Kepez Yeraltı Şehri, Türkiye'nin Kırşehir iline bağlı Mucur ilçesindeki Kepez köyü sınırları içerisinde yer alan bir oluşumdur. Kayseri-Ankara karayoluna yaklaşık 14 km, Kırşehir-Aksaray karayoluna ise yaklaşık 10 km mesafededir. Deniz seviyesinden 1035 metre yükseklikte konumlanan yeraltı şehri, ulaşım açısından kolay erişilebilir bir noktadadır.
Tarihsel ve Kültürel Bağlam
Kepez Yeraltı Şehri, M.S. 3. ve 4. yüzyıllarda Anadolu’da Hristiyanlığın hızla yayılması sürecinde inşa edilmiştir. Roma merkezi yönetimi, bu tek tanrılı dini kendi yönetimi için bir tehdit olarak görmüş ve Anadolu’daki Hristiyan yerleşimlerine yönelik baskınlar düzenlemiştir. Bu dönemde yerli halk, baskınlardan korunmak amacıyla saklanabilecekleri ve kısa süreli yaşamlarını sürdürebilecekleri şekilde yeraltı yerleşimleri oluşturmuştur. Kepez Yeraltı Şehri, bu bağlamda gizli ve korunaklı bir kaya yerleşkesi olarak tasarlanmıştır. Kırşehir il sınırları içerisinde benzer kaya yerleşmeleri mevcuttur.
Jeolojik Özellikler ve Oluşum
Yeraltı şehri, temelini oluşturan Paleozoik metamorfik kayalardan meydana gelen Kırşehir Masifi üzerine çökelmiş sedimanter ve volkanosedimanter kayalardan oluşan bir alanda yer almaktadır. Kazıldığı birimler Oligo-Miyosen yaşlı Kızılöz Formasyonu'na ait akarsu fasiyesli çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve miltaşlarından meydana gelmektedir. Yerleşke, özellikle pomza kırıntılı pembe renkli tüfler ve kumlu tüflerden oluşan Miyosen-Pliyosen yaşlı Kavak Üyesi ile ince tabakalı, gri-boz beyaz renkli kireçtaşlarından oluşan Geç Pliyosen yaşlı Kışladağ Üyesi sınırında kazılmıştır. Kazılması kolay kayaçlar arasında yer alan bu birimler, yapay mağaralar ve yeraltı şehirlerinin oluşturulması için elverişli koşullar sağlamıştır.
Mimari ve Yapısal Özellikler
Kepez Yeraltı Şehri, 1050 metre uzunluğunda ve yaklaşık 3100 metrekarelik bir alana yayılan, tamamen yatay olarak kazılmış bir yapıdır. Dikdörtgen biçimli, üçerli gruplar halinde düzenlenmiş salonlar ve bu salonları birbirine bağlayan galeri ve tünellerden oluşmaktadır. Yeraltı şehrinde 14 farklı giriş ve çıkış kapısı tespit edilmiştir. Bu girişler, birbirine örümcek ağı biçiminde dallanan dehlizlerle bağlanmaktadır. Çıkış kapılarına yakın bölgelerde güvenlik amaçlı dairesel kilit kapı sistemleri yer almakta; ayrıca su temini için kuyular, aydınlatma amacıyla kandillikler ve oda-salon biçiminde yaşam alanları bulunmaktadır. Tavan yüksekliği bazı kesimlerde 2,5 metreye ulaşmakta, tünellerde ise tavan yüksekliği 3 metre, genişlik ise 4 metreye kadar çıkmaktadır.
