Jandarma Binası, Sivas il merkezinde Hükümet Meydanı bütünlüğü içinde yer alan, 1908 (Hicrî 1326) yılında Vali Reşit Akif Paşa tarafından “Jandarma Dairesi” olarak inşa ettirilen tarihî bir kamu yapısıdır. Osmanlı dönemine ait askerî-idari işlevli bu taş yapı, günümüzde tescilli kültür varlığı olarak korunmaktadır.
Konum ve Kentsel Bağlam
Bina, Sivas kent merkezindeki idari odağın oluştuğu bölgede, Hükümet Meydanı çevresinde konumlanmaktadır. Yapının meydan bütünlüğü içinde görsel ve tarihî bir odak noktası oluşturduğu yerel idari kaynaklarda vurgulanmaktadır.
Jandarma Binası (Kültür Portalı)
Tarihlendirme ve İnşa
Jandarma Binası’nın inşa tarihi kaynaklarda 1908 yılı (H. 1326) olarak verilmektedir. Yapının bu tarihte Sivas Valisi Reşit Akif Paşa tarafından yaptırıldığı belirtilir. Bina o dönemde Jandarma Dairesi / Jandarma Kışlası işleviyle hizmete açılmıştır.
İşlevsel Kullanım Süreçleri
Yapı ilk inşa edildiğinde jandarma teşkilatına hizmet vermek üzere düzenlenmiştir. Kaynaklarda, “Jandarma Dairesi” veya “Jandarma Kışlası” olarak anıldığı ifade edilmektedir. Daha sonraki dönemlerde aktif jandarma hizmetinin sona ermesinin ardından sosyal amaçlı kullanımlara yöneldiği, yerel idare tarafından koruma ve değerlendirme çalışmalarına konu edildiği belirtilir.
Jandarma Binası (Kültür Portalı)
Mimari Genel Düzen
Yapı planı kaynaklarda L biçimli bir kütle düzenine sahip olarak tanımlanmaktadır. L kolunun birleştiği köşe noktasında yükselen sekizgen planlı üç katlı bir köşe kulesi yer alır; bu kule yapıya hem düşey vurgu hem de giriş-odak ilişkisi kazandıran temel öğedir.
Kat Organizasyonu
Kaynakların verdiği açıklamalara göre köşe kulesi ve ona bağlanan kollar şu şekilde düzenlenmiştir: zemin katta L’nin her iki koluna dağılan çok sayıda mekân bulunmaktadır; ikinci katta köşe kulesindeki ana mekâna iki yönde eklemlenen ikişer oda yer alır; üçüncü katta ise köşe bölümünde tek bir üst mekân bulunmaktadır. Bu düzen, yapının iç işleyişinde kule merkezli bir dağılıma işaret eder.
Jandarma Binası (Kültür Portalı)
Giriş Düzeni ve Kitabe
Yapının sekizgen köşe bloğunun güney cephesinde yer alan taş merdivenli bir ana giriş düzeni kaynaklarda kayıtlıdır; bu girişin zaman içinde kapatıldığı ve yapıya günümüzde yapı iç köşe bağlantısından girildiği belirtilmiştir. Aynı köşe cephesinde silmelerle çerçevelenmiş bir alınlık içinde inşa kitabesi yer almakta; burada yapım yılı ve yaptıran otoriteye ilişkin bilgi bulunmaktadır.
Malzeme ve Yapım Tekniği
Jandarma Binası kesme taş malzemeyle inşa edilmiştir. Çatı taşıyıcı sisteminde ahşap konstrüksiyon kullanıldığı ve üst örtünün saç kaplama ile tamamlandığı kaydedilmiştir. İç mekânlarda ahşap tavan ve taban uygulamaları, özellikle köşe kulesi katlarında gözlenmektedir. Bazı odalarda bezemeli/işlemeli tavan ayrıntılarına da kaynaklarda değinilmektedir.
Jandarma Binası (Kültür Portalı)
Cephe Öğeleri
Cephelerde dar ve uzun oranlı pencereler kullanılmış; bu açıklıkların üst kısımlarında basık kemer biçimli taş söveler yer almaktadır. Ayrıca pencerelerde demir parmaklık uygulaması kayıtlıdır. Köşe kulesinin güney ve doğu yönlerinde sekiz dilimli kemer formunda açıklıklar bulunduğu belirtilmektedir. Bazı cephelerde tarihi dönemlerde kapatılmış ek giriş açıklıkları da saptanmıştır.
Koruma Statüsü
Jandarma Binası, 22 Temmuz 1983 tarihinde tescillenmiş olup kültür varlığı statüsü altında korunmaktadır; tescil kodu kaynakta A-4468 olarak kaydedilmiştir. Yapının korunması, ilgili kültür varlıkları mevzuatı çerçevesinde yürütülmektedir.
Jandarma Binası (Kültür Portalı)
Güncel Durum ve Değerlendirme Çalışmaları
Sivas Valiliği tarafından yapılan açıklamalarda, tarihî Jandarma Binası’nın kent meydanı düzenlemeleri kapsamında değerlendirilmesinin öngörüldüğü, yapılacak restorasyon ve işlevlendirme çalışmalarının “Eşsiz Meydan” projesine katkı sağlayacağı belirtilmiştir. Yapının kültürel miras değeri bu çerçevede yeniden ele alınmaktadır.
Jandamra Binası (YouTube)
