Karamanlı kişnişi, Burdur ilinin Karamanlı ilçesine özgü iklim ve toprak koşullarında kimyasal ilaç kullanılmadan yetiştirilen, yüksek linalool oranı ve standartların üzerindeki uçucu yağ miktarıyla ayırt edilen, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescilli bir menşe adıdır.

Ürün Özellikleri

Karamanlı kişnişinin, olgunlaşmış ve hasadı yapılmış kişniş bitkisinin meyvesidir. Bitkisi yaklaşık 60 cm uzunluğa ulaşabilen ve 3-6 mm çapında, tüysüz meyveler veren bir türdür. Bu ürünün ayırt edici nitelikleri arasında besin değerleri ve uçucu yağ bileşenleri yer alır. Ortalama olarak %9.96 yağ, %21.62 karbonhidrat ve %14.3 protein içeriğine sahiptir.^【1】  Kalitesini belirleyen kritik faktörlerden olan uçucu yağ oranı, Amerikan Baharat Ticaret Birliği (ASTA) standartlarında belirtilen ortalama %0.30 değerinden daha yüksek olup, %0.40 ile %0.45 arasındadır.^【2】  Uçucu yağın temel bileşenleri linalool, γ-terpinene ve α-pinene olarak sıralanır; bu bileşenler arasında en yüksek payı %75 ile %85 arasındaki oranıyla linalool oluşturur.^【3】 

Üretim Metodu

Üretim, Karamanlı yöresinin nemli ve mineral açısından zengin topraklarında gerçekleştirilir.

• Tohum ekimi, ilkbahar aylarında toprak sürülerek ve geleneksel elle dağıtma yöntemi kullanılarak yapılır.
• Filizlenme ve gelişim süresince, üretime uygun tekniklerle, kimyasal ilaç kullanılmadan, yabancı ot temizliği elle veya çapalama yöntemiyle sağlanır.
• Yörenin yağış rejimi ve iklim koşulları ürünün yapısına elverişli olduğundan, fazla sulamaya ihtiyaç duyulmaz.
• Bitki yaklaşık 55-60 cm boya ulaştığında köküyle hasat edilebilir; ancak yörede yoğun olarak meyve (tohum) hasadı tercih edilir.
• Meyve hasadı, tohum başlarının sarı renkten olgunlaşma ile birlikte kahverengi tonuna dönmesiyle başlar.
• Hasat süreci genellikle Temmuz ayının ortasında başlar ve mevsim koşullarına bağlı olarak Ağustos ayının sonuna kadar biçerdöver kullanılarak yapılır.
• Ürünün yüksek kalitesini korumak için, kimyasal ilaç kullanılmaması ve Temmuz ortasından Ağustos başına kadar olan yağmur değmeyen dönemde hasat edilmesi önemlidir.
• Hasat, meyvelerin tam olarak kuruyup bitkiden kolayca ayrılabilir hale gelmesinin ardından gerçekleştirilir; sonrasında ürün uygun şartlarda depolanarak kurutulmuş şekilde satışa sunulur.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Coğrafi sınır, Burdur ili Karamanlı ilçesi olarak belirlenmiştir.

Karamanlı kişnişinin denetimleri, Karamanlı Belediyesi’nin koordinasyonunda bir denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci, Karamanlı Belediyesi, Karamanlı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Karamanlı Ziraat Odası’nda görevli, konusunda uzman en az 3 kişiden oluşmaktadır.

Denetim sıklığı, her yeni üreticinin (tesisin) ziraat odasına kaydında bir kez ve her hasat döneminde (Temmuz-Ağustos) bir kez olmak üzere yılda iki defadır. İhtiyaç duyulması veya şikayet halinde her zaman denetim yapılabilir.

Denetimler, ürünün genel yapısı, yetiştirildiği coğrafi sınır, ekim, hasat metodu ve miktar gibi kalite unsurlarının tamamını kapsamaktadır. Ayrıca, ürün kalitesinin sürekliliğini sağlamak amacıyla, uçucu yağ oranının %0.40 ile %0.45 aralığında olup olmadığı ve bu yağdaki kritik bileşen olan linalool oranının da %75 ile %85 arasında bulunup bulunmadığı kontrol edilir.

Denetim mercii, denetim işlemlerinde kamu veya özel kuruluşlardan veya bu kuruluşlarda görevli uzmanlardan destek alabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren kurum, yasal hakların korunmasına yönelik hukuki süreçleri yürütmekle yükümlüdür.