Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi, Türkiye'nin güneyinde, Osmaniye ili Kadirli ilçesine bağlı Kızyusuflu köyü sınırları içinde yer almaktadır. Osmaniye il merkezine 30 kilometre, Kadirli ilçe merkezine 22 kilometre, Adana il merkezine 130 kilometre uzaklıktadır. Müze, 638 metre rakımlı Karatepe'nin kuzeyinde, Aslantaş Baraj Gölü'nün doğu kıyısında, Ceyhan Nehri kıyısındaki bir yarımada üzerinde kuruludur. Burası 1958 yılında 6831 sayılı Orman Kanunu'nun 25. maddesi uyarınca, Bakanlık onayı ile 7.715 hektar alan içinde "Milli Park" ilan edilmiştir. Türkiye'nin ilk açık hava müzesidir.
Tarihçe
Karatepe, Geç Hitit Çağı'nda (M.Ö. 8. yüzyıl), Adanava Krallığı Hükümdarı Asativatas tarafından, kuzeyden gelen kavimlere karşı bir sınır kalesi olarak inşa edilmiştir. Kale, Asativadaya adıyla anılmıştır. M.Ö. 725-720 yıllarında Asur Kralı V. Salmanasar veya M.Ö. 680 yılında Asarhaddon tarafından ele geçirilerek tahrip edilmiştir.
Karatepe kalıntıları, 1946 yılında Saimbeyli’den gelen çobanlar tarafından tesadüfen bulunmuş, öğretmen Ekrem Kuşçu tarafından Adana Müzesi Müdürü Naci Kum’a bildirilmiştir. 1946 yılında Alman arkeolog Prof. Dr. Helmuth Theodor Bossert ve Halet Çambel başkanlığında kazı çalışmaları başlatılmıştır. 1952 yılından itibaren Halet Çambel’in yürüttüğü restorasyon ve konservasyon çalışmaları sonucunda, kalıntılar yerinden taşınmadan korunmuş ve sergilenmiştir. Bu yaklaşım, Türkiye'de açık hava müzeciliğinin ilk örneğini oluşturmuştur.
Mimari Özellikler ve Yapılar
Karatepe-Aslantaş Kalesi, doğu-batı yönünde 195 metre, kuzey-güney yönünde 375 metre uzunlukta olup 2 ila 4 metre kalınlığında çift sıralı surlarla çevrilmiştir. Sur duvarlarının yüksekliği 4 ila 6 metre arasında değişmektedir. Sur duvarları kuru, harçsız taşlarla örülmüş, içi moloz ve toprakla doldurulmuştur. Kale, 28’i tespit edilebilen olmak üzere toplam 34 dikdörtgen burçla tahkim edilmiştir.
Kale içinde biri güneybatıda, diğeri kuzeydoğuda olmak üzere iki anıtsal kapı bulunmaktadır. Kapılar T-biçiminde inşa edilmiştir. Kapıların arasında üstü açık bir geçit, bu geçitten sonra bazalt mil yatakları içinde dönen anıtsal ahşap bir kapı yer almakta; bu kapıdan geçilerek sahanlık ve yan odalara ulaşılmaktadır.
Güneybatı kapısında kırık parçalardan oluşturulmuş iki aslan heykeli, kapı içinde ise boğa kaidesi üzerinde üç metre yüksekliğinde Fırtına Tanrısı heykeli yer almaktadır. Kapının iç duvarlarında bazalt taş bloklar üzerine yapılmış figürlü rölyefler ve çift dilli yazıtlar (Fenike alfabesi ve Hitit hiyeroglifleri) yer almaktadır.
Kuzeydoğu kapısında ise karşılıklı yerleştirilmiş insan başlı, aslan gövdeli iki sfenks ve Güneş Tanrısı rölyefi bulunmaktadır. Bu kapıda da karşılıklı yerleştirilmiş çift dilli yazıtlar mevcuttur.
Tepede saray olduğu düşünülen iki büyük yapı kalıntısı ve zahire kuyuları bulunmuştur.
Osmaniye Arslantaş Açık Hava Müzesi (Anadolu Haber Ajansı)
Yazıtlar ve Dil Bilimi Açısından Önemi
Karatepe-Aslantaş'ta yer alan yazıtlar, Fenike (alfabetik) ve Luvi (Anadolu hiyeroglifi) dillerinde hazırlanmış, bugüne kadar bilinen en uzun çift dilli metinlerdir. Bu yazıtlar sayesinde Hitit hiyeroglif yazı sisteminin çözümlenmesinde önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Bu sebeple Karatepe yazıtları, Eski Mısır hiyerogliflerinin çözümüne yardımcı olan Rosetta Taşı’na benzetilmiştir.
Osmaniye Antik kenti ( Anadolu Haber Ajansı )
Kazı ve Koruma Faaliyetleri
Kazı çalışmaları 1947 yılında Bossert ve Bahadır Alkım tarafından yürütülmüş, 1952 yılından itibaren Halet Çambel liderliğinde restorasyon ve konservasyon çalışmaları başlatılmıştır. 1957 yılında yapılar üzerinde kalıcı koruyucu saçaklar inşa edilmiştir. 1987 yılında çalışmalar yeniden başlatılmış ve tahrip olmuş eserler ayağa kaldırılmıştır. Kalıntılar yerinde bırakılarak korunduğu için müze açık hava formatında oluşturulmuştur. Ayrıca 2007 yılında alanda bir kapalı müze bölümü de açılmıştır.
Doğal Çevresi ve Milli Park Statüsü
Karatepe-Aslantaş Milli Parkı, Akdeniz Bölgesi’nde yer alır ve Toros Dağları'nın eteğinde, Çukurova'nın düzlüğe geçiş yaptığı bölgede hafif engebeli bir arazide kuruludur. Milli Park sınırları içinde Aslantaş Barajı ve Ceyhan Nehri de yer alır. Milli Park alanı, Hillik Deresi, Kırağı Dere, Kışla Dere, Kaplan Dere gibi çeşitli derelerle çevrilidir.
Milli Park’taki önemli tepeler şunlardır:
- Karatepe (538 m)
- Kalitepe (345 m)
- İncirlitepe (377 m)
- Karadağtepe (492 m)
- Garzedetepe (479 m)
- Gavurtaştepe (401 m)
- Bocayücetepe (338 m)
Baraj gölünün çevrelediği bu yarımada, zengin florası ve doğal orman örtüsü ile birlikte hem doğal hem de kültürel peyzaj değeri taşımaktadır.
Osmaniye Arslantaş Açık Hava Müzesi (Anadolu Haber Ajansı )
Ulaşım ve Ziyaret
Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi’ne ulaşım asfalt yollar ile sağlanmaktadır. Müze, Adana ve Osmaniye illerine bağlanmış durumda olup, özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistler tarafından günübirlik ziyaret edilmektedir.
UNESCO Geçici Miras Listesi
Karatepe-Aslantaş Arkeolojik Alanı, 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir.
