Ankara ilinin Kahramankazan ilçesine özgü, menşe adı tesciliyle korunan bir tarım ürünüdür. Bu ürün, 30.07.2020 tarihinde başvurusu yapılmış ve 24.05.2021 tarihinde 763 tescil numarası ile Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Tescil ettiren kurum Kahramankazan Belediyesidir. Kazan kavunu, elips veya yuvarlak şekli, siyaha yakın koyu yeşil renkli, derin girinti ve çıkıntıları olan kabuğu ile karakterize edilir. Bölgenin coğrafi şartlarına uyum sağlamış yerel çeşitler olan Hasanbey ve Yuva kavunlarının serbest tozlanması sonucu yetiştirilir. Kavunun uzun süre saklanabilme özelliği (bir sonraki yılın şubat-mart aylarına kadar) ayırt edici niteliklerindendir.

Ürün Özellikleri

Kazan kavunu, kendine özgü fiziksel ve kimyasal niteliklere sahiptir. Ortalama meyve ağırlığı 2 ila 6 kg arasında, çapı 20-35 cm ve boyu 20-32 cm'dir. Meyvenin kabuk kalınlığı 0,7-1 cm, et kalınlığı ise 3,5-6 cm aralığındadır. Kabuğu siyaha yakın koyu yeşil renktedir ancak toprakla temas eden kısmı açık sarı renkte olup, bu kısımda bir mühür bulunur. Sap kısmı, gövdeden yaklaşık 2 cm sonra eğilerek çengel şeklini alır. Meyve eti çok sulu, lif oranı az ve yoğun bir aromaya sahiptir. pH değeri 5,90-6,36 ve suda çözünür kuru madde miktarı 11,20-12,05 °Briks arasında değişir. Bu yüksek kuru madde oranı, Kahramankazan'ın yaz aylarındaki yüksek sıcaklık, güneş radyasyonu ve düşük yağışın birleşimiyle kazanılır. Kavunun olgunlaşma süresi yaklaşık 100-120 gündür.

Üretim Metodu

Kazan kavunu yetiştiriciliği, titiz bir toprak hazırlığı, ekim, bakım ve hasat sürecini içerir:

• Toprak Hazırlığı: Sonbaharda ilk yağışlardan sonra derin sürüm yapılır. Kesekleri parçalamak için kültivatör, goble-disk veya disk tırmığı kullanılır. Şubat-mart aylarında ikinci bir toprak işleme ile arazi ekime hazır hâle getirilir. Gerekli görülürse, sürüm öncesinde dekara 4-5 ton iyi yanmış çiftlik gübresi serilir.
• Tohum Ekimi: Genellikle 1-20 Mayıs tarihleri arasında, havaların ısınmaya başlamasıyla ekim gerçekleştirilir. Tarlaya 75-100 cm aralıklarla karıklar ve bu karıklarda 75-100 cm aralıklarla ocaklar açılır. Her ocağa 3-4 adet tohum konur ve üzeri 5-6 cm toprakla örtülür. Dekara tohum miktarı el ile ekimde 500-600 g, mibzerle ekimde ise 150-200 g'dır.
• Bakım ve Çapalama: Fideler üç kanat boyuna ulaşınca çapalama ile seyreltme ve yabancı ot temizliği yapılır. Bu işlem iki kez tekrarlanır. Çapalama sırasında bitki diplerine boğaz doldurma işlemi uygulanır. Yoğun meyve oluşumu gözlenirse meyve seyreltmesi yapılır.
• Sulama: Coğrafi sınırda kuru tarım yapılması nedeniyle, Kazan kavunu genellikle sulanmaz. Olgunlaşma döneminde sulama, meyvenin tat ve aromasını olumsuz etkilemektedir.
• Münavebe ve Tarımsal Mücadele: Kavun üretimi aynı tarlada 3-4 yıl aralıklarla yapılmalı; aradaki dönemde farklı familyalardan bitkiler yetiştirilmelidir. Hastalıklarla mücadele için daha önce kavun ekilmemiş alanlar tercih edilir veya tarlalara 7 yıllık aralıklarla kavun ekimi yapılır.
• Hasat ve Depolama: Olgunlaşan kavunlar sonbaharda sabah veya ikindi saatlerinde hasat edilir. Hasat sırasında çengel şeklindeki sap meyve üzerinde bırakılarak koparılır. Toplanan kavunlar zedelenmeden ve güneşte fazla bekletilmeden depo veya satış alanına taşınır. Depolama güneş görmeyen, serin, nemsiz ve kuru alanlarda yapılır. Kavunun doğrudan toprakla temasını önlemek için altına saman serilmesi ve zaman zaman ters çevrilmesi, uzun süre muhafazasını sağlar.

Coğrafi Sınır

Kazan kavununun coğrafi sınırı Ankara ili, Kahramankazan ilçesidir. Ürünün ayırt edici özelliklerinin oluşmasında bu bölgenin sulak olmaması, kuru tarıma elverişli iklim koşulları ve geleneksel yetiştirme yöntemleri belirleyicidir. İlçede düzenlenen festivaller, kurulan kavun pazarı ve ilçe girişindeki kavun heykeli, ürünün coğrafi sınır için kültürel önemini göstermektedir.

Denetim

Kazan kavununun coğrafi işaret kullanımına ve üretim standartlarına uygunluğu, Kahramankazan Belediyesi koordinatörlüğünde oluşturulan bir denetim mercii tarafından kontrol edilir. Bu denetim mercii, Kahramankazan Belediyesi, Kahramankazan Kaymakamlığı, Kahramankazan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Kahramankazan Ziraat Odası'ndan birer uzman personelin katılımıyla teşkil edilmiştir.

Denetimler yılda bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir; şikâyet veya gereklilik hâlinde her zaman denetim yapılabilir. Denetimler, ürünün üretim metoduna uygunluğu, fiziksel ve duyusal nitelikleri ile Kazan kavunu ibaresinin, logosunun ve menşe adı ambleminin kullanım biçiminin uygunluğunu kapsar. Denetim mercii, denetim süreçlerinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alabilir. Tescil ettiren kurum, yasal hakların korunması için hukuki süreçleri yürütür.