Kastamonu kuzu kestanesi, Kastamonu iline bağlı kıyı şeridindeki bazı ilçelerin ormanlarında doğal yollarla yetişen Castanea sativa Mill. türüne ait Anadolu kestanesi meyvesidir. Morfolojik olarak küçük boyutu, kolay soyulan ince kabuğu ve tatlı lezzetiyle ayırt edilir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından menşe işareti alarak tescillenmiş bir üründür. 29.02.2024 tarihinde tescil edilmiştir.
Ürün Özellikleri
Kastamonu kuzu kestanesi, genellikle küçük ebatlı bir meyve olup, kabuklu meyve ağırlığı ortalama 6,50 gramdır. Ortalama %80 iç meyve oranına sahiptir. Dış kabuğu parlak açık kahverengi olup meyve eti rengi beyaza yakındır. İç zarı incedir ve kolay soyulur. Pişirilmeden de iç kabuğu soyulabilen bu kestane, dolgun bir yapıya sahiptir ve ikizlenme oranı düşüktür. Meyve eti serttir.
Ayırt edici kimyasal özellikleri arasında, kabuksuz ve zarsız iç meyve esas alındığında, en az %13 toplam şeker içeriği bulunur. Protein oranı en az %4,5, yağ oranı ise en fazla %1’dir. Yüksek nem oranı (%50'ye kadar) ve en az %0,65 kül oranı kaydedilmiştir. Bu kestanede baskın şekerler, sırasıyla en az %7 sakaroz ve en az %6 maltozdur.
Üretim Metodu
Kastamonu kuzu kestanesinin üretimi, Kastamonu ilinin belirlenen Cide, Doğanyurt, İnebolu, Bozkurt, Şenpazar, Çatalzeytin ve Abana ilçelerindeki orman florasında kendiliğinden yetişen Castanea sativa Mill. türü kestane ağaçlarından gerçekleştirilir.
- Üretim sürecinde aşılama, gübreleme ve budama gibi tarımsal müdahaleler yapılmaz.
- Hasat, eylül-ekim aylarında, çırpma veya koparma gibi teknikler uygulanmaksızın, doğal etkenlerle (rüzgâr gibi) ağaç dibine düşen meyvelerin toplanması yoluyla yapılır.
- Toplanan kestaneler, 0-2 °C sıcaklık ve %80-90 nem koşullarına sahip soğuk hava depolarında, plastik torbalar içinde 3-4 ay süreyle muhafaza edilebilir.
Coğrafi Sınır
Kastamonu kuzu kestanesinin coğrafi sınırı, Kastamonu iline bağlı Cide, Doğanyurt, İnebolu, Bozkurt, Şenpazar, Çatalzeytin ve Abana ilçelerinin kıyı şeridindeki kestane ormanlarıdır. Bu bölge, Karadeniz ikliminin etkisi altındadır; yazları serin, kışları sert geçer. Yıllık yağış miktarı 1000 mm’nin üzerindedir. Bölgenin hafif asidik, aşırı kireçli olmayan ve mineralce zengin toprak yapısı ile yüksek nemli ortamı, kestanenin tatlı lezzetinin ve kolay soyulabilen kabuk yapısının oluşmasını sağlayan temel etkenlerdir. Geç çiçeklenme dönemi (haziran başı-temmuz ortası), ilkbahar donlarından etkilenmeyi önleyerek verimi artırır. Kestane ağaçları deniz seviyesinden 0-1000 metre yükseklikler arasında yetişir.
Denetim
Kastamonu kuzu kestanesinin denetimi, S.S. Cide Kadın Girişimciler ve Üreticiler İşletme Kooperatifi koordinasyonunda oluşturulan bir denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci; Kooperatiften, Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden, Cide Ziraat Odası'ndan, Şenpazar Belediyesi'nden ve Çatalzeytin İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden konusunda uzman birer kişinin katılımıyla en az üç kişiden oluşur.
Denetimler, yılda en az bir kere düzenli olarak gerçekleştirilir; ayrıca şikâyet olması veya gerekli görülmesi durumlarında denetim her zaman yapılabilir. Denetim mercii, ürünün fiziksel özelliklerinin uygunluğunu, muhafaza koşullarının standartlara uygunluğunu ve Kastamonu kuzu kestanesi ibaresi ile menşe adı ambleminin kullanımının uygunluğunu kontrol eder. Üretim ve satış süreçlerinde, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan Odun Dışı Ürün Faydalanma Planının gerekleri dikkate alınır.
