Herkes başarı hikâyelerini dinlemeyi ve kendine ders çıkarmayı çok sever. Özellikle de bu hikâyelerde yoksulluk ve eşitsiz bir yarış varsa tadından yenilmez. Çünkü zorlu şartlar altında kendini yetiştirerek bir noktaya getirmek, insanın kendini tanıtırken bir imzası oluverir. Konferanslarda ve sunumlarda konuşmacılar, bu tür hikâyelerle güçlü bir giriş yaparlar. Herkes zorlukla elde edilmiş bir zaferin öyküsünü merakla dinler; çünkü herkes kendi mücadelesini kahramanlaştırmayı arzular.
Güçlü bir babadan kalan mirasın başına geçmek elbette kolaydır. Ancak buna bir de etkileyici bir hikâye eklemek, toplum içindeki prestiji daha yükseğe taşır. Aksi halde “baba parası!” yorumlarıyla mücadele etmek zorunda kalınır.
Peki, kendince zorluklarla dolu bir hayat, herkese göre gerçekten zorlu bir serüven midir? Babasının servet dolu şirketinin başına geçen Ahmet’in, üç kardeşi arasında entrikalarla dolu mücadele vermesi bir zorluk mudur? Ekmeğin yokluğunu hiç yaşamamış Ahmet için belki öyledir. Ancak yoksulluk ve eşitsizliklerle dolu bir yarışta, varlık mücadelesi veren Hasan’ın hikâyesi şüphesiz daha zorludur.
Ne yazık ki bu tür senaryolar çoğunlukla hikâyelerde kalır. Elbette istisnalar vardır. Ama bir yanda test kitabı almak için kuruşlarını birleştirmeye çalışan Hasan, diğer yanda özel ders için hangi hocanın tutulacağını konuşan Ahmet’in ailesi… İki hikâyede de kendince zorluklar vardır, fakat herkesin hikâyesi kendi içinde “en zor” olarak görünür. Yine de istatistikler başarıyı çoğunlukla Ahmet’ten yana gösterir. Zaten dünya hikâyelerin değil, gerçeklerin yaşandığı yer değil midir?
Mesela dünyanın en zengin insanları, şirketlerini küçük bir garajda kurduklarını anlatır. Oysa kimse işin perde arkasındaki ayrıntıları dile getirmez. Hikâyelerde, Jeff Bezos’un ailesinden aldığı 300 bin dolarlık destekten bahsedilmez. Warren Buffett’ın babasının bir yatırım şirketi sahibi olduğu pek bilinmez. Bill Gates’in annesinin IBM’in yönetim kurulunda olduğu söylenmez. Elon Musk’ın lise yıllarında her gün son model arabayla okula gittiği de hatırlatılmaz. Ama hikâyeler hep aynı girişle başlar: “Küçük bir garajda zorluklarla kurduğumuz şirket…”
Bu yazının amacı, yapılan işleri küçümsemek değildir. Sadece zorluğun kime göre, ne derece zorluk olduğunun farkındalığını hatırlatmaktır. Sonuçta herkesin hikâyesi, kendince en zorlu olanıdır.