Kanada Federal Seçimleri (2025), 28 Nisan 2025 tarihinde düzenlenen ve ülkenin 45. federal parlamentosunu oluşturacak üyelerin belirlendiği erken genel seçimdir. Seçim süreci, bağımsız bir kamu kurumu olan Elections Canada tarafından organize edilmiştir. Mark Carney liderliğindeki Liberal Parti seçimi birinci sırada tamamlamıştır.

_{Kanada Federal Seçimleri, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Seçim Takvimi ve Süreci

2025 Kanada Federal Seçimleri, 28 Nisan 2025 Pazartesi günü gerçekleştirilmiştir. Seçim kararı, Başbakan Mark Carney tarafından 23 Mart 2025 tarihinde alınmış ve aynı gün parlamento feshedilmiştir​. Seçim kararı erken seçim niteliği taşımış, gerekçe olarak ABD ile yaşanan ticari ve diplomatik gelişmeler ile güvenlik politikalarının güncellenmesi ihtiyacı öne sürülmüştür.

_{Kanada Başbakanı ve Liberal Parti lideri Mark Carney'in, Kanada'nın Ontario eyaletine bağlı Peterborough kentinde düzenlediği seçim kampanyası, 19 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Seçim günü itibarıyla, ülke genelinde toplam 75.479 sandık kurulmuştur. Sandıkların %98,48’i seçim gecesi itibarıyla sonuçlarını bildirmiştir​. Oy kullanma işlemleri, saat dilimi farkları nedeniyle ülkenin doğusundan batısına farklı saatlerde başlamış ve kapanmıştır. Oy verme işlemi, Kanada seçim yasalarında tanımlı olan "first-past-the-post" sistemine göre gerçekleştirilmiştir; bu sistemde her seçim bölgesinde en çok oyu alan aday, o bölgeyi parlamentoda temsil etme hakkı kazanmıştır​.

Toplam kayıtlı seçmen sayısı 28.525.638 olarak açıklanmıştır. Seçim günü ve öncesinde toplam 18.752.617 seçmen oy kullanmıştır. Bu sayı, yalnızca daha önceden kayıt yaptırmış olan seçmenleri kapsamış; seçim günü yeni kayıt yaptıran seçmenler bu sayıya dahil edilmemiştir. Buna göre katılım oranı yüzde 65,74 olarak hesaplanmıştır​.

Seçim öncesi oy verme süreci kapsamında yaklaşık 7,3 milyon seçmen, seçim gününden önce oy kullanmıştır​. Bu sayı, ülke tarihindeki en yüksek erken oy kullanma oranlarından biri olarak kaydedilmiştir.

_{Oy kullanmak için sırada bekleyen Kanada halkı, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Sonuçların ilanı, federal seçim düzenleyici kurum olan Elections Canada tarafından gerçekleştirilmiştir. İlk sonuçlar, doğudaki seçim merkezlerinin kapanmasını takiben saat 19:00'dan itibaren kamuoyuyla paylaşılmaya başlanmıştır (Doğu Standart Zamanı – EST). Oy sayımı, seçim gecesi boyunca sürmüş; ilk veriler medya kuruluşları tarafından saat 22:00’den itibaren grafiklerle ve bölgesel analizlerle yayımlanmıştır.

Seçim Sonuçları

Seçim sonucunda, ülke genelinde 343 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin dağılımı büyük partiler arasında şu şekilde gerçekleşmiştir: Liberal Parti 167, Muhafazakar Parti 145, Quebec Bloku 23, Yeni Demokrat Parti (NDP) 7 ve Yeşiller Partisi 1 sandalye kazanmıştır. Seçimde tek başına iktidar kurmak için gereken 172 sandalye eşiğine hiçbir parti ulaşamamıştır. Seçim, bu yönüyle bir azınlık hükümeti tablosu ortaya çıkarmıştır.

_{Kanada'da düzenlenen erken seçimlerde sandalye dağılımı - Grafik yapay zeka desteğiyle oluşturulmuştur.}

Toplam 18.752.617 oy kullanılmıştır. Katılım oranı yüzde 65,74 olarak hesaplanmıştır. Bu oran, yalnızca seçim günü öncesinde kayıtlı seçmenleri kapsamış; seçim günü yapılan kayıtlarla birlikte değişiklik göstermiştir.

Partilerin Sandalye Sayısı ve Oy Oranı (28 Nisan 2025)

Oy oranlarına göre partiler şu şekilde sıralanmıştır:

• Liberal Parti: %43,4 (8.141.396 oy)
• Muhafazakâr Parti: %41,5 (7.780.810 oy)
• Quebec Bloku: %6,5 (1.218.304 oy)
• Yeni Demokrat Parti (NDP): %6,2 (1.157.729 oy)
• Yeşiller Partisi: %1,2 (229.786 oy)

Bunların dışında kalan küçük partiler ve bağımsız adaylar toplam oyların yaklaşık %1,2’sini oluşturmuştur. Bunlar arasında Halk Partisi (PPC) %0,7 oranında (137.117 oy), Hristiyan Miras Partisi 9.894 oy, Hayvan Hakları Partisi 1.238 oy, Komünist Parti 5.095 oy, Marksist-Leninist Parti 5.464 oy ve diğer çeşitli gruplar yer almıştır​.

Quebec Bloku, yalnızca Quebec eyaletinde aday gösteren bir parti olarak bölgesel ağırlıklı bir başarı elde etmiştir. NDP ise ülke genelinde oy oranına rağmen sandalye elde etme konusunda sınırlı başarı göstermiştir.

Siyasi Partiler ve Liderleri

2025 Kanada Federal Seçimleri'ne katılan başlıca siyasi partiler ve liderleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

Liberal Parti (Mark Carney)

Liberal Parti, Mark Carney liderliğinde seçimlere katılmıştır. Carney, 14 Mart 2025 tarihinde eski Başbakan Justin Trudeau'nun istifası sonrasında parti liderliğini devralmıştır​. Liberal Parti, merkez sol çizgide bir siyasi parti olup seçimde %43,4 oy oranı ve 167 sandalye kazanarak en yüksek temsil oranına ulaşmıştır. Carney, seçim kampanyasında ekonomik yönetim deneyimine vurgu yapmış ve ABD ile ilişkilerde Kanada'nın egemenliğini ön plana çıkaran bir yaklaşım benimsemiştir​.

_{Başbakan Mark Carney (fotoğrafta), Ottawa'da düzenlenen "Canada Strong" Seçim Gecesi etkinliğinde konuşma yapıyor, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Muhafazakar Parti (Pierre Poilievre)

Muhafazakar Parti, Pierre Poilievre liderliğinde yarışmıştır. Parti seçimde %41,5 oy oranı ile 145 sandalye elde etmiştir​. Poilievre, seçim kampanyasında ağırlıklı olarak yaşam maliyeti, konut sıkıntısı, göç ve suç oranları gibi iç politika konularına odaklanmıştır. ABD Başkanı Trump'ın politikalarına karşı daha temkinli bir tutum sergilemiş ancak kampanya sürecinde özellikle ekonomi ve ulusal güvenlik konularında değişim vaat etmiştir​.

_{Kanada Muhafazakar Parti Lideri Pierre Poilievre tarafından Vaughan'da düzenlenen miting, 23 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Quebec Bloku (Yves-François Blanchet)

Quebec Bloku, Yves-François Blanchet liderliğinde yalnızca Quebec eyaletinde aday göstermiştir. Parti, seçimlerde %6,5 oy oranı ile 23 sandalye kazanmıştır. Quebec Bloku, Quebec’in çıkarlarını federal parlamentoda temsil etmeye odaklanan bir siyaset yürütmüştür.

Yeni Demokrat Parti (NDP) (Jagmeet Singh)

Yeni Demokrat Parti, Jagmeet Singh liderliğinde seçimlere katılmıştır. Parti, %6,2 oy oranı ile 7 sandalye elde etmiştir​. Seçim sonrasında NDP lideri Jagmeet Singh, kendi seçim bölgesinde başarısız olmasının ardından parti liderliğinden istifa edeceğini açıklamıştır.

Yeşiller Partisi

Yeşiller Partisi seçimde %1,2 oranında oy alarak 1 sandalye kazanmıştır​. Parti, çevre politikalarına ve iklim değişikliğiyle mücadeleye odaklanmıştır.

Diğer Partiler ve Bağımsız Adaylar

Seçimlere ayrıca Halk Partisi (PPC), Komünist Parti, Hristiyan Miras Partisi, Centrist Parti, CFP, Hayvan Hakları Partisi, Marksist-Leninist Parti, Parti Rhinocéros ve bağımsız adaylar katılmıştır. Bu gruplar toplamda oyların çok küçük bir bölümünü elde etmiş ve parlamentoda temsil hakkı kazanamamıştır​.

Seçim Kampanyalarının Temel Başlıkları

2025 Kanada Federal Seçimleri kampanya sürecinde siyasi partiler ve liderleri tarafından çeşitli başlıklar ön plana çıkarılmıştır. Kampanya döneminin ana temaları aşağıdaki şekilde belirginleşmiştir:

Ekonomi ve Ticaret Politikaları

Ekonomi, seçim kampanyalarının temel odak noktalarından biri olmuştur. Liberal Parti, Kanada ekonomisinin dış tehditlere karşı dayanıklılığını artırma hedefini vurgulamıştır. Parti lideri Mark Carney, Kanada'nın ekonomik bağımsızlığını güçlendirmek ve yeni ticaret ortaklıkları geliştirmek gerektiğini ifade etmiştir. Muhafazakar Parti ise ekonomik büyümeyi desteklemek, vergi oranlarını düşürmek ve yaşam maliyetlerini azaltmak gibi vaatlerle kampanya yürütmüştür.

ABD ile İlişkiler ve Egemenlik Söylemleri

Seçim sürecinde Kanada ile ABD arasındaki ilişkiler önemli bir tartışma konusu olmuştur. ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada’yı "51. eyalet" yapma yönündeki açıklamaları kampanya gündemini etkilemiştir. Liberal Parti lideri Mark Carney, Kanada'nın egemenliğini koruma sözü vermiştir. Muhafazakar Parti lideri Pierre Poilievre de Kanada’nın ulusal çıkarlarını savunma taahhüdünde bulunmuştur.

Göç ve Konut Politikaları

Göçmenlik ve konut sıkıntısı konuları özellikle Muhafazakar Parti tarafından ön plana çıkarılmıştır. Parti lideri Pierre Poilievre, göç akışının düzenlenmesi ve uygun fiyatlı konut projelerinin artırılması gerektiğini belirtmiştir. Bu temalar, yaşam maliyetlerinin yükseldiği büyük şehirlerde seçmen davranışlarını etkilemiştir.

Ulusal Güvenlik ve Kamu Düzeni

Kamu güvenliği, suç oranları ve iç güvenlik politikaları da seçim kampanyalarının önemli başlıkları arasında yer almıştır. Muhafazakar Parti, suçla mücadele ve kamu düzenini sağlama yönünde vaatlerde bulunmuştur.

ABD ile İlişkiler ve Seçim Üzerindeki Etkileri

2025 Kanada Federal Seçimleri sürecinde Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler, seçim gündeminin belirleyici unsurlarından biri olmuştur. ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada'ya yönelik gümrük tarifeleri uygulaması ve Kanada'nın "51. eyalet" yapılması yönündeki açıklamaları, Kanada'da siyasi tartışmaları yoğunlaştırmıştır. Bu gelişmeler, seçim kampanyalarının önemli bir bölümünde Kanada'nın ekonomik bağımsızlığının ve ulusal egemenliğinin korunması gerektiği yönünde söylemler üretilmesine yol açmıştır.

Başbakan adayı Mark Carney, seçim kampanyasında ABD ile olan geleneksel ekonomik ve siyasi ilişkilerin sona erdiğini belirtmiş ve Kanada'nın dış ticaret ilişkilerini çeşitlendirmesi gerektiğini vurgulamıştır. Carney, ABD tarafından uygulanan karşılıklı tarifelere Kanada'nın da benzer şekilde karşılık verdiğini açıklamıştır. Ayrıca, Kanada'nın ekonomik geleceğini sadece ABD'ye bağlı kılmamak amacıyla diğer ülkelerle güvenlik ve ticaret alanlarında yeni işbirlikleri kurma hedefini gündeme getirmiştir.

ABD Başkanı Trump’ın seçim kampanyası süresince Kanada ekonomisine yönelik tehditleri, ülkede milliyetçi duyguların güçlenmesine neden olmuş ve kamuoyunda geniş yankı uyandırmıştır. Trump’ın Kanada ürünlerine yönelik ek vergi tehditleri ve Kanada’nın ABD ekonomisine entegre edilmesi yönündeki ifadeleri, özellikle Liberal Parti ve diğer merkez sol partiler tarafından seçim sürecinde sıkça gündeme taşınmıştır.

Seçim Sonrası Durum

Seçim sonrasında Liberal Parti, 343 sandalyeden 167’sini kazanarak birinci sırada yer almıştır. Tek başına hükümet kurmak için gerekli olan 172 sandalye çoğunluğuna ulaşamamıştır. Bu sonuç, ülkede bir azınlık hükümeti kurulmasını zorunlu kılmıştır.

Başbakan Mark Carney, seçim gecesi yaptığı konuşmada, yeni dönemde tüm Kanadalıları temsil edeceğini ve ülkenin birliğini koruma hedefi doğrultusunda çalışacağını belirtmiştir. Carney, Kanada'nın ulusal çıkarlarını ve egemenliğini savunmaya devam edeceklerini ifade etmiş ve ekonomik zorluklara karşı dayanışma çağrısında bulunmuştur.

Başbakan Mark Carney (fotoğrafta), Ottawa'da düzenlenen "Canada Strong" Seçim Gecesi etkinliğinde, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı

Muhalefet lideri Pierre Poilievre, seçim sonuçlarını kabul ettiğini ve Muhafazakar Parti’nin parlamentoda hükümeti denetleme görevini üstleneceğini açıklamıştır. Poilievre, özellikle ekonomik politikalar ve dış ilişkiler konularında hükümeti sorumlu tutacaklarını belirtmiştir.