Lockheed Martin F-22 Raptor, Amerikan havacılık ve savunma şirketi Lockheed Martin tarafından geliştirilen ve üretilen, tek koltuklu, çift motorlu, 5. nesil, gizli (stealth) özelliklere sahip bir hava üstünlük savaş uçağıdır. Yüksek manevra kabiliyeti, gelişmiş aviyonikleri, düşük radar kesit alanı (RCS) ve süperseyir (art yakıcı kullanmadan süpersonik hızlarda uçabilme) yeteneği ile öne çıkan F-22, öncelikle düşman hava unsurlarına karşı mutlak hava üstünlüğü sağlamak üzere tasarlanmıştır. İkincil olarak, yer saldırı görevlerini de yerine getirebilmektedir.

^{Lockheed Martin F-22 Raptor (Kaynak: Pixabay)}

Tasarım ve Geliştirme

F-22'nin geliştirilme süreci, Soğuk Savaş'ın sonlarına doğru, 1980'lerde, ABD Hava Kuvvetleri'nin (USAF) potansiyel düşmanların gelişmiş savaş uçaklarına karşı teknolojik bir üstünlük kurma ihtiyacını karşılamak amacıyla başlatılan "Gelişmiş Taktik Avcı" (Advanced Tactical Fighter - ATF) programı kapsamında şekillenmiştir. Lockheed Martin ve Boeing'in rekabet ettiği programda Lockheed'in YF-22 prototipi üstün gelmiş ve 1997'de F-22 adıyla üretime geçilmiştir. Uçağın tasarımı, düşük görünürlük teknolojilerini aerodinamik performansla birleştirerek benzersiz bir savaş yeteneği sunmayı hedeflemiştir.

^{Lockheed Martin F-22 Raptor (Kaynak: YouTube-Haci Productions)}

Teknik Özellikler

• Üretici: Lockheed Martin
• İlk Uçuş: 29 Eylül 1997 (YF-22 prototipi)
• Hizmete Giriş: 15 Aralık 2005
• Mürettebat: 1
• Uzunluk: 18.9 metre (62 ft 1 inç)
• Kanat Açıklığı: 13.6 metre (44 ft 6 inç)
• Yükseklik: 5.1 metre (16 ft 8 inç)
• Motor: 2 × Pratt & Whitney F119-PW-100 turbofan motoru (her biri yaklaşık 156 kN itki üretir)
• Azami Hız: Mach 2.25 (2,410 km/sa) üzerinde (süperseyir yeteneği Mach 1.8 civarında)
• Tavan: 19,800+ metre (65,000+ feet)
• Menzil: 2,960 km (1,840 mil) üzerinde
• Silahlar: Dahili silah yuvaları sayesinde gizliliğini koruyarak çeşitli mühimmat taşıyabilir: 1 × 20 mm M61A2 Vulcan top (480 mermi), 6 × AIM-120 AMRAAM havadan havaya füze (hava üstünlüğü konfigürasyonu), 2 × AIM-9 Sidewinder havadan havaya füze (yakın muharebe), havadan yere görevler için 2 × 1,000 lb GBU-32 JDAM veya 8 × 250 lb GBU-39 SDB. Harici yükleme noktaları da bulunmasına rağmen, bunlar gizlilik özelliklerini azaltır.

^{Lockheed Martin F-22 Raptor (Kaynak: Pixabay)}

Özellikleri ve Yetenekleri

• Gizlilik (Stealth): F-22'nin tasarımı, radar dalgalarını yansıtan yüzeylerin minimize edilmesi, radar emici malzemelerin (RAM) kullanımı ve gövde şeklinin optimize edilmesiyle düşman radarlarına karşı son derece düşük görünürlük sağlar. Bu sayede düşman hava sahasına sızma ve sürpriz saldırı yeteneği kazanır.
• Süperseyir (Süpersonik Seyir): Güçlü Pratt & Whitney F119 motorları sayesinde art yakıcı kullanmadan uzun süre Mach 1.8 civarında süpersonik hızlarda uçabilir. Bu, düşman avcı uçaklarını geride bırakma ve operasyonel alana hızla intikal etme avantajı sunar.
• Yüksek Manevra Kabiliyeti: İki boyutlu itme vektörleme sistemine sahip motorları ve aerodinamik tasarımı, F-22'ye düşük ve yüksek hızlarda olağanüstü manevra kabiliyeti kazandırır. Bu, yakın hava muharebelerinde (it dalaşı) kritik bir avantaj sağlar.
• Gelişmiş Aviyonikler: Uçakta, düşman uçaklarını uzun mesafelerden tespit edebilen APG-77 Aktif Elektronik Taramalı Dizi (AESA) radar, elektronik harp sistemleri, gelişmiş iletişim ve navigasyon sistemleri bulunur.
• Sensör Füzyonu: Farklı sensörlerden (radar, IRST - Kızılötesi Arama ve Takip Sistemi, elektronik harp alıcıları, veri bağlantıları) gelen bilgileri tek bir tutarlı görüntüde birleştirerek pilotun durumsal farkındalığını önemli ölçüde artırır. Bu, pilotun daha hızlı ve doğru kararlar almasına yardımcı olur.
• Entegre Aviyonik Mimari: Yüksek hızlı veri yolları ve güçlü işlemciler sayesinde farklı sistemler arasında sorunsuz bilgi akışı sağlanır.

Kullanım

F-22 Raptor, öncelikle ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Yüksek maliyeti, karmaşık teknolojisi ve ABD'nin teknolojik üstünlüğünü koruma kaygıları nedeniyle başka ülkelere satılmamıştır. Sınırlı sayıda üretilmiş olup, ABD'nin hava üstünlüğü misyonlarında kritik bir rol oynamaktadır.