Kızıl Veba (İngilizce özgün adı: The Scarlet Plague), Amerikalı yazar Jack London tarafından kaleme alınmış, post-apokaliptik bilimkurgu türünde kısa romandır. Eser, ölümcül bir salgının dünyayı büyük ölçüde yok etmesinden altmış yıl sonra, 2073 yılında geçer. Roman, teknolojik uygarlığın çöküşünden sonra ilkel yaşam koşullarına geri dönmüş insan toplulukları arasında ayakta kalmaya çalışan birkaç hayatta kalan kişinin öyküsünü konu edinir.

Konu

Romanın merkezinde, eski bir profesör olan James Smith yer alır. Torunları Edwin, Hoo-Hoo ve Hare-Lip ile birlikte, San Francisco civarındaki doğaya dönmüş, ilkel bir toplum yapısı içinde yaşamaktadır. Çocukların eğitim düzeyi düşüktür; konuşma biçimleri bozulmuş, eski uygarlığa dair hiçbir bilgiye sahip değillerdir. Günlerden bir gün torunu Edwin, Smith’e 60 yıl önce insanlığı yok eden hastalık hakkında sorular sorar. Smith de torunlarına 2013 yılında patlak veren “Kızıl Veba” salgınını anlatmaya başlar.

Salgın, ilk başta yüz kızarıklığı ve uyuşma belirtileriyle kendini gösteren, son derece bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Belirtilerin ortaya çıkmasından yaklaşık 30 dakika içinde ölüm gerçekleşmektedir. Bilim insanları ve doktorlar hastalığa karşı çaresiz kalmış, çoğu da hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

Smith, hastalığın ilk kurbanını öğretmenlik yaptığı kampüste görür. Salgın hızla yayılır, sosyal düzen çöker ve insanlar yağmalamaya, birbirlerini öldürmeye başlar. Smith, ilk etapta hayatta kalabilmek için üniversitedeki meslektaşlarıyla birlikte kimya binasına sığınır. Fakat grup üyelerinin hepsi zamanla ölür ve Smith yalnız kalır. Üç yıl boyunca yalnız yaşayan Smith, sonunda başka hayatta kalanlarla karşılaşır.

Tema

Kızıl Veba, medeniyetin kırılganlığı, bilimin sınırlılıkları, doğanın insan üzerindeki mutlak gücü ve tarihsel hafızanın kaybı gibi temaları işler. Jack London, bilim ve teknolojinin gelişimine rağmen, insanlığın bir salgın karşısında ne kadar çaresiz kalabileceğini ortaya koyar. Smith’in torunlarına geçmişi anlatmaya çalışması, insanlık tarihinin ve bilgeliğin yok oluşunu simgeler. Torunların ilgisizliği ise ilerleme fikrine dair umutsuz bir bakışı temsil eder.

Karakterler

James Howard Smith (Granser): Romanın başkarakteri ve anlatıcısıdır. Salgın öncesi dönemde profesörlük yapan Smith, büyük felaketten kurtulmuş az sayıdaki insandan biridir. 60 yıl sonra, torunlarına geçmişi ve “Kızıl Veba”yı anlatan bir yaşlı adam olarak karşımıza çıkar. “Granser” (büyükbaba) olarak anılır. Karakter, uygarlığın belleğini, bilgiye duyulan özlemi ve geçmişi hatırlama mücadelesini simgeler. Smith, çocuklara teknolojik ve kültürel geçmişi aktarmaya çalışsa da onların anlattıklarına duyarsız kalmaları, insanlığın belleğini yitirişini vurgular.

Edwin: Smith’in torunlarından biridir. Diğer çocuklara göre daha meraklı ve dikkatli bir yapıya sahiptir. Romanın başında Smith’e geçmişi anlatmasını isteyen kişidir. Bu yönüyle öğrenmeye açık ve tarihsel bilginin aktarımına uygun bir kuşak temsilidir. Edwin, geçmiş ile gelecek arasında kurulan bağın potansiyel taşıyıcısıdır.

Hare - Lip: Smith’in torunlarından biridir. Adını tavırlarından çok görünüşündeki fiziksel bir kusurdan alır. Dedesinin anlattıklarına sürekli şüpheyle yaklaşır, onu küçümseyici tavırlarla eleştirir. Karakter, ilkel toplum yapısı içinde ortaya çıkan alaycılığı, cehaleti ve saygı yitimini simgeler. Uygarlık sonrası nesillerin bilgiye karşı duyarsızlaşmasını temsil eder.

Hoo - Hoo: Smith’in en küçük torunlarından biridir. Roman boyunca çok az konuşur, dili ve davranışları iyice basitleşmiştir. Hoo-Hoo, insanlığın entelektüel evrimden geriye doğru evrilmesini, yani kültürel çözülmeyi simgeleyen bir figürdür. Adı bile ilkel ses benzetmeleriyle verilmiş gibidir.

Veba Kurbanı Genç Kız: Salgının başladığı gün Smith’in gözlemlediği ilk ölüm olayı bu genç kıza aittir. Üniversitedeki ders sırasında yüzü kızaran ve dakikalar içinde ölen bu kız, vebanın yıkıcı etkisini başlatan simgesel bir karakterdir. Onun ölümü, uygarlığın çöküşünün habercisidir.

Smith’in Meslektaşları: Salgının ilk günlerinde Smith ile birlikte hayatta kalmaya çalışan profesör ve akademisyenler grubudur. Bilimsel bilgiye sahip olmalarına rağmen salgına karşı etkili bir çözüm üretememişlerdir. Bu karakterler, insan aklının ve teknolojinin sınırlarını, doğanın karşısındaki çaresizliği temsil eder.