Köprübaşı Çileği, Türkiye’nin Manisa ili Köprübaşı ilçesinde yetiştirilen, kendine özgü özellikleri ile tanınan bir çilek türüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında menşe adı olarak 28 Temmuz 2017 tarihinde başvurusu yapılmış ve 2 Kasım 2021 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil işlemi, Köprübaşı Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çilek, Rubygem ve Camarosa çeşitlerinden üretilir ve ilçenin coğrafi koşullarından kaynaklanan ayırt edici özelliklere sahiptir.
Coğrafi ve Ekolojik Özellikler
Köprübaşı Çileği, Manisa’nın Köprübaşı ilçesinde, 250-400 metre rakımlı alanlarda yetiştirilir. Bölgenin kumlu-tınlı-humuslu toprak yapısı, pH değeri 6-7,5 arasında olan tarım arazileri, çileğin kalitesini etkileyen temel unsurlardandır. Demirköprü Barajı’nın mikroklimal etkisi, ilçede ılıman bir iklim oluşturur. Ayrıca, yüksek ışık yoğunluğu ve gece-gündüz sıcaklık farkı, çileğin sertliğini ve biyokimyasal bileşimini güçlendirir. Bu özellikler, Köprübaşı Çileği’nin özgün aromasını ve dayanıklılığını şekillendirir.
Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
Köprübaşı Çileği, yuvarlak, konik, kama veya silindirik şekilli meyvelere sahiptir. Meyveler, canlı ve parlak kırmızı renkte olup yüksek görsel çekiciliğe sahiptir. Ortalama meyve ağırlığı 26,71-30 gram, eni 38,30-40 mm, boyu ise 44,82-50 mm arasındadır. Çileğin sertliği 8,63-11,58 Newton (N) olarak ölçülür. Kimyasal bileşiminde şu özellikler öne çıkar:
- Titre edilebilir asit (TA): 0,50-0,58 g malik asit/100 ml
- Suda çözünebilir kuru madde (SÇKM): %7,5-7,95
- pH değeri: 4,0-4,27
- C vitamini: 60-68,31 mg/100 g
- Toplam fenol miktarı: 110-121,17 mg GAE/100 g (Gallic Asit Eşdeğeri)
- Antioksidan aktivitesi: 35-40,43 µmol TE/g
Yüksek C vitamini içeriği, çileğin antioksidan kapasitesini artırarak besleyici değerini yükseltir.
Üretim Süreci
Köprübaşı Çileği, taze veya frigo fide kullanılarak üretilir. Fide dikimi, her yıl 15 Temmuz-20 Ağustos tarihleri arasında, 50 cm genişlikte, 30 cm yükseklikte ve en fazla 50 m uzunlukta masuralara yapılır. Dikim sıklığı 35 x 35 cm olarak belirlenmiştir. Toprak hazırlığı, dekar başına 2-3 ton yanmış çiftlik gübresi ve toprak analizi sonuçlarına göre uygun miktarda toprak altı gübresi ile yapılır. Toprak, yağmurlama sulama sistemiyle tava getirildikten sonra dikim gerçekleştirilir. Üretim alanları her sezon değiştirilir ve örtüaltı yetiştiriciliği de uygulanır.
Dikim sonrası, malçlama ve bakım işlemleri yapılır. Ertesi yılın mart ayından itibaren budama, temizlik, gübreleme ve ruhsatlı tarım ilaçlarıyla hastalık-zararlı kontrolü gerçekleştirilir. İlk çiçeklenme mart başında başlar, hasat ise nisan sonundan haziran sonuna kadar devam eder. Hasat edilen çilekler, şale veya küçük kasalara yerleştirilir ve 0-2°C’de muhafaza edilir.
Denetim ve Tescil
Köprübaşı Çileği’nin kalite standartları, Köprübaşı Belediyesi koordinasyonunda, Köprübaşı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Köprübaşı Ziraat Odası ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden uzmanların yer aldığı dört kişilik bir denetim merci tarafından kontrol edilir. Denetimler yılda bir kez düzenli olarak yapılır; şikayet veya ihtiyaç durumunda ek denetimler gerçekleştirilir. Denetim kriterleri arasında üretim yerinin Köprübaşı ilçesi olması, Rubygem ve Camarosa çeşitlerinin kullanılması, fiziksel-kimyasal özelliklerin uygunluğu, muhafaza koşulları ve menşe adı ambleminin doğru kullanımı yer alır.
Kullanım ve Tanıtım
Köprübaşı Çileği ibaresi ve menşe adı amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde kullanılır. Eğer bu mümkün değilse, işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulur. Bu işaret, çileğin kökenini ve kalitesini garanti altına alarak tüketicilere özgünlüğünü vurgular.
Köprübaşı Çileği, hem besleyici özellikleri hem de bölgenin coğrafi ve iklimsel avantajlarıyla şekillenen eşsiz karakteriyle, Türk tarımında önemli bir yere sahiptir.
