Yunan yönetmen Yorgos Lanthimos’un 2015 yapımı distopik kara komedisi Istakoz (İngilizce ismiyle The Lobster), bireyselliğin bastırıldığı, çift olmanın zorunluluk haline getirildiği alternatif bir toplum düzenini merkeze alır. Film, aşk, özgürlük, toplumsal normlar ve otorite kavramlarına yönelik yapısökümcü bir bakış geliştirirken, insan ilişkilerini sert bir biçimde sorgulayan bir anlatı kurar.

Konu

Istakoz, yakın bir gelecekte geçen, bireylerin bekar kalmalarının yasak olduğu otoriter bir toplumda, ana karakter David’in yaşadıklarını izleyiciye sunar. Filmin başlangıcında David, eşinden ayrıldığı için bir otele yerleştirilir. Bu otelde 45 gün içinde bir partner bulması gerekmektedir; aksi halde seçtiği bir hayvana dönüştürülerek ormana salınacaktır. Otel kurallarına göre, çiftler yalnızca ortak fiziksel ya da psikolojik özellik temelinde bir araya getirilmektedir. David'in bu sistemdeki yolculuğu, yapay ilişkiler ve aşk kavramı üzerine kurulur.

Hikâye ilerledikçe David, otoriter düzenin karşıt kutbunu temsil eden "yalnızlar" grubuna katılır. Ancak bu grubun da kendine özgü baskıcı normları vardır: Üyelerinin herhangi bir romantik bağ kurması kesinlikle yasaktır. Film, bu iki uç sistem arasında sıkışmış bireyin, kendi iradesiyle hayatını yeniden kurma çabasını takip eder.

Tematik Yapı

Istakoz, aşkın ve romantik ilişkinin modern toplumda aldığı biçimleri tartışır. “Çift olma zorunluluğu” üzerinden kurulan otel sistemi, modern toplumların yalnız bireylere karşı geliştirdiği dışlayıcı tutumu yansıtırken; “yalnızlar”ın örgütlü topluluğu ise bireysel özgürlük adına duygusal bağları baskılayarak başka bir tür tahakkümü doğurur. Film, birey-otorite ilişkisini her iki sistemde de göstermeye çalışır.

Karakterlerin birbirini seçme gerekçeleri –örneğin, burun kanaması ya da miyopluk gibi yüzeysel benzerlikler– aşkın yüzeysel kriterlere indirgendiği bir ironiyi açığa çıkarır. Bu durum, aşkı doğrudan tüketim kültürüyle ve algoritmik eşleştirme sistemleriyle bağdaştıran çağdaş dijital ilişkiler eleştirisiyle ilişkilendirilebilir.

_{Istakoz Filmi Fragmanı (YouTube )}

Yapım ve Yayın Bilgileri

Film, Yunan yönetmen Yorgos Lanthimos tarafından yönetilmiş, senaryosu ise Lanthimos ile Efthymis Filippou tarafından kaleme alınmıştır. İlk gösterimini 2015 Cannes Film Festivali’nde yapmış, Jüri Ödülü’nü kazanmıştır. Istakoz, İngilizce çekilmiş olsa da Yunan Yeni Dalgası’nın anlatısal ve estetik izlerini taşır. Filmin prodüksiyonu İrlanda, Birleşik Krallık, Yunanistan, Fransa ve Hollanda ortaklığıyla gerçekleştirilmiştir.

Minimalist mekan kullanımı, simetrik kadrajlar ve donuk renk paleti, filmdeki duygusal donukluğu ve baskıyı destekleyen görsel bir yapı oluşturur. Kamera çoğunlukla sabit veya yavaş hareketlidir; bu da karakterlerin sıkışmışlık hissini güçlendirir.

Oyuncular

• Colin Farrell – David
• Rachel Weisz – Kısa Görüşlü Kadın
• Léa Seydoux – Yalnızlar Lideri
• Ben Whishaw – Burun Kanamalı Adam
• John C. Reilly – Kekeme Adam
• Jessica Barden – Burun Kanamalı Kadın
• Olivia Colman – Otel Müdürü

Yayın ve Uluslararası Etki

Film, özellikle Avrupa sineması çevrelerinde, Yorgos Lanthimos’un uluslararası tanınırlığını artıran bir yapım olmuştur. Cannes’daki başarısı sonrasında Kuzey Amerika’da da sınırlı gösterimlerle vizyona girmiş, art-house izleyici kitlesi tarafından dikkatle incelenmiştir. 

Ödüller ve Adaylıklar

Kazandığı Ödüller:

• Jüri Ödülü – Cannes Film Festivali (2015)
• En İyi Avrupa Senaristi – Avrupa Film Ödülleri (2015)
• En İyi Kurgu – Britanya Bağımsız Film Ödülleri (2015)

Adaylıklar:

• En İyi Özgün Senaryo – Akademi Ödülleri (2017)
• En İyi İngiliz Filmi – BAFTA (2016)
• Altın Palmiye – Cannes Film Festivali (2015)