Kruvasan (Fransızca: croissant), kat kat açılmış, mayalı ve yağlı bir hamurdan üretilen, dışı çıtır, içi yumuşak ve hava dolu yapısıyla karakterize edilen bir fırın ürünüdür. Genellikle ay (hilal) biçiminde hazırlanır. Yüksek miktarda tereyağı kullanılması ve hamurun özel açılma-katlanma teknikleriyle işlenmesi sayesinde, piştiğinde kat kat ayrılan gevrek bir yapı ortaya çıkar. Kruvasan, sade olarak tüketilebildiği gibi çikolata, badem ezmesi veya farklı dolgu malzemeleriyle de sunulabilir.
Kruvasan. (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)
Etimolojik İncelemesi
"Kruvasan" kelimesi, Fransızca "croissant" sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Fransızca croissant kelimesi, köken olarak "croître" (büyümek, artmak) fiilinden türemiştir ve kelime anlamı olarak "büyüyen, artan" demektir. Ancak burada özellikle ayın büyüyen (yeni ay sonrası) şekline gönderme yapılır. Bu yüzden croissant, Fransızcada hem "kruvasan" anlamına gelir hem de "hilal şeklinde, yeni ay evresi" anlamında kullanılır.
Ayrıca Fransızca croître fiili, Latince "crescere" (büyümek) fiilinden türetilmiştir. Bu Latince kelime İngilizcedeki crescent (hilal) kelimesinin de kaynağıdır.
Tarihçe
Kruvasanın kökeni konusunda yaygın anlatım, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun II. Viyana Kuşatması (1683) sonrasına dayanır. Rivayete göre, Osmanlı ordusunun kazdığı tünelleri fark eden Viyanalı fırıncılar, bu başarının anısına Osmanlı bayrağındaki hilali temsil eden ay şeklinde çörekler yapmışlardır. Bu çöreklerin, daha sonra Fransa’ya göç eden Viyanalı fırıncılar aracılığıyla Paris’te tanıtıldığı ve Fransızların bu tarifi geliştirerek modern kruvasanı oluşturduğu kabul edilir.
Fransa’da kruvasan ilk kez 19. yüzyılın başlarında popülerlik kazanmıştır. 1839 yılında Paris’te "Boulangerie Viennoise" adlı bir fırın açan Avusturyalı fırıncı August Zang, Viyana tarzı hamur işlerini tanıtmıştır. Bu fırının ürünleri kısa sürede ilgi görmüş ve Fransız fırıncılar tarafından uyarlanarak bugünkü tereyağlı, katmanlı kruvasan şekli ortaya çıkmıştır.
Geleneksel kruvasan tariflerinde, ilk başlarda daha az tereyağı kullanıldığı bilinmektedir. Ancak 20. yüzyılda tekniklerin gelişmesiyle tereyağ oranı arttırılmış, laminasyon (kat kat açma) işlemi mükemmelleştirilmiş ve kruvasan, günümüzde tanınan çıtır yapısına kavuşmuştur.
Üretim Süreci
- Hamur Hazırlığı: Kruvasan üretimi, mayalı bir hamurun hazırlanmasıyla başlar. Hamur; un, su, süt, şeker, tuz ve az miktarda yağ içerir. Hamurun içine ayrıca yaş maya veya kuru maya katılarak kabarması sağlanır.
- Laminasyon: Laminasyon süreci, kruvasana özgü katmanlı yapının oluşmasını sağlar.
Bu süreç şu adımları içerir:
- Hamur, büyük bir dikdörtgen şeklinde açılır.
- Hamurun ortasına soğuk bir tereyağı bloğu yerleştirilir.
- Hamur, tereyağıyla birlikte katlanır ve açılır.
- Bu katlama ve açma işlemi birkaç kez tekrarlanır (genellikle 3-4 kez yapılır) ve her seferinde hamur soğutulur.
- Bu işlem sonucunda yüzlerce ince hamur ve tereyağı katmanı oluşur.
- Şekillendirme: Laminasyon işlemi tamamlanan hamur, üçgenler hâlinde kesilir. Üçgen parçalar, geniş kenarlarından başlayarak yuvarlanır ve uçları bükülerek ay (hilal) şekli verilir.
- Mayalama: Şekil verilen kruvasanlar, ikinci bir fermantasyon sürecine tabi tutulur. Ortalama 24-26 °C sıcaklık ve yüksek nem altında 1-2 saat mayalandırılır. Bu aşamada hamurun hacmi artar ve iç yapısında hava boşlukları oluşur.
- Pişirme: Mayalanmış kruvasanlar, genellikle 180-200 °C sıcaklıkta, altın sarısı renk alana kadar pişirilir. Pişirme sırasında tereyağ eriyerek katmanlar arasında buhar oluşturur; bu da kruvasanın kabarıp kat kat ayrılmasına katkı sağlar.
Besin Değeri
Kruvasan, yüksek yağ ve karbonhidrat içerdiğinden dolayı enerji bakımından yoğun bir gıdadır. Ortalama bir sade kruvasan:
- 1 adet (~60 g) kuruvasan yaklaşık 230-270 kcal enerji sağlar.
- Yağ oranı %20-25 civarındadır (özellikle tereyağlı çeşitlerde).
- Protein miktarı düşük-orta düzeydedir.
Kruvasan Yapımı. (Buttermilk Pantry)
