2002) – Araştırma
• Şeyh Galip (Gendaş Yayınları, 2002) – Araştırma
• Mevlana (Gendaş Yayınları, 2002) – Araştırma
• Akademik Divan Şiiri Araştırmaları (L&M Yayınları, 2003) – Araştırma
• Fatih’in Şiirleri (Family Finans Kurumu Yayınları, 2003) – Derleme
• Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk (L&M Yayınları, 2003) – Roman
• Perî-şan Güzeller (L&M Yayınları, 2003) – İnceleme
• Mir’at (Kapı Yayınları, 2004) – Deneme
• Divane Güzeller (Kapı Yayınları, 2004) – Deneme
• Düşte Kalan (Kapı Yayınları, 2004) – Deneme
• Şahane Gazeller 1 / Fuzûlî (Kapı Yayınları, 2004) – Derleme
• Kırk Güzeller Çeşmesi (Kapı Yayınları, 2004) – Deneme
• Su Kasidesi (Kapı Yayınları, 2004) – Araştırma
• Şahane Gazeller 2 / Bakî (Kapı Yayınları, 2004) – Derleme
• Şahane Gazeller 3 / Necatî (Kapı Yayınları, 2004) – Derleme
• Şahane Gazeller 4 / Nedîm (Kapı Yayınları, 2004) – Derleme
• Şahane Gazeller 5 / Şeyh Galip (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Şahane Gazeller 6 / Nabi (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Şahane Gazeller 7 / Nef’î (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Şahane Gazeller 8 / Nailî (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Şahane Gazeller 9 / Aşkî (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Şahane Gazeller 10 / Ahmed Paşa (Kapı Yayınları, 2005) – Derleme
• Kırkıncı Kapı (Kapı Yayınları, 2005) – Deneme
• Kitâb-ı Aşk (Alfa Yayınları, 2005) – Deneme
• Şiirin Sultanları (Asya Finans Kurumu, 2005) – Antoloji
• Gül ile Gülü Tartanlar 1 / Yunus Emre (Kapı Yayınları, 2006) – Araştırma
• Kadılar Kitabı (Kapı Yayınları, 2006) – Deneme
• Kırk Ambar (Kapı Yayınları, 2006) – Deneme
• Boğaziçi’ndeki Mücevher Dolmabahçe Sarayı (TBMM Millî Saraylar, 2006) – İnceleme
• İstanbul Bir Rüya (İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2007) – İnceleme
• Lale Güzellemesi (İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2007) – Deneme
• Dört Güzeller - Toprak, Su, Hava, Ateş (Kapı Yayınları, 2008) – Deneme
• Katre-i Matem (Kapı Yayınları, 2009) – Roman
• Mevlid / Süleyman Çelebi (Kapı Yayınları, 2009) – Çeviri
• Şah & Sultan (Kapı Yayınları, 2010) – Roman
• İki Darbe Arasında (Kapı Yayınları, 2010) – Hatırat
• Sözün Özünden Dünden Bugüne Atasözleri (Kapı Yayınları, 2010) – Sözlük
• Muhteşem Şair Muhibbî (Kapı Yayınları, 2011) – İnceleme
• Od - Bir Yunus Romanı (Kapı Yayınları, 2011) – Roman
• Aşka Dair (Kapı Yayınları, 2012) – Deneme
• Efsane - Bir Barbaros Romanı (Kapı Yayınları, 2013) – Roman
• Hoş Sadâ (Kapı Yayınları, 2013) – Derleme
• Lâle Devri (İstanbul Kültür Üniversitesi, 2013) – İnceleme
• Mihmandar - Bir Eyüp Sultan Romanı (Kapı Yayınları, 2014) – Roman
• İstanbulcunun Sandığı (Kapı Yayınları, 2014) – Deneme
• Mesela (Kapı Yayınları, 2015) – Hikâye
• Bülbülün Kırk Şarkısı (Kapı Yayınları, 2015) – Roman
• Karun ve Anarşist (Kapı Yayınları, 2017) – Roman
• AbumRabum - Bir (Hz.) İbrahim Romanı (Kapı Yayınları, 2017) – Roman
• Akşam Yıldızı (Kapı Yayınları, 2019) – Roman
• İtiraf (Kapı Yayınları, 2019) – Roman
• Kalp (Turkuvaz Kitap, 2019) – Roman
• Leyla ile Mecnun (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Nizamülmülk (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Kılıçarslan (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Jennifer’ın Düğünü (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Lale Devri (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Darbe: Kan ve Sultan (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Aşk Bir Zamanlar (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Neyzen Tevfik (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Vali Hanım (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Süleyman (Kapı Yayınları, 2020) – Tiyatro
• Kervan (Kapı Yayınları, 2021) – Roman
• A - 71 (Kapı Yayınları, 2021) – Roman

İskender Pala, eserleriyle Türk edebiyatında köklü bir iz bırakmış; Divan edebiyatını modern okuyuculara sevdirerek, tarih ve kültürü edebiyatla buluşturmuştur. Akademik birikimi, edebi yeteneği ve geniş vizyonuyla hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda tanınan bir isimdir.