^Karahisar Kalesi, Afyonkarahisar şehir merkezinde, 226 metre yüksekliğe sahip volkanik trakit kaya kütlesi üzerine inşa edilmiş tarihî bir yapıdır. Coğrafi olarak İç Batı Anadolu’nun kavşak noktasında yer alır ve doğal bir kale niteliği taşıyan bu kaya, tarih boyunca birçok uygarlığın stratejik üssü olmuştur

^{Kış Manzarasında Karahisar Kalesi (AA)}

Tarihsel Gelişim

Kalenin tarihi MÖ 1350’lere, Hitit Kralı II. Murşil dönemine dek uzanır. Hitit kaynaklarında burası "Hapanuva" (Yüksek Tepe Şehri) olarak geçmektedir. Frigler döneminde “Akronion” adıyla kutsal bir alan olarak kullanıldığı, kalenin zirvesinde yer alan sunaklar ve tapınma izlerinden anlaşılmaktadır. Roma ve Bizans dönemlerinde kale surlarla tahkim edilmiş, "Akroenos" ismiyle anılmıştır.

^{Karahisar kalesi (Kültür Portalı)}

Selçuklu ve Beylikler Dönemi

Kale, 12. yüzyıl itibarıyla Türk egemenliğine geçmiş ve özellikle Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad zamanında önemli bir onarım görmüştür. Bu dönemde kalede saray, mescit, su sarnıçları, erzak ambarları ve cephanelik inşa edilmiştir. Yapılar, Sultan’ın görevlendirdiği Bedreddin Gevhertaş tarafından gerçekleştirilmiştir. Kale bu dönemde devlet hazinesinin korunduğu bir merkez hâline gelmiş ve “Karahisar-ı Devle” (Devletin Karahisarı) adını almıştır. Selçuklular sonrası kale Sâhipataoğulları Beyliği’nin merkezi olmuş, buradan alınan “Karahisar-ı Sahib” ismi, 20. yüzyıla kadar kullanılmıştır. 1341’de Germiyanoğulları, ardından Osmanlılar kaleyi ve çevresini yönetmiştir

Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi

Osmanlı döneminde kale askeri üs, hazine deposu ve zaman zaman hapishane olarak kullanılmıştır. Gedik Ahmet Paşa gibi devlet adamları Afyonkarahisar’da mimari eserler inşa ettirmiştir. Cumhuriyet döneminde ise kale, kentin kimliğini temsil eden sembollerden biri olarak anılmıştır. “Afyonkarahisar” adı, kale (karahisar) ve yörede yetiştirilen afyon (haşhaş) bitkisinin birleşiminden türetilmiştir

Mimari Özellikler ve Bölümler

Kale, Aşağı, Orta ve Yukarı Kale olmak üzere üç bölümden oluşur. Yukarı Kale’de Kız Kulesi, saray kalıntıları, cephanelikler ve su sarnıçları bulunur. Kaleye ulaşımı sağlayan taş merdivenler yakın dönemde restore edilmiştir. Günümüzde kale, yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilen önemli bir tarihî yapıdır.

^{Karahisar Kalesi (Keşif TV)}

Kültürel ve Sözlü Tarih

Karahisar Kalesi, halk arasında dilek yeri olarak bilinmekte, özellikle Hıdırellez’de ziyaret edilmektedir. Evlenmek isteyen genç kadınlar geleneksel sözlerle kaleye çıkar, dilek dilerler. Kale, ayrıca birçok efsaneye, halk hikâyesine ve türküye konu olmuştur. Battal Gazi ve Hz. Ali’ye atfedilen efsaneler halk hafızasında canlılığını korumaktadır

Stratejik Önemi

Afyonkarahisar’ın önemli bir kara ve demiryolu kavşağında yer alması, kentin ve kalenin tarih boyunca stratejik önemini artırmıştır. Orta Çağ’da Selçuklu ve Osmanlı idareleri bu kaleyi askeri ve ekonomik kontrol merkezi olarak değerlendirmiştir.