"Red tide" terimi, denizlerde ve kıyı sularında mikroskobik alglerin, özellikle dinoflagellatların, çevresel koşullara bağlı olarak aşırı çoğalması sonucunda suyun kırmızı, kahverengi veya turuncuya dönüştüğü olayları tanımlamak için kullanılır. Ancak bu tanım hem renk hem neden-sonuç ilişkisi bakımından bilimsel açıdan hatalı bulunmuştur.

Smithsonian Ocean ve National Geographic gibi kaynaklara göre bu terim yanıltıcıdır çünkü:

• Her zararlı alg patlaması kırmızı renk oluşturmaz.

• Kırmızıya yakın renk oluşsa bile her renklenme zararlı değildir.

• Bu olayların gelgit hareketiyle doğrudan bir ilgisi yoktur.

Bu nedenle bilimsel literatürde "Harmful Algal Blooms" (Zararlı Alg Patlamaları – HABs) terimi tercih edilmektedir.

Toksin Üreten Türler ve Biyolojik Özellikleri

Red tide olaylarının temel biyolojik etkeni, dinoflagellatlar gibi tek hücreli alg türleridir. Bu türler, sıcaklık, besin yoğunluğu, durağan su ve ışık koşulları altında hızla çoğalabilir ve bazıları toksin üretir.

En yaygın toksin üreten türler arasında şunlar yer alır:

• Karenia brevis: ABD Körfez Kıyısı’nda yaygın olarak gözlemlenir. Brevetoksin üretir.

• Alexandrium spp.: Özellikle Kuzey Amerika'nın doğu kıyılarında görülür. Saxitoksin üretir.

• Noctiluca scintillans ve Gonyaulax spp.: Daha çok Asya-Pasifik’te görülür; genellikle toksik değildir ancak oksijen tüketimi nedeniyle dolaylı zararlara neden olabilir.

ScienceDirect kaynaklarına göre toksin eşiği ve hücre yoğunlukları belirleyicidir. Örneğin, Karenia brevis için 100.000 hücre/litre üstü değerler toksisite sınırıdır ve müdahale gerektirir.

_{Kırmızı gelgit biyolojik oluşumu ( yapay zeka ile oluşturulmuştur )}

İnsan Sağlığına Etkileri

Zararlı alg türleri tarafından üretilen toksinler, özellikle kabuklu deniz ürünleri yoluyla insanlara geçebilir. Massachusetts Eyalet Hükümeti ve NOAA verilerine göre en yaygın sağlık sorunları şunlardır:

Paralitik Kabuklu Deniz Ürünü Zehirlenmesi (PSP)

Toksin: Saxitoksin

Belirtiler: Uyuşma, karıncalanma, baş dönmesi, mide bulantısı

Ciddi vakalarda: Solunum felci ve ölüm

Etki süresi: Maruziyetten sonra 5–30 dakika içinde başlar

Kritik eşik: 0.8 mg saxitoksin/kg deniz ürünü

Nörotoksik Kabuklu Deniz Ürünü Zehirlenmesi (NSP)

Toksin: Brevetoksin

Belirtiler: Mide bağırsak bozuklukları, sinirsel etkiler

Aerosol maruziyeti: Astım, öksürük, göz yanması

Brevetoksin eşiği: 3–5 μg/m³ havada solunduğunda bile etki gösterir

Florida’da kırmızı gelgit sırasında acil servise başvuran astımlı bireylerde %54 artış kaydedilmiştir

Deniz Canlıları Üzerindeki Etkileri

Red tide, yalnızca insanlar üzerinde değil, ekosistemdeki diğer organizmalar üzerinde de ölümcül etkiler yaratır. NOAA Fisheries’in 2005–2015 yılları arasındaki kayıtlarına göre, kırmızı gelgit olayları sırasında:

• Florida kıyılarında 1000’den fazla deniz kaplumbağası öldü

• 150’den fazla deniz memelisi öldü

• 3000’den fazla balık türü etkilenerek yaşamını yitirdi

Bu ölümlerin nedenleri arasında:

• Alg toksinlerinin doğrudan öldürücü etkileri

• Hipoksi (çözünmüş oksijenin 2 mg/L'nin altına düşmesi)

• Besin zinciri boyunca toksin birikimi

Smithsonian Ocean, toksik olmayan türlerin bile ekosistemlerde ciddi etkilere yol açabileceğini vurgular. Örneğin, Noctiluca scintillans yoğunluğunun gece saatlerinde oksijen düzeyini 1 mg/L altına düşürdüğü ve bu durumun balık ölümlerine neden olduğu tespit edilmiştir.

_{Deniz canlılarının ölümü ( yapay zeka ile oluşturulmuştur )}

Ekonomik ve Sosyal Etkiler

Red tide olaylarının ekonomik etkileri, özellikle kıyı bölgelerinde hissedilir düzeydedir. National Geographic ve NOAA verilerine göre:

• Florida’da 2018 yılı kırmızı gelgit olayı nedeniyle sadece sahil temizliği için 4 milyon dolar harcandı

• Turizm kaynaklı gelir kaybı tahminen 30 milyon dolar olarak hesaplandı

• Kabuklu deniz ürünleri endüstrisinin yıllık kaybı ABD genelinde ortalama 75 milyon dolar olarak bildirilmektedir

Bu ekonomik etkiler sadece üretim değil, halk sağlığı, kamu harcamaları, sahil kapamaları ve balıkçılık faaliyetleri üzerinden de görülmektedir.

Coğrafi Dağılım ve Tür Çeşitliliği

Red tide, yalnızca belirli bir bölgeye özgü bir olay değildir. Dünya genelinde tropikalden ılıman iklime kadar çok sayıda kıyı şeridinde gözlemlenir.

• ABD Körfez Kıyısı: Karenia brevis

• Pasifik Kuzeybatı: Alexandrium spp.

• Massachusetts: Alexandrium fundyense

• Asya-Pasifik: Noctiluca scintillans, Gonyaulax spp.

Her bölgedeki tür, farklı toksin profiline ve dolayısıyla farklı sağlık ve çevre risklerine sahiptir. Mass.gov tarafından aktarıldığı üzere Massachusetts kıyılarında görülen PSP riskine karşı deniz ürünleri hasadı sık sık geçici olarak durdurulmaktadır.

Bilimsel İzleme Yöntemleri ve Önleme Çabaları

Red tide olaylarının erken tespiti ve etkilerinin azaltılması için çok sayıda izleme yöntemi kullanılmaktadır. NOAA Fisheries ve ScienceDirect kaynaklarına göre bunlar:

• Uydu görüntüleriyle yüzey klorofil ölçümü (MODIS teknolojisi)

• Su örnekleme istasyonları aracılığıyla hücre yoğunluğu ve toksin düzeyi ölçümü

• Genetik teşhis yöntemleri (PCR) ile alg türü tayini

• İstatistiksel modeller aracılığıyla 3–5 gün önceden erken uyarı sağlanması

Karenia brevis için hücre yoğunluğunun 100.000 hücre/L üzerindeki değerleri kritik kabul edilir ve ticari faaliyetler bu sınırda durdurulur.

_{Bilimsel olarak incelenmesi ( yapay zeka ile oluşturulmuştur )}

Terminolojik Değerlendirme

Massachusetts Eyalet Hükümeti dahil birçok resmi kurum, “red tide” terimini yalnızca halkın anlayabileceği bağlamlarda, özellikle PSP riskine dikkat çekmek için kullanır. Ancak resmi ve akademik belgelerde bu terim tercih edilmez. Yerine “Zararlı Alg Patlamaları (HABs)” terimi kullanılmaktadır.