Kuruköprü Anıt Müzesi ve Geleneksel Adana Evi, Adana’nın tarihi, kültürel ve mimari mirasını yansıtan önemli yapılardan biridir. Hem bir müze kompleksi hem de kültürel bir simge olarak, geçmişten günümüze pek çok işlev üstlenmiştir.
Kuruköprü Anıt Müzesi ve Geleneksel Adana Evi(Türkiye Turizm Portalı)
Tanzimat Fermanı ve Kilisenin İnşası
1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı, Osmanlı topraklarında yaşayan gayrimüslim topluluklara yeni haklar tanımıştır. Bu haklar arasında, ibadet yeri inşa etme ve cemaat örgütlenmesi de bulunmaktaydı. Bu süreçte Anadolu'nun birçok yerinde olduğu gibi, Adana’da da çeşitli kiliseler yapılmıştır. Bunlardan biri olan Adana Rum Kilisesi, 1845 yılında Rum Ortodoks cemaati tarafından inşa edilmiştir.
Kilisenin Mimari Özellikleri
Yapı, dıştan doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı, içten ise üç nefli bazilika planlı olarak tasarlanmıştır. Güneybatı cephesindeki dikdörtgen giriş kapısının üzerinde üçgen alınlık içinde güneş (aydınlık) simgesi yer alır. Demir, çift kanatlı kapının yüzeyi kare ve dikdörtgen panellere bölünmüş, her birinin ortasına bitkisel bezemeler işlenmiştir. Girişle üst kemer arasında sütun başlığı biçiminde süslemeler bulunmaktadır. Batı kapısı üstündeki Rumca kitabe, yapının 1845 yılında inşa edildiğini belirtir.
Adana’da Müzeciliğin Başlangıcı
Adana’da müzecilik faaliyetleri, 1924 yılında “Eski Eserler Müzesi”nin kurulmasıyla başlamıştır. İlk müze müdürlüğüne "Alyanak" lakabıyla bilinen Halil Kâmil Bey atanmıştır. Müze binası olarak ilk önce Cafer Ağa Medresesi seçilmiş, ancak bu yapı zamanla kullanılmaz hale gelince koleksiyonlar Adana Rum Kilisesi’ne taşınmıştır.
Etnografya Müzesi’nin Kuruluşu
1937 yılında, Müze Müdürü A. Rıza Yalgan, müzeye etnografik eserler kazandırarak Adana Arkeoloji Müzesi yanında bir de Etnografya Müzesi kimliği kazandırmıştır. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk açık hava müzesi uygulamasını da burada hayata geçirmiştir.
Yapının Değişen İşlevleri
1950’den itibaren “Adana Müzesi” adıyla kullanılan bina, 1972 yılında Arkeoloji Müzesi’nin başka bir yapıya taşınmasıyla birlikte depo işlevi görmeye başlamıştır. 1983 yılında gerçekleştirilen restorasyonun ardından yeniden “Etnografya Müzesi” olarak hizmet vermeye başlamıştır.
Restorasyon Süreci ve Günümüzdeki İşlevi
2008 yılında, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı kapsamlı restorasyon nedeniyle etnografik eserler, Adana Arkeoloji Müzesi’ne nakledilmiştir. Restorasyon çalışmaları 2013 yılında başlamış ve 2015 yılında tamamlanmıştır. Yapı, 7 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilen toplu açılış töreniyle Kuruköprü Anıt Müzesi ve Geleneksel Adana Evi adıyla yeniden ziyarete açılmıştır.
Kültürel Önemi
Kuruköprü Anıt Müzesi ve Geleneksel Adana Evi, Çukurova’nın arkeolojik ve etnografik birikimini yansıtan; dini, kültürel ve sivil mimari mirası bünyesinde barındıran çok katmanlı bir yapıdır. Adana’nın tarihsel kimliğini görsel ve belgesele dönüştürerek, kente gelen ziyaretçilere eşsiz bir geçmiş yolculuğu sunmaktadır.
