İbrahim Kalın’ın İslam, Aydınlanma ve Gelecek adlı eseri, İslam düşüncesi ile modern Batı düşüncesi arasındaki ilişkinin felsefi ve tarihsel çerçevede incelenmesini amaçlamaktadır. Yazar, İslam düşüncesinin klasik kaynaklarını ve temel kavramlarını merkeze alarak modernleşme, sekülerleşme, bilgi anlayışı ve gelecek perspektifi gibi konuları ele alır. Eserde, İslam’ın içsel düşünsel kaynaklarıyla yeniden değerlendirilmesi gerektiği görüşü öne çıkar.

Ana Temalar

Eserde işlenen başlıca temalar şu şekildedir:

• Aydınlanma ve İslam: Aydınlanma düşüncesi tarihsel bağlamda ele alınmakta, bu düşüncenin Batı’ya özgü oluşum koşulları tartışılmaktadır. İslam düşüncesi ile Aydınlanma’nın bilgi anlayışı bakımından farkları karşılaştırmalı olarak incelenir.
• Akıl ve Vahiy: İslam düşüncesinde akıl-vahiy ilişkisi, bilgi felsefesi ve bilgi üretme biçimleri değerlendirilir. Farabî, İbn Sînâ, Gazâlî gibi klasik düşünürlerin yaklaşımlarına yer verilir.
• Modernleşme ve Sekülerleşme: Modernleşmenin İslam toplumları üzerindeki etkisi ve sekülerleşme süreci, tarihsel gelişimiyle birlikte ele alınır. Kitapta bu süreçlerin birey, toplum ve kültürel yapı üzerindeki dönüşümleri irdelenmektedir.
• Medeniyet ve Kimlik: İslam medeniyetinin düşünsel, estetik ve kültürel yönleri üzerinde durularak medeniyet kavramının tanımı ve çerçevesi yeniden ele alınır.
• Gelecek Tasavvuru: Geleceğe yönelik düşünsel açılımlar, İslam düşüncesinin mevcut durumu ve potansiyel dönüşüm alanları bağlamında tartışılır.

Tarihsel ve Kültürel Bağlam

Eser, İslam dünyasının modern dönemle karşılaşmasında ortaya çıkan entelektüel ve kültürel sorunları tarihsel arka planıyla birlikte ele alır. 20. ve 21. yüzyıl İslam düşüncesinin karşılaştığı krizler, klasik kaynaklarla ilişkilendirilerek analiz edilir. Yazar, hem İslam hem de Batı felsefesi geleneklerinden yararlanarak çok yönlü bir değerlendirme yapar. Bu çerçevede eser, düşünsel süreklilik ve dönüşüm kavramları etrafında şekillenir.

Kitabın Sonuçları ve Katkıları

İslam, Aydınlanma ve Gelecek, İslam düşüncesinin modern dünyayla kurduğu ilişkiyi tarihsel, kavramsal ve sistematik düzeyde ele alarak, bu alandaki tartışmalara felsefi bir zemin kazandırmayı hedeflemektedir. Eserde, İslam’ın düşünsel mirasının durağan bir gelenek olmadığı, aksine farklı dönemlerde yeniden inşa edilmeye açık bir yapı taşıdığı görüşü öne çıkar. Bu bağlamda kitap, klasik İslam düşüncesinin modern meselelerle irtibatlandırılmasında yöntemsel bir örnek sunmaktadır.

Çalışma, Aydınlanma düşüncesiyle karşılaştırmalı analizler yaparak, İslam düşüncesinin özgünlüğünü vurgulamakta ve mevcut kavramsal çerçevelerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Ayrıca, çağdaş İslam toplumlarında yaşanan entelektüel tıkanıklığın aşılması için hem geleneğe hem de güncel gerçekliğe eleştirel bir bakış geliştirilmesi gerektiği düşüncesini temellendirmektedir.