Kütahya Kalesi, tarihi yapılardan biri olup Kütahya ilinin merkezinde, Maruf Mahallesi'nde yer almaktadır. Kale, şehre hâkim bir tepe üzerine inşa edilmiştir ve tarihsel olarak Roma, Bizans, Selçuklu, Germiyanoğulları ve Osmanlı dönemlerinde kullanılmıştır. Kütahya Kalesi, özellikle Bizans dönemine ait yapım teknikleri ve stratejik konumu ile dikkat çeker. Kale, üç ana bölümden oluşur: "Yukarı Kale", "İç Kale" ve "Aşağı Kale". Her bir bölüm, farklı dönemlere ait yapıları ve işlevleri barındırır. Günümüze kadar ulaşan sur duvarları ve burçlar, Bizans dönemi sur yapım tekniğiyle inşa edilmiştir ve kalenin farklı kültürler tarafından güçlendirilerek varlığını sürdürdüğü anlaşılmaktadır.
Kütahya Kalesi (Kütahya Valiliği)
Tarihi ve Yapım Süreci
Kütahya Kalesi'nin tarihçesi, Bizans İmparatorluğu'na kadar uzanır. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde de adı geçen kale, Bizans dönemi surlarının temellerine dayanır. Özellikle 8. yüzyılda inşa edildiği düşünülen kale, Bizans İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından sırasıyla Selçuklular, Germiyanoğulları ve Osmanlılar tarafından kullanılmıştır. Selçuklular döneminde, kale çeşitli onarımlar görmüş ve Osmanlı döneminde ise askeri ve yönetimsel anlamda önemli bir rol oynamıştır.
Kütahya Kalesi, özellikle Osmanlı dönemi askeri yapıları ile dikkat çeker. Osmanlılar zamanında kale, stratejik önemi nedeniyle savunma amaçlı güçlendirilmiştir. Dönemin askeri yapılarından bazıları, kalenin iç kısmında yer alan "İç Kale" ve "Yukarı Kale"de yer alan burçlar ve surlarla gözlemlenebilir. Germiyanoğulları zamanında, kalede yapılan eklemelerle birlikte kale daha da güçlendirilmiştir. Kalede, 1377 yılında yapılan Germiyanoğlu Süleyman Şah zamanına ait Kale-i Bala Cami ve Aşağı Hisar Cami gibi yapılar da önemli yer tutmaktadır.
Mimari Özellikler
Kütahya Kalesi'nin mimarisi, tarihsel süreç boyunca farklı medeniyetlerin izlerini taşır. Kale, tipik olarak surlarla çevrilidir ve sur duvarları, kesme taş ve tuğla karışımından yapılmıştır. Kale surları, Bizans döneminden kalma yapılarla başlamakta, sonraki Osmanlı ve Selçuklu dönemlerinde güçlendirilmiş ve eklemeler yapılmıştır. Kalenin etrafı, yaklaşık 3 kilometre uzunluğunda bir duvarla çevrilidir. Sur duvarlarının etrafında, yüksek ve sağlam burçlar yer alır. Bu burçlar, kale savunmasında önemli bir rol oynamıştır.
Kütahya Kalesi'nin iç kısmında yer alan "İç Kale", genellikle yönetimsel işlevler için kullanılmıştır. İç Kale'nin içerisinde bir cami, çeşitli askeri yapılar ve ambarlar bulunmaktadır. Ayrıca, Kütahya Kalesi'nde Osmanlı döneminde kullanılan zindanlar ve cephanelikler de dikkat çeker.
Arkeolojik Çalışmalar ve Kazılar
Kütahya Kalesi, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir yapı olarak arkeolojik açıdan büyük öneme sahiptir. 2020 ve 2021 yıllarında Kütahya Kalesi'nde yapılan kazılar, kalenin geçmişine ışık tutan önemli buluntulara ulaşılmasını sağlamıştır. Bu kazılar, kalenin çeşitli bölgelerinde, özellikle burçlar ve sur duvarlarının etrafında gerçekleştirilmiştir. 2020 yılı kazılarında, kalede yapılan aydınlatma projesi kapsamında, çeşitli sondajlar yapılmış ve kaleye zarar vermeden kanal çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sırasında, özellikle Bizans, Osmanlı ve Beylikler dönemlerine ait seramikler, gümüş sikkeler ve cam buluntulara rastlanmıştır.
Kazı Çalışmaları (Anadolu Ajansı)
2021 yılında ise kazı çalışmaları daha sistematik bir şekilde sürdürülmüş ve özellikle Yukarı Kale'nin 28. ve 29. burçları çevresinde açmalar yapılmıştır. Bu kazılar sırasında, tuğla ve kaba taş düzeninde inşa edilmiş duvar sistemleri ortaya çıkmıştır. Buluntular arasında Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait seramikler, pişmiş toprak lüleler ve çeşitli metal eserler yer almaktadır. Ayrıca, kalede yapılan restorasyon çalışmaları sırasında, Osmanlı dönemine ait gümüş sikkeler ve çeşitli metal objeler de bulunmuştur.
