Köken

Arapça ḳys kökünden türeyen ḳiyās (قياس) kelimesi, “ölçme, karşılaştırma, benzeterek akıl yürütme” anlamına gelir. Türkçeye de bu şekliyle geçmiştir.

Kullanım Alanları

Gündelik ve sosyal bağlam:

• Gündelik dilde “kıyas”, bir şeyi başka bir şeyle karşılaştırmak, ölçmek ve değerlendirmek anlamında kullanılır.
• “Kıyasla”, “kıyasladığında”, “kıyas kabul etmez” gibi kalıplarda yaygın biçimde yer alır.

Felsefe, mantık & bilimsel düşünce:

• Kıyas, mantıksal akıl yürütme sistemlerinin temel taşıdır.
• Tasım adı verilen yapı, özellikle klasik mantıkta kıyasın sistematik halidir.
• Felsefe, matematik, hukuk, ilahiyat (özellikle İslam fıkhı) gibi disiplinlerde kıyas yoluyla hüküm verme yaygındır.
• Fıkıhta “kıyas”, Kur’an ve sünnette açık hüküm bulunmayan konulara benzerlik yoluyla çözüm üretmektir.