Karaçoban, Erzurum iline bağlı bir ilçedir. İl merkezinin güneydoğusunda yer alan ilçe, Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek ve engebeli coğrafyasında konumlanmıştır. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan Karaçoban, doğal ve kültürel ögelere sahiptir. Tarım ve hayvancılığın önemli geçim kaynakları arasında yer aldığı ilçe, son yıllarda turizme yönelik çalışmalara da ev sahipliği yapmaktadır.

^{Karaçoban (kaynak: Karaçoban belediyesi)}

Tarih

Karaçoban ve çevresinin tarihi oldukça eski dönemlere uzanmaktadır. Bölgede yapılan arkeolojik araştırmalar, yerleşim izlerinin Paleolitik Çağ'a kadar indiğini göstermektedir. Hititler, Urartular, Asurlar, Persler, Romalılar ve Bizanslılar gibi pek çok medeniyetin hâkimiyetine giren Karaçoban, Malazgirt Zaferi'nin ardından Türklerin egemenliğine girmiştir. Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde bölgesel yerleşim yerlerinden biri olarak varlığını sürdürmüştür. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması, ticari hareketliliğe katkı sağlamıştır. Osmanlı döneminde Erzurum Vilayeti'ne bağlı bir kaza olarak idare edilen Karaçoban, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte ilçe statüsünü almıştır.

Coğrafya

Karaçoban, Erzurum il merkezine yaklaşık 170 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. İlçe, doğusunda Hınıs, batısında Tekman, kuzeyinde Çat ve güneyinde Muş'un Varto ilçesi ile komşudur. Yüzölçümü yaklaşık olarak 1.400 kilometrekaredir. İlçe toprakları genellikle dağlık ve engebelidir. Yükseklik yer yer 2000 metrenin üzerine çıkmaktadır. Başlıca yükseltileri arasında Göbekdağı, Akdağ ve Otlukbeli Dağları yer alır. Bu dağlar arasında verimli ovalar ve platolar bulunmaktadır. İlçe sınırları içerisinde önemli akarsular yer almazken, Murat Nehri'nin kolları bölgeden geçmektedir.

^{Karaçoban ilçe (kaynak: Erzurum ansiklopedisi)}

İklim

Karaçoban'da karasal iklim hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer. İlkbahar ve sonbahar dönemlerinde sıcaklıklar ılıman seyrederken, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı belirgindir. Yıllık ortalama sıcaklık düşüktür. Kış aylarında kar örtüsü uzun süre yerde kalabilir. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yoğunlaşır.

Nüfus-Demografi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre Karaçoban'ın nüfusu 8.056'dır. Bu nüfusun 4.082'si erkek ve 3.974'ü kadındır. İlçe merkezinde yaşayan nüfus oranı kırsal kesime göre daha düşüktür. Son yıllarda ekonomik ve sosyal nedenlerle büyük şehirlere doğru yaşanan göç, Karaçoban'ın nüfusunda da azalmaya yol açmıştır. Ancak, özellikle yaz aylarında tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yoğunlaşmasıyla birlikte geçici nüfus artışları yaşanabilmektedir.

Nüfus yoğunluğu, yüzölçümü dikkate alındığında oldukça düşüktür. Kilometrekareye düşen ortalama insan sayısı yaklaşık olarak 5,75'tir. Yerleşim genellikle dağınık bir yapıya sahiptir ve köyler arasındaki mesafeler fazladır.

Ekonomi

Karaçoban ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarımsal faaliyetler arasında buğday, arpa, şeker pancarı ve yem bitkileri yetiştiriciliği öne çıkmaktadır. Mera ve otlakların geniş olması, küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın gelişmesine olanak sağlamıştır. Özellikle koyun ve sığır yetiştiriciliği yaygındır. Son yıllarda arıcılık da önem kazanmaya başlamıştır. İlçe merkezinde küçük ölçekli ticaret ve zanaat faaliyetleri de yürütülmektedir. Turizm potansiyeline yönelik çalışmaların arttığı gözlemlenmektedir.

Turizm - Kültür - Mutfak

Karaçoban, turizme yönelik değerlendirilebilir alanlara sahiptir. İlçede bulunan tarihi camiler, türbeler ve geleneksel taş evler, kültürel mirası yansıtmaktadır. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında yaylalar ziyaret edilmektedir. Yöresel el sanatları da önemli bir kültürel unsurdur. Halıcılık ve kilimcilik gibi geleneksel el sanatları hala yaşatılmaktadır.

Karaçoban mutfağı, Doğu Anadolu Bölgesi'nin genel özelliklerini taşımaktadır. Etli yemekler, hamur işleri ve yöresel otlar önemli bir yer tutar. Cağ kebabı, su böreği, tandırda güveç ve yöresel çorbalar bölgede yaygın olarak tüketilen yemeklerdendir. Ayrıca yörede üretilen doğal bal ve peynir çeşitleri de yaygın olarak tüketilmektedir.

^{Zernak kalesi (kaynak: karaçoban belediyesi)}