Kaplumbağalar da Uçar (Kürtçe: Kûsî Jî Dikarin Bifirin) 2004 yapımı, senaryosu ve yönetmenliği İranlı Kürt sinemacı Bahman Ghobadi’ye ait olan, Irak-Türkiye sınırındaki Kürt mülteci çocukların yaşantılarına odaklanan dramatik bir filmdir. Ghobadi'nin üçüncü uzun metraj filmi olan bu yapım, Irak Savaşı'nın hemen öncesinde geçen ve savaşın masumlar üzerindeki yıkıcı etkisini ele alan filmlerden biri olarak uluslararası sinema literatüründe önemli bir yer edinmiştir.

Konusu

Film, Irak-Türkiye sınırında, Saddam Hüseyin rejiminden kaçan Kürt mültecilerin yaşadığı bir kampta geçmektedir. Hikâyenin merkezinde, köydeki çocukların lideri konumundaki 13 yaşındaki “Uydu” lakaplı bir çocuk yer alır. Uydu, köyde televizyon antenlerini kurmakta uzmanlaşmış ve çocukları mayın temizleme işine organize eden zeki ve girişimci bir karakterdir. Uydu'nun yaşamı, kucağında kör bir çocukla dolaşan gizemli Agrin ve kolları mayın patlamasında kopmuş olan abisi Hengov’un köye gelişiyle değişir. Bu üç karakterin yollarının kesişmesiyle birlikte, savaşın çocuklar üzerindeki fiziksel ve psikolojik etkileri gözler önüne serilir. Film, savaşın ortasında büyümek zorunda kalan çocukların hayatta kalma mücadelesini sade ancak etkileyici bir dille işler.

^{Kaplumbağalar da Uçar Filminden Bir Sahne (IMDb)}

Oyuncu Kadrosu

Filmde profesyonel oyunculardan ziyade, gerçek mülteci çocuklar rol almıştır. Bu tercih, filme yüksek düzeyde gerçeklik hissi ve duygusal etki sağlamıştır.

• Soran Ebrahim – Uydu
• Avaz Latif – Agrin
• Hiresh Feysal Rahman – Hengov
• Abdol Rahman Karim – Riga
• Saddam Hossein Feysal – Pashow

Yapım Süreci

Bahman Ghobadi, filmi İran-Irak sınırına yakın bir bölgede, gerçek mülteci kamplarında çekmiştir. Çekimler boyunca amatör oyuncularla çalışılmış, diyalogların büyük kısmı Kürtçe’nin Kurmanci lehçesiyle yapılmıştır. Ghobadi, sahici atmosferi yakalayabilmek için bölge halkı ve çocuklarla uzun süre vakit geçirmiş, onların günlük yaşantısından esinlenerek senaryoyu oluşturmuştur. Film, Ghobadi’nin aynı zamanda senaryo, yapım ve kurgu gibi alanlarda da doğrudan katkı sunduğu çok katmanlı bir projedir.

Tematik Yapı

Kaplumbağalar da Uçar, savaşın çocuklar üzerindeki yıkıcı etkisini merkezine alırken; umut, dayanışma ve travma gibi temaları da işler. Uydu karakteri, savaş ortamında büyümüş çocukların nasıl liderlik, esneklik ve strateji geliştirdiklerine dair bir sembol haline gelirken, Agrin ve Hengov karakterleri ise geçmiş travmaların taşıdığı yıkımı temsil eder. Film, doğrudan politik mesaj vermektense, izleyiciyi çocukların gözünden yaşananlarla yüzleştirmeyi tercih eder. Aynı zamanda, Batı teknolojisinin (uydu antenleri) doğu toplumları üzerindeki etkileri de metaforik biçimde işlenir.

Bütçe ve Hasılat

Filmin kesin bütçe bilgisi kamuya açık olmasa da düşük bütçeyle çekildiği bilinmektedir. Film, özellikle Avrupa’da ve festival çevrelerinde yoğun ilgi görmüş, gişe hasılatı bakımından da önemli bir başarıya ulaşmıştır:

• Dünya genelinde hasılat: Yaklaşık 2.4 milyon USD

Ödüller ve Adaylıklar

Kaplumbağalar da Uçar, dünya genelinde birçok film festivalinde gösterilmiş ve pek çok ödüle layık görülmüştür. Başlıca ödül ve adaylıkları şunlardır:

^{Kaplumbağalar da Uçar Filminden Bir Sahne (IMDb)}