Lady Jane Grey, Tudor Hanedanı döneminde 10–19 Temmuz 1553 tarihleri arasında dokuz gün süreyle İngiltere tahtında kalan soylu İngiliz prensesidir. VI. Edward’ın vasiyeti doğrultusunda Protestan bir veraset düzeninin parçası olarak kraliçe ilan edilmiş, ancak halkın ve soyluların desteğini alan I. Mary’nin iktidarı ele geçirmesiyle tahttan indirilmiştir. Kısa süren hükümdarlığının ardından vatana ihanet suçlamasıyla yargılanmış ve idam edilmiştir.
Gençliği ve Ailesi
Jane Grey, Ekim 1537’de İngiltere’nin Leicestershire bölgesinde doğmuştur. Babası Suffolk Dükü Henry Grey, annesi ise VIII. Henry’nin kız kardeşi Mary Tudor’un kızı olan Frances Brandon’dır. Bu soy bağı sayesinde Tudor Hanedanı’na doğrudan akraba konumundaydı. Ailesi yüksek soylu sınıfa mensuptur ve özellikle babasının politik hedefleri, Jane’in ilerleyen yıllardaki konumunu belirleyen unsurlar arasında yer almıştır. Çocukluğu büyük ölçüde Bradgate Park’taki aile mülkünde geçmiştir.
Eğitimi
Jane Grey, 16. yüzyıl İngiltere’sinde kadınlara nadiren sunulan ileri düzey bir hümanist eğitim almıştır. Latince, Yunanca ve İbranice dillerinde ileri düzeyde öğrenim görmüş; ayrıca Fransızca ve İtalyanca öğrenmiştir. Eğitimi, Protestan öğretinin etkisi altındaki bilginler tarafından yürütülmüştür. En önemli öğretmenlerinden biri daha sonra Canterbury Başpiskoposu olacak olan John Aylmer’dir. Klasik metinlere olan hâkimiyeti ve entelektüel birikimi çağdaş kaynaklarda da yer almıştır.
Siyasi Süreç ve Hükümdarlığı
VI. Edward, ölümüne kısa süre kala Katolik olan üvey kız kardeşleri Mary ve Elizabeth’i veraset sırasından çıkaran ve Jane Grey’i tahtın varisi olarak belirleyen bir belge hazırlatmıştır. Bu düzenlemenin arkasında kralın en güçlü danışmanı olan Northumberland Dükü John Dudley bulunmaktaydı. Dudley, siyasi bağları güçlendirmek amacıyla oğlu Guildford Dudley’i Jane Grey ile evlendirmiştir.
VI. Edward’ın 6 Temmuz 1553’te ölmesinin ardından Jane Grey, 10 Temmuz’da kraliçe ilan edilmiştir. Ancak halkın ve aristokrasinin büyük bölümü, VIII. Henry’nin kızı olan Mary Tudor’u meşru varis olarak kabul etmiştir. Mary kısa sürede destek toplayarak Londra’ya ilerlemiş ve 19 Temmuz 1553’te kraliçe olarak tanınmıştır. Böylece Jane Grey’in hükümdarlığı dokuz gün sonra sona ermiştir.
Özel Hayatı ve Evliliği
Jane Grey, 1553 yılında Guildford Dudley ile siyasi amaçlı bir evlilik yapmıştır. Evlilik, her iki taraf için de aileleri tarafından düzenlenmiş olup kişisel bir tercih sonucu gerçekleşmemiştir. Evlilik kısa sürmüş, Jane’in tahttan indirilmesinin ardından çift birlikte tutuklanmıştır. Jane Grey’in özel yaşamına ilişkin tarihsel bilgiler sınırlıdır; dini inancı ve eğitime olan ilgisi dışında kişisel yaşamına dair ayrıntılı kayıtlar bulunmamaktadır.
Tutuklanması ve İdamı
Kraliçe Mary’nin iktidara gelmesinin ardından Jane Grey başlangıçta affedilmiş ve Londra Kulesi’nde gözetim altında tutulmuştur. Ancak 1554 yılında meydana gelen Wyatt İsyanı sırasında Jane’in babası Henry Grey’in isyancılarla bağlantı kurması, Jane’in yeniden siyasi bir tehdit olarak değerlendirilmesine yol açmıştır. Bunun üzerine vatana ihanet suçlamasıyla yargılanmış ve 12 Şubat 1554’te Londra Kulesi’nde başı kesilerek idam edilmiştir. Aynı gün eşi Guildford Dudley de idam edilmiştir. Ölüm tarihinde yaklaşık 16 yaşındaydı.
Tarihteki Yeri
Lady Jane Grey, İngiltere tarihine “Dokuz Günlük Kraliçe” olarak geçmiştir. Kısa süreli hükümdarlığı, Tudor Hanedanı içindeki veraset mücadelesinin bir sonucu olarak değerlendirilmektedir. İngiliz tarih yazımında ve edebiyatında tarihsel bir figür olarak yer almıştır.
