İslâm’da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış, günümüz Türk düşünce hayatının önemli isimlerinden Prof. Dr. Süleyman Uludağ (d. 1937) tarafından kaleme alınmış; İslam’da faiz (riba) meselesini tarihsel ve güncel boyutlarıyla inceleyen bir çalışmadır. Dergâh Yayınları'nın "Çağdaş İslam Düşüncesi" serisi kapsamında yayımlanan eser, faizin İslam hukukundaki yerini, farklı yorumlarını ve modern dünyadaki etkilerini akademik bir çerçevede ele almaktadır. İlk baskısı Nisan 1988’de yayımlanmış; 361 sayfadan oluşan kitap, Temmuz 2023 itibarıyla 5. baskısına ulaşmıştır.

İçerik ve Tematik Yapı

İslâm’da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış, kitabî dinlerin (Yahudilik ve Hristiyanlık) doğduğu ve geliştiği bölgelerde olduğu gibi, İslamiyet’in ortaya çıktığı coğrafyada da faiz uygulamasının varlığına dikkat çekerek başlar. Eserde, İslam dininin hem ahlaki hem de hukuki açıdan faizi kesin bir biçimde yasakladığı belirtilirken, “neyin faiz olup neyin olmadığı” meselesinin, İslam tarihi boyunca fıkıh ve hukuk çevrelerinde sürekli tartışılan bir konu olduğuna vurgu yapılır.

Kitap, modern dünyada faizin kapitalist ekonomik sistemin temel unsurlarından biri haline geldiğini, bu durumun İslam dünyasındaki ekonomik ve entelektüel çevreleri de etkilediğini ifade eder. Bu etki sonucunda klasik yaklaşımlardan farklı yeni yorumların ortaya çıktığı, özellikle riba-faiz ayrımına dayanarak faizli işlemleri dar bir çerçevede yorumlayan yaklaşımların yaygınlaştığı tespit edilir. Eserde, bu yaklaşımların sonucunda faizsiz finans ve bankacılık kurumlarının ortaya çıktığı, bunların teorik ve pratik temellerinin tartışmaya açıldığı ifade edilmektedir.

Süleyman Uludağ, riba-faiz meselesini yalnızca fıkıh merkezli bir tartışma olarak değil; tarihsel gelişimi, sosyo-ekonomik etkileri ve güncel uygulamalarıyla birlikte ele almaktadır. Kitapta, faizin Kur’an ve Sünnet’teki hükmü, ilk dönem uygulamaları, farklı mezheplerin konuyla ilgili görüşleri ve bu görüşler arasındaki farklılıklar karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca, Osmanlı döneminde faize ilişkin hukuki ve idari düzenlemelere, Cumhuriyet dönemiyle birlikte değişen ekonomik sistem içinde faiz konusuna dair yaklaşımlara da yer verilmektedir.

Eserde, İslam ekonomisi, faizsiz bankacılık, kar-zarar ortaklığına dayalı finans modelleri gibi çağdaş tartışma alanları da incelenerek, okuyucuya faiz konusunu hem geleneksel hem de modern perspektiften değerlendirme imkânı sunulmaktadır. Bu yönüyle eser, İslam hukukunun güncel ekonomik tartışmalarla ilişkisini ortaya koyan bir araştırma niteliği taşımaktadır.

Dil ve Üslup

Prof. Dr. Süleyman Uludağ’ın İslâm’da Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış adlı eserindeki dil ve üslup, akademik ciddiyet ile analitik açıklığı bir araya getirmektedir. Yazar, faiz ve riba gibi karmaşık fıkhî ve iktisadi kavramları sade ve anlaşılır bir biçimde açıklamakta; konuya ilişkin çeşitli görüşleri karşılaştırmalı biçimde ve nesnel bir tutumla değerlendirmektedir. Metin boyunca herhangi bir övgü ya da çağrısal söylem kullanılmaz; eser, konuya ilişkin bilimsel bir yaklaşımı esas alır. Süleyman Uludağ’ın uzun yıllara dayanan ilmî birikimi ve eleştirel analiz yeteneği, eserin teorik sağlamlığını desteklemektedir. Bu yönüyle kitap, hem İslam hukuku hem de İslam ekonomisi üzerine çalışan araştırmacılar için başvuru kaynaklarından biri niteliğindedir.