İstanbul’un ulaşım ve trafik sorunu, çok boyutlu ve karmaşık bir mesele olarak uzun yıllardır çözülmeye çalışılmaktadır. İstanbul gibi büyük metropollerde hızla artan nüfus, plansız büyüme, yetersiz ulaşım altyapısı ve koordinasyon eksiklikleri, şehri her geçen gün daha zor yaşanabilir bir hâle getirmektedir.
Nüfus ve Taşıt Artışı
İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık ili olup, aynı zamanda motorlu taşıtların yoğun olduğu bir kenttir. Bu durum, trafik tıkanıklıkları ve çevre sorunlarına yol açmaktadır. Nüfus artışının yanı sıra, motorlu taşıt sayısındaki artışın sürdüğü göz önüne alındığında, gelecekteki ulaşım problemleri daha da karmaşık hâle gelecektir.
Ulaşımda raylı sistemlerin öncelikli olarak geliştirilmesi ve lastik tekerlekli araçların kullanımının sınırlandırılması gerekmektedir. Londra, Paris ve New York gibi büyük metropollere bakıldığında, raylı sistemlerin payının çok yüksek olduğunu görmekteyiz. İstanbul’daki raylı sistemin payının artırılması, toplu taşıma sistemlerinin entegrasyonu ve geliştirilmesi çok önemli.
Hızlı ve Plansız Büyüme
İstanbul’un büyümesi çoğunlukla plansız bir şekilde olmuştur. Bu da hem altyapı eksikliklerine hem de trafiği rahatlatacak büyük projelerin uygulanmasındaki zorluklara yol açmaktadır.
İstanbul’un büyümesi, “master plan”a uygun bir şekilde yapılmalı ve kent içindeki yerleşim yerleri arasında denge sağlanmalıdır. Çevre Düzeni Planı’na uymayan projelerin hayata geçirilmesi önlenmeli ve çeşitli yerel alt merkezler oluşturulmalıdır.
Ulaşım Altyapısının Yetersizliği
Ulaşım altyapısı büyük ölçüde karayolu ağına dayanmakta ve insan yerine araç ulaşımı ön planda tutulmaktadır. Bu da toplu taşımayı ve alternatif ulaşım sistemlerini olumsuz etkileyerek trafiğin daha da yoğunlaşmasına neden olmaktadır.
Toplu taşımayı teşvik etmek için raylı sistemler gibi insan odaklı ulaşım çözümlerine öncelik verilmeli, araç odaklı altyapı yerine sürdürülebilir ve çevre dostu ulaşım çözümleri oluşturulmalıdır.
Ulaşımda Koordinasyon Eksiklikleri
İstanbul’da ulaşımda görevli çok sayıda kurum ve kuruluş bulunmasına rağmen, bu kurumlar arasında yeterli entegrasyon ve koordinasyon sağlanamamaktadır.
Tüm ulaşım ağları (karayolu, raylı sistem, denizyolu) entegre edilerek yolculuk süreleri kısaltılmalı ve taşımacılık hizmetleri arasında zaman ve fiyat uyumu sağlanmalıdır. Ayrıca ulaşım altyapısının oluşturulmasında şeffaf ve katılımcı bir yaklaşım benimsenmelidir.
Yetersiz Otopark Politikaları
İstanbul’daki otopark kapasitesi, artan araç sayısına oranla yetersizdir. Bu durum, trafik tıkanıklıklarını daha da artırmakta ve çevre kirliliğine yol açmaktadır.
Kentteki otopark kapasitesinin artırılması ve otoparkların merkezî bölgeler dışında, ulaşım bağlantılarıyla entegrasyonlu olarak inşa edilmesi gerekmektedir. Ayrıca belirli bölgelerde özel otomobille giriş ücretlendirmesi yapılabilir.
Karayolu Trafiğinde Denetim Yetersizliği
Trafik zabıtası sayısının yetersiz olması ve yerel yönetimlerdeki koordinasyon eksiklikleri, trafik denetiminin etkili bir şekilde yapılmasını engellemektedir.
Trafik denetimlerinin arttırılması, zabıta sayısının artırılması ve trafik kurallarının sıkı bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Ayrıca trafik akışını engelleyen altyapı eksiklikleri ve kavşak düzenlemeleri iyileştirilmelidir.
İstanbul’daki ulaşım sorunu, tek bir çözümle giderilemeyecek kadar karmaşık bir yapıya sahiptir. Ancak raylı sistemlerin daha fazla entegre edilmesi, otopark kapasitesinin artırılması, plansız büyümenin önlenmesi ve ulaşımda koordinasyonun sağlanması gibi önlemlerle kısmi de olsa çözüm sağlanabilir. Ulaşım altyapısının gelecekteki ihtiyaçları doğru bir şekilde belirlenmeli ve sürdürülebilir, çevre dostu ulaşım sistemlerine yatırım yapılmalıdır.