Kazankaya Kanyonu, Türkiye'de bulunan Yozgat ilinin Aydıncık ilçesine bağlı Kazankaya Beldesi sınırları içinde yer alan, doğal unsurları ve tarihî mirasıyla öne çıkan bir kanyondur. Kanyon, Kazankaya Beldesi'nden başlayarak Çorum'un Ortaköy ilçesi İncesu sınırlarında sona ermektedir. Yaklaşık 12 kilometre uzunluğundadır. Kanyonun ortasından, Antik adı Skylaks olan ve Yeşilırmak'ın bir kolu niteliğindeki Çekerek Irmağı geçmektedir. Kanyonun coğrafi yapısı, iki tarafı yüksek kayalıklarla adeta bir duvar gibi uzanmasıyla karakterize edilirken, güneyinde 1363 metre yüksekliğindeki Alan Dağları ve batısında Malbelen Tepesi yer almaktadır.
Kazankaya Kanyonu (Türkiye Kültür Portalı)
Tarihî ve Arkeolojik Önemi
Kazankaya Kanyonu, sadece bir doğa harikası olmanın ötesinde, çevresindeki Alacahöyük, Boğazköy, Şapinuva, Zela (Zile), Maşat Höyük, Tavium ve Pteria (Kerkenes) gibi önemli antik kentlerin arasında konumlanmasıyla stratejik bir yere sahiptir. Kanyonun yapısı, yer yer daralıp genişleyen bir profile sahiptir. En dar yeri olan Kazankaya tarafında, vadiyi kapatacak şekilde inşa edilmiş bir sur duvarı bulunmaktadır.
Sur duvarından geçildikten sonra, kanyonun her iki yanında yükselen kayalıklar üzerinde çeşitli yapı kalıntıları, hatıl yerleri ve basamaklı açık hava kaya sunakları görülebilmektedir. Bu kalıntılar arasında özellikle dikkat çekici olanı, yaklaşık 3,45x1,50 metre boyutlarında, bir niş içerisinde, tahtta oturur vaziyette ve khiton giyimli olarak tasvir edilmiş Tanrıça Kybele kabartmasıdır. Anadolu'daki Hellenistik döneme ait Kybele kabartmaları arasında en büyüklerinden biri olarak kabul edilen bu eser, MÖ II. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Kybele kabartması ve basamaklı kaya sunakları, kanyonun geçmişte dinsel amaçlarla kullanıldığına işaret ederken, sur duvarı da savunma amaçlı kullanımını göstermektedir.
Kazankaya Kanyonu (Türkiye Kültür Portalı)
Çevresindeki Arkeolojik Alanlar
Kazankaya beldesinin güneydoğusunda, tabanı kayalık olan ve güneybatısından akan ırmağa sarp kayalar şeklinde inen Sarıbaba Tepesi yer almaktadır. Bu tepe üzerinde Hitit dönemine ait arkeolojik veriler tespit edilmiştir. Sarıbaba Tepesi'nin güneyinde, derin bir vadiyle ayrılan ikinci bir tepe ise ırmağa sarp ve dik kayalıklar şeklinde inen Rıdvan Kaya Tepe / Rıfat Tepe veya Gök Tepe olarak bilinir. Bu alanda ise Kalkolitik döneme tarihlendirilen arkeolojik materyaller bulunmuştur. Her iki tepe de Çekerek Irmağı'na, Mümbet Ovası'na ve boğazın girişine hâkim bir konumdadır ve erken dönemlerden itibaren yerleşim gördüklerine dair güçlü kanıtlar barındırmaktadır.
