İsmail Haniye (29 Ocak 1963 - 31 Temmuz 2024), Hamas'ın süikasta uğrayan eski Siyasi Büro Başkanı, Filistin Yönetimi'nin eski başbakanıdır.

1963 yılında Gazze’nin Şati mülteci kampında doğan İsmail Heniyye, İsrail’in 1948’de kurulmasından sonra Aşkelon (o dönemdeki adıyla Asqalan) kentinden kaçan bir ailenin çocuğuydu. Ortaöğrenimini Gazze’deki El-Ezher Enstitüsü’nde tamamladıktan sonra, 1987 yılında Gazze İslam Üniversitesi’nden Arap edebiyatı alanında mezun oldu.

1983 yılında üniversitedeyken, Hamas’ın öncüsü olan İslami Öğrenci Bloğu’na katıldı. Bu yıllarda İsrail askerleri tarafından defalarca tutuklandı ve 1980’lerde birçok kez İsrail hapishanelerinde yattı. Heniyye, 1987’de mezun olduğu yıl hem Birinci İntifada’nın hem de Hamas’ın kuruluşuna tanıklık etti. 1988 yılında İsrail işgaline karşı düzenlenen protestolara katıldığı için 25 yaşında 18 gün hapis yattı, ardından altı aylık bir cezaya çarptırıldı. 1989 yılında ise üç yıl hapis cezasına mahkûm edildi.

Hapisten Liderliğe Uzanan Yol

Hapisten çıktıktan sonra İsrail, Heniyye’yi yüzlerce Filistinli lider ve aktivistle birlikte Lübnan’ın güneyine sürdü. Heniyye, burada bir yıl geçirdi ve bu süreçte grup, medya aracılığıyla küresel bir tanınırlık kazandı. 1993 yılında İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında Oslo Anlaşmaları’nın imzalanmasının ardından, 31 yaşında Gazze’ye döndü ve İslam Üniversitesi’nde dekan olarak göreve başladı.

2003’te İsrail’in Suikast Girişimi

2001 yılında İkinci İntifada’nın patlak vermesiyle, Heniyye Hamas’ın siyasi liderlerinden biri olarak konumunu güçlendirdi. 2003 yılında İsrail, Gazze’nin merkezinde bir apartman bloğunu bombalayarak Heniyye ve Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin’i hedef aldı. Heniyye bu saldırıdan sağ kurtuldu, ancak altı ay sonra Yasin, sabah namazı çıkışında İsrail helikopterleri tarafından düzenlenen bir saldırıda hayatını kaybetti.

Siyasi Başarı ve Gazze’nin Liderliği

2006 yılında 44 yaşında olan Heniyye, Hamas’ı Filistin Yasama Konseyi seçimlerinde Fatah’a karşı zafer kazanmaya yönlendirdi. Heniyye kısa bir süre Filistin Yönetimi Başbakanı olarak görev yaptı, ancak Batı ülkeleri Hamas ile çalışmayı reddetti. Aynı yıl Hamas ve Fatah arasında başlayan şiddetli çatışmalar, birlik hükümetinin 2007’de dağılmasına yol açtı. Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas, Heniyye’yi görevden aldı; ancak Heniyye, Gazze Şeridi’nde Hamas liderliğinde bağımsız bir hükümetin başına geçti. Bunun üzerine İsrail, Gazze’ye abluka uygulamaya başladı.

2018 ABD Terör Listesi ve Pragmatist Kimliği

2018 yılında, dönemin ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, Heniyye’yi “özel olarak belirlenmiş küresel terörist” ilan etti. Bu karar, Heniyye’nin seyahatlerini kısıtladı. Buna rağmen, Heniyye Filistin direnişi içinde “pragmatist” bir lider olarak, farklı gruplarla açık iletişim kanallarına sahip bir figür olarak biliniyordu.

2019’dan Sonra Sürgün ve Diplomatik Çabalar

2019 yılında Gazze’den ayrılan Heniyye, Hamas’ın siyasi bürosunun başkanı olarak grubun diplomatik çabalarına liderlik etmeye başladı. Bu süreçte Katar’da yaşamını sürdürdü ve direniş hareketinin uluslararası alandaki sesi oldu.

^{İsmail Heniyye ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan - İletişim Başkanlığı}

Ailesinin Kayıpları

10 Nisan 2024’te, Heniyye’nin üç oğlu Hazem, Amir ve Muhammed, torunlarıyla birlikte Gazze’de devam eden savaş sırasında hayatını kaybetti. Heniyye bu trajediye rağmen direniş çağrısını yineledi ve "Şehitlerin kanı ve yaralıların acılarıyla umut, gelecek ve bağımsızlık yaratıyoruz" dedi.

Ölümü ve Sonrası

31 Temmuz 2024’te, Heniyye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian’ın yemin törenine katılmak için bulunduğu Tahran’da suikasta uğradı. Suikast, Hamas’ın silahlı kanadı tarafından "savaşın yeni boyutlara taşınacağı ve büyük sonuçları olacağı" şeklinde değerlendirildi. İran’ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, bu olayın "acı bir trajedi" olduğunu belirterek İsrail’i "sert bir şekilde cezalandırma" sözü verdi. İran ve müttefikleri, bu suikastı İsrail’in yanı sıra ABD’nin de desteklediğini iddia etti.

Heniyye’nin ölümü, Ortadoğu’daki gerilimleri daha da artırdı ve direniş hareketleri arasında büyük bir öfkeye yol açtı. Hamas, Heniyye’nin mirasını devam ettireceklerini ve mücadelenin süreceğini ilan etti.