Maden suyu, yer kabuğunun derinliklerinden yeryüzüne ulaşan, çözünmüş mineral tuzları, elementler ve gazlar (özellikle karbondioksit) içeren doğal bir yeraltı suyudur. Uluslararası tanımlara göre maden suyu, kaynağından çıktığı anda belirli bir mineralizasyon seviyesine (en az 250 mg/L çözünmüş mineral) ve karakteristik fiziksel-kimyasal özelliklere sahip olmalıdır. İçerdiği başlıca iyonlar arasında sodyum (Na⁺), kalsiyum (Ca²⁺), magnezyum (Mg²⁺), bikarbonat (HCO₃⁻), sülfat (SO₄²⁻) ve klorür (Cl⁻) yer alır. Ayrıca silisyum, demir, florür, iyot gibi iz elementler ve serbest karbondioksit de bulunabilir.

^{Maden Suyu (Pexels)}

Jeolojik Oluşumu ve Kaynakları

Maden suyu, yağmur ve kar sularının yeryüzüne düştükten sonra yer altına sızması, yer kabuğundaki çatlaklar boyunca ilerleyerek çeşitli kayaçlarla etkileşime geçmesi sonucu oluşur. Bu süreçte su, çözünmüş minerallerle zenginleşir ve jeotermal ısının etkisiyle belirli sıcaklıklara ulaşabilir. Jeolojik süreçler maden suyunun sıcaklık, pH, mineral içeriği ve gaz kompozisyonunu belirler. Türkiye’de Afyonkarahisar, Kütahya, Bursa, Erzincan ve Balıkesir gibi bölgeler zengin maden suyu kaynaklarına sahiptir.

^{Maden Suyu (TRT Belgesel)}

Sınıflandırma

Maden suları, içerdiği çözünmüş katı maddelere (TDS: Total Dissolved Solids) göre sınıflandırılır. Buna göre:

• Düşük mineralli maden suları: < 500 mg/L
• Orta mineralli maden suları: 500–1500 mg/L
• Yüksek mineralli maden suları: > 1500 mg/L

Ayrıca içerdikleri iyonlara göre de sınıflandırılır:

• Bikarbonatlı maden suları (sindirim sistemine etkilidir)
• Sülfatlı maden suları (bağırsak fonksiyonlarını destekler)
• Sodyumlu maden suları (kan basıncına etkilidir)
• Kalsiyumlu ve magnezyumlu maden suları (kemik ve kas sistemini etkiler)
• Demirli maden suları (demir eksikliği ile ilişkilendirilir)

Kullanım Alanları

Maden suları, öncelikle içme suyu olarak kullanılır. Bunun yanında bazı türleri, banyo ve balneoterapi (kaplıca tedavisi) amaçlı da değerlendirilir. Hidroterapi alanında maden suları, romatizmal hastalıklar, sindirim sistemi bozuklukları ve cilt hastalıklarının destekleyici tedavisinde kullanılabilir. Gıda sektöründe ise doğal gazlı içeceklerin üretiminde veya meyve aromalı içeceklerde katkı maddesi olarak kullanılır.

Sağlıkla İlgili Hususlar

Maden suyunun sağlık üzerine etkileri içerdiği minerallerin türü ve yoğunluğuna bağlıdır. Kalsiyum ve magnezyum yönünden zengin maden suları, kardiyovasküler sağlık açısından değerlidir. Ancak, sodyum içeriği yüksek olan maden sularının hipertansiyonu olan bireyler tarafından dikkatli tüketilmesi gerekir. Ayrıca, yüksek florür içeriği diş çürüklerini önleyebilirken, fazla miktarda alındığında diş florozisine yol açabilir. Bu nedenle sağlık beyanlarının yalnızca bilimsel temelli ve yetkili otoritelerce onaylanmış olması gereklidir.

^{Maden Suyu (Pexels)}

Yasal Düzenlemeler ve Denetim

Maden suları, Türkiye’de Türk Gıda Kodeksi Doğal Mineralli Sular Tebliği (2023/2) kapsamında düzenlenir. Kaynaklardan doluma kadar geçen süreç, yer altı suyunun özelliklerini değiştirmeyecek şekilde yürütülmelidir. Şişeleme tesisleri ve dağıtım ağları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından denetlenir. Aynı zamanda maden suyu kaynaklarının sürdürülebilirliği ve çevresel etkileri de izlenmektedir.