Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı (JÖAK), Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Jandarma Genel Komutanlığı’nın özel görev birimidir. Türkiye genelinde kamu düzeninin sağlanması, olağanüstü durumlara müdahale, rehine kurtarma, yüksek riskli operasyonlar ve doğal afetlerde arama-kurtarma gibi özel yetenek gerektiren görevleri yerine getirmek amacıyla kurulmuştur. JÖAK, hem barış hem de kriz dönemlerinde, görev tanımı dâhilindeki olaylara yüksek hazırlık seviyesi ve özel eğitimli personeliyle müdahale eden seçkin bir güvenlik birimidir.

Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı, 1999 yılında yaşanan 17 Ağustos Marmara Depremi’nin ardından artan ihtiyaçlar doğrultusunda teşkilat yapısını daha sistemli ve profesyonel bir çerçevede geliştirmiştir. 2001 yılında “Jandarma Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı (JAK)” kurulmuş, bu birim 2004 yılında Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı bünyesine dâhil edilmiştir. Böylece afet müdahalesi, dağcılık, sualtı arama ve kurtarma, teknik kurtarma gibi alanlarda uzmanlaşmış unsurlar tek bir komuta yapısı altında toplanmıştır.

Kuruluşundan bu yana JÖAK, yalnızca güvenlik operasyonlarıyla değil; aynı zamanda toplumsal olaylara, doğal afetlere ve kamu düzenini tehdit eden olağanüstü durumlara profesyonel yaklaşımıyla da öne çıkmıştır. Türkiye’nin farklı coğrafi ve iklimsel koşullarında görev yapabilme kabiliyeti, komutanlığın ülke genelinde stratejik bir öneme sahip olmasına neden olmuştur.

^{JÖAK Personelleri Teknofest İzmir (Fotoğraf: Hümeyra Yılmaz)}

Tarihçe

Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı’nın (JÖAK) kurumsal yapısının temelleri, Türkiye’nin yakın tarihinde yaşanan büyük doğal afetler ve artan güvenlik tehditleri karşısında özel olarak eğitimli, donanımlı ve organize bir birime olan ihtiyaçtan doğmuştur. Özellikle 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, ülke genelinde afetlere etkin müdahale edebilecek profesyonel bir yapının eksikliğini gözler önüne sermiştir. Bu kapsamda Jandarma Genel Komutanlığı, arama kurtarma ve özel müdahale kabiliyetlerini tek bir çatı altında toplayacak bir yapılanmaya gitmiştir.

İlk adım olarak 2001 yılında Jandarma Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı (JAK) kurulmuştur. JAK, özellikle doğal afetlerde görev almak üzere eğitimli personel ve teknik ekipmanla donatılmış birimlerden oluşmaktaydı. 2004 yılında bu tabur, daha kapsamlı bir yapılanma olan Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı bünyesine alınarak bir üst seviyeye taşınmıştır. Böylece sadece arama-kurtarma değil, rehine kurtarma, yüksek riskli operasyonlar, patlayıcı madde müdahalesi ve terörle mücadele gibi geniş görev yelpazesine sahip bir komutanlık doğmuştur.

2004’te resmen kurulan JÖAK, kuruluşundan itibaren Jandarma Genel Komutanlığı bünyesindeki en özel ve donanımlı birimlerden biri hâline gelmiştir. Yıllar içinde teknik altyapısını güçlendiren, eğitim kalitesini artıran ve personel seçimini daha da hassaslaştıran JÖAK, hem yurtiçinde hem de yurtdışında çok sayıda operasyon ve müdahale faaliyetinde etkin rol almıştır. Özellikle 2011 Van Depremi, 2020 Elazığ Depremi ve 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerde arama-kurtarma ekipleriyle sahada aktif şekilde görev yapmıştır.

Ayrıca Türkiye genelinde yaşanan terör olayları, kaçırılma vakaları ve yüksek riskli tutuklamalar gibi durumlarda da JÖAK’ın özel eğitimli timleri görevlendirilmiş; zamanla bu birim hem kolluk kuvvetleri hem de kamuoyunda yüksek güvenilirliğe sahip seçkin bir yapı olarak tanınmaya başlamıştır.

^{JÖAK Her Yerde (Jandarma GNK)}

Teşkilat Yapısı

Jandarma Komando Operasyon Tabur Komutanlığı (JOPER)

Jandarma Komando Operasyon Tabur Komutanlığı, özel operasyonlara yönelik birimlerden oluşan önemli bir güçtür.

Özel Operasyon Timleri

Bu tim, kara, hava ve demiryolu araçlarıyla her türlü özel operasyonu icra etmektedir. Bina, mesken ve tesislerde gerçekleştirilen operasyonların yanı sıra, özel güvenlik görevleri ve toplum olaylarında da kritik görevler üstlenir. Toplum güvenliğini sağlamada son derece önemli bir role sahiptir.

Keskin Nişancı Timi

Keskin nişancılarımız, hedef bölgesindeki yasadışı unsurların hareketlerini durdurmak, engellemek ve etkisiz hale getirmek için eğitilmiştir. Öncelikli hedef, sivil halka zarar vermeden saldırganları tespit etmek ve etkisiz hale getirmektir. Bu tim, hassas ve kritik görevlerde büyük bir sorumluluk taşır.

Patlayıcı Madde Tespit ve İmha Kısmı

Bomba ve patlayıcı madde araması yapan bu ekiplerin görevi, tespit edilen patlayıcı maddeleri uzaktan ya da yakından müdahale ile etkisiz hale getirmektir. Ayrıca, patlayıcı madde tespiti için özel olarak eğitilmiş mayın ve patlayıcı madde tespit köpekleri de bu birimin önemli bir parçasıdır.

^{JAK Eğitimi (AA)}

Jandarma KOMANDO Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı (JAK)

Jandarma Komando Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı, afet ve acil durumlara yönelik arama ve kurtarma faaliyetlerinde ön saflarda yer alır. Yurt genelinde meydana gelebilecek her türlü doğa ve insan kaynaklı felaketlere karşı hazırlıklı olup etkin bir şekilde müdahale eder. JAK, afet arama kurtarma, dağcılık, sualtı ve köpekli arama kurtarma timlerinden oluşan Özel Arama Kurtarma Bölüğü ile bu görevleri en iyi şekilde yerine getirir.

Afet Arama Kurtarma Timleri

Deprem, çığ, sel, su baskını, toprak kayması gibi doğal afetler ve bina çökmesi gibi insan kaynaklı felaketlerde, hayat kurtarma ve yaralıları bulma konusunda etkin bir şekilde görev alırız. Bizim için her zaman öncelik, insan hayatıdır.

Köpekli Arama Kurtarma Timi

Köpekli timimiz, her türlü doğa ve insan kaynaklı afette kaybolan canlıları arar ve kurtarır. Sessiz çığlıkları duyma, onları sevdiklerine kavuşturma amacıyla, bu alanda son derece özel bir eğitim almış köpeklerimizle birlikte çalışıyoruz.

Dağcılık Timleri

Dağcılık timlerimiz, dağlar, kanyonlar, mağaralar, kuyu ve yüksek katlı binalarda kaybolan veya yaralanan kazazedeleri kurtarmak için görev alır. Bu zorlu ortamlarda arama ve kurtarma faaliyetlerini başarıyla icra edebilmek için dağcılık, tırmanış ve yüksek irtifa eğitimi almış profesyonel personelden oluşur.

Sualtı Timleri

Sualtı timlerimiz, su altı ve su üstündeki bütün yardım taleplerine yönelik arama kurtarma faaliyetleri gerçekleştirir. Ayrıca, suç delillerinin bulunması amacıyla sualtı operasyonları da yürütür. Bu tim, deniz kazalarından dağ ve deniz altı kurtarmalarına kadar geniş bir yelpazede görev alır.

^{JÖAK Subayları (AA)}

Eğitim ve Seçim Süreci

Jandarma Özel Asayiş Komutanlığı (JÖAK) bünyesinde görev yapacak personelin seçimi, son derece titiz, çok aşamalı ve yüksek standartlara dayanan bir süreçle gerçekleştirilir. Seçilen personelin hem fiziksel hem zihinsel yeterliliği, hem de mesleki etik ve disiplin anlayışı açısından en üst seviyede olması hedeflenmektedir. Bu nitelikler, JÖAK’ın çok yönlü görev alanlarına uyum sağlayabilecek profesyonellerden oluşmasını garanti altına almaktadır.

Başvuru ve Ön Değerlendirme

JÖAK’a personel seçimi genellikle Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinden yapılmakta olup gönüllülük esasına dayanır. Başvuru yapan adayların, askerî hizmette belirli bir tecrübeye sahip olması, sicil notlarının yüksek olması ve disiplin cezası bulunmaması gibi temel kriterleri karşılaması gerekmektedir. Adaylar, öncelikle sağlık taramasından ve güvenlik soruşturmalarından geçirilir.

Fiziksel Yeterlilik ve Dayanıklılık Testleri

Başvuru sürecini geçen adaylar, zorlu fiziksel yeterlilik testlerine tabi tutulurlar. Bu testler arasında koşu, mekik, şınav, ağırlık taşıma, denge ve hız testleri yer alır. Ayrıca dağcılık, yüzme, yüksekten iniş (rapelling) ve benzeri özel alanlara yönelik fiziksel dayanıklılık testleri de yapılır.

Psikoteknik ve Mülakat Süreci

Fiziksel testleri başarıyla tamamlayan adaylar, psikoteknik değerlendirmeye alınır. Bu aşamada stres altında karar verebilme, kriz yönetimi, liderlik, takım uyumu, dikkat ve muhakeme yeteneği ölçülür. Ayrıca üst düzey subay ve uzmanlardan oluşan jüri tarafından yapılan mülakatlarla adayın karakteri, motivasyonu ve sorumluluk bilinci değerlendirilir.

Uzmanlık Eğitimleri

Seçilen personel, JÖAK bünyesinde uzun ve yoğun bir eğitim sürecine alınır. Eğitimler arasında;

• Rehine kurtarma teknikleri,
• Patlayıcı madde tanıma ve imha,
• Gelişmiş silah kullanımı ve yakın muharebe,
• Dağcılık ve doğada hayatta kalma,
• Sualtı arama kurtarma,
• KBRN (kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer) tehditlere karşı müdahale,
• Arama-kurtarma teknikleri gibi ileri düzey alanlar yer alır.

Sürekli Hizmet İçi Eğitimler

JÖAK personeli, görevde oldukları süre boyunca periyodik aralıklarla tatbikatlara ve yenileme eğitimlerine katılır. Bu eğitimler hem fiziki kondisyonun sürdürülmesini hem de yeni teknolojilere ve taktik gelişmelere adapte olunmasını sağlar. Ayrıca uluslararası tatbikatlar ve eğitim değişim programlarıyla da personelin tecrübe kazanması desteklenir.

Bu çok aşamalı ve disiplinli sistem sayesinde, JÖAK’ta görev yapan personel yalnızca fiziki yeterlilik açısından değil; aynı zamanda psikolojik dayanıklılık, teknik bilgi ve kriz yönetimi kapasitesiyle de seçkin bir yapı oluşturur.