Isparta iline özgü, tescilli bir mahreç işareti ürünüdür. Bu yemek, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında, Isparta Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan başvuru sonucunda 30 Mayıs 2018 tarihinde tescil edilmiştir. Ürünün ayırt edici nitelikleri, yöreye özgü nohut, özel olarak beslenmiş dana veya kuzu eti ve yöresel tereyağı kullanımı ile kalaylı bakır kazanlarda ve kendine has pişirme tekniği ile ilgilidir.

Ürün Özellikleri

Isparta kabune pilavı, temel ayırt edici özelliklerini, kullanılan malzemelerden ve geleneksel pişirme yönteminden alır. Üretiminde kullanılan nohut Isparta yöresinde yetişmektedir. Et, bölgedeki meralarda, özellikle kekik ve fiğ otu ile beslenen dana veya kuzudan elde edilir. Kullanılan tereyağı da koyun veya keçiden elde edilen yöresel tereyağıdır. Yemeğin lezzetindeki belirgin aroma, kekik ve fiğ otu ile beslenmiş hayvan etinden elde edilen et suyunun pilava geçmesiyle oluşur. Pilavın pişirilmesinde kalaylı bakır kazanlar kullanılır. Kazanın tabanına tatlı ve sulu beyaz soğan halkaları döşenmesi, ustalık gerektiren özel bir yöntemdir. Ayrıca, sac ayağında, harlı ateş sağlayan üzüm asması çırpısının kullanılması, pilavın kısa sürede pişirilmesini sağlayan bir diğer karakteristik özelliğidir.

Üretim Metodu

Pilavın hazırlanmasında pirinç, et suyu, beyaz kuru soğan, haşlanmış nohut, haşlanmış kaburga eti (dana veya kuzu) ve tereyağı kullanılır.

Üretim aşamaları şunlardır:

• Beyaz soğan halka şeklinde doğranarak bakır kazanın tabanı bu halkalarla kaplanır.
• 24 saat öncesinden haşlanmış iri taneli nohut, soğanların üzerine serilir.
• Bir gün öncesinden haşlanmış dana veya kuzu eti, liflerine ayrılarak küçük parçalar haline getirilir ve kurutulur.
• Kurutulmuş bu et parçaları nohutların üzerine serilir.
• Soğuk su ile yıkanan pirinç, etlerin üzerini örtecek şekilde ilk katman olarak serilir.
• Bu katın üzerine bir kat et ve tekrar bir kat pirinç serpilir.
• Hazırlanan malzemenin üzerine delikli süzgeç konularak, haşlanmış etin suyu, pirinçlerin üzerini aşacak kadar ilave edilir.
• Bakır kazan, sac ayağı adı verilen üçgen şeklindeki demir ayaklı ocağın üzerinde, yerden yaklaşık 30 cm yükseklikte konumlandırılır.
• Pişirme, sac ayağı ve kazanın etrafına çok miktarda kurutulmuş üzüm asması çırpısıyla harlı ateşte gerçekleştirilir.
• Yemek kaynamaya ve suyunu çekmeye başladığında, pirinçler tane tane belirginleştiğinde, yörede "miyami" adı verilen ustalık gerektiren teknikle hızlıca tereyağı pirinçlerin üzerine dökülür.
• Pişen pilav, delikli kevgirle yukarı doğru karıştırılırken, kevgirin tersiyle hafifçe alt üst edilerek etlerin pilavın üzerine gelmesi sağlanır.
• Pilav bu şekilde bakır kaplara koyulur. Karıştırma esnasında yukarı çıkan ve sunum aşamasında tekrar aşağı inen tabanda birikmiş tereyağı, lezzete katkı sunar.
• Servis edilirken üzerine karabiber serpilir; yanında beyaz soğan, yerli yıldız domates ve yeşil biber ile sunumu yapılır.

Coğrafi Sınır

Isparta kabune pilavının coğrafi sınırı Isparta ili olarak belirlenmiştir. Ürünün yöreden kaynaklanan özelliklerinin sürdürülmesi için nohut, tereyağı ve etin Isparta yöresinden temin edilmesi ve pilavın geleneksel, ustalık içeren yöntemle pişirilmesi gerekmektedir. Ürünün ünü ve özgün üretim yöntemi, doğrudan Isparta iline bağlıdır.

Denetim

Isparta kabune pilavının, tescil belgesinde belirtilen özelliklere ve üretim yöntemine uygun olarak üretilip üretilmediğine dair denetimler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümlerine göre yapılmaktadır. Denetim merciinin koordinatörlüğünü Isparta Ticaret ve Sanayi Odası yürütmektedir. Denetim ekibi, Isparta İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Isparta Ticaret Borsası ve Isparta Esnaf ve Sanatkarlar Odası’ndan olmak üzere toplam dört kişiden oluşur.

Denetim mercii, pilavın üretim yönteminde belirtilen tekniğe uygun ve hijyenik şekilde hazırlanması, depolanması, taşınması ve pazarlanmasının kontrolünü gerçekleştirir. Ayrıca, coğrafi işaretin takibi konusunda gerekli denetim işlemlerini yürütmekle ve belirlenen koşullara aykırı kullanım durumlarında yasal takibat başlatmakla yükümlüdür. Komisyon, öncelikli olarak üretim ve tüketimin yaygın olduğu lokanta ve esnafa coğrafi işaret tescili hakkında bilgilendirme yaparak farkındalık oluşturmayı hedefler. Denetimler yılda en az bir defa düzenli olarak, ihtiyaç duyulması veya şikâyet halinde ise her zaman yapılır ve sonuçları raporlanır. Denetime ilişkin raporlar, Isparta Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu'na her yıl düzenli olarak gönderilir.