Mars Cube One (MarCO), NASA tarafından geliştirilen ve bir gezegenler arası göreve katılan ilk CubeSat uydu çifti olma özelliğini taşıyan bir uzay göreviydi. MarCO, NASA’nın InSight Mars göreviyle eş zamanlı olarak 5 Mayıs 2018 tarihinde fırlatıldı ve asıl amacı, InSight’ın Mars yüzeyine inişi sırasında gerçek zamanlı iletişim aktarmaktı. Görev, küçük uyduların derin uzayda operasyonel yeteneklerini test etmek amacıyla bir teknoloji gösterim projesi olarak tasarlanmıştır.
NASA'nın ikiz Mars Cube One (MarCO) uzay aracının uzayın derinliklerinde uçarken bir sanatçı tarafından çizilmiş görüntüsü. (NASA)
Görev Özeti
MarCO görevi iki küçük uydu içermektedir. MarCO-A (EVE) ve MarCO-B (WALL-E) olarak adlandırılan bu uydular, InSight iniş aracıyla aynı roketle fırlatıldı ancak Mars'a iniş yapmayıp yalnızca yörüngeye girmek üzere tasarlandı. Bu uyduların ana görevi, InSight’ın iniş sırasındaki verilerini doğrudan Dünya’ya iletmekti. MarCO görevinde hiçbir yedek sistem bulunmaması, riskli ancak düşük maliyetli bir mühendislik çözümünün de sınanması anlamına geliyordu.
Amaç ve Hedefler
MarCO'nun temel amacı, CubeSat teknolojisinin Mars gibi uzak hedeflere ulaşıp çalışabilirliğini kanıtlamaktır. Bu bağlamda görev aşağıdaki hedeflere odaklanmıştır:
- Derin uzayda CubeSat sınıfı sistemlerin ilk kez operasyonel olarak denenmesi
- InSight uzay aracının EDL (Giriş, Alçalma ve İniş) aşamasında gerçek zamanlı iletişim aktarımının sağlanması
- Küçük uydular için yeni nesil mini itki ve haberleşme sistemlerinin test edilmesi
- Derin uzay navigasyonu ve yönlendirme sistemlerinin küçültülmüş uydu platformlarında çalışabilirliğinin sınanması
Teknik Özellikler
- Uydu Türü: 6U CubeSat
- Fırlatma Tarihi: 5 Mayıs 2018
- Fırlatma Aracı: United Launch Alliance (ULA) Atlas V 401
- Enerji Kaynağı: Güneş panelleriyle desteklenen lityum iyon bataryalar
- İtki Sistemi: Soğuk gaz itki sistemi (mini itki motorları)
- İletişim Sistemi: X-band frekans aralığında çalışan mini yüksek kazançlı anten
- Boyutlar: Her bir uydu yaklaşık bir sosisli sandviç kutusu büyüklüğündedir (yaklaşık 36.6 x 24.3 x 11.8 cm)
Görev Süreci
MarCO-A ve MarCO-B, Dünya’dan ayrıldıktan sonra Mars’a yaklaşık 6,5 aylık bir yolculuk yaptı. Uydular, bu süreçte yönlendirme ve iletişim sistemlerini bağımsız olarak kullandılar. 26 Kasım 2018 tarihinde InSight aracı Mars atmosferine girdiğinde, MarCO uyduları InSight’ın veri akışını alarak, 8 dakikalık bir gecikmeyle Dünya’ya gerçek zamanlı olarak aktardı. Bu görev sayesinde NASA, iniş sürecini anında izleme imkânına sahip oldu.
Bilimsel ve Teknik Katkılar
MarCO uyduları bilimsel veri toplamak için tasarlanmamıştı; bunun yerine görev, mühendislik testleri ve iletişim altyapısının değerlendirilmesi açısından önem taşıyordu. Görev sayesinde şu teknik kazanımlar elde edilmiştir:
- Derin uzay CubeSat görevlerinin mümkün olduğu ispatlanmıştır
- Mini itki sistemleri ve yönlendirme algoritmaları başarıyla test edilmiştir
- Derin uzaydan gelen ilk CubeSat kaynaklı iletişim aktarımı gerçekleştirilmiştir
- Yedek sistem içermeyen düşük maliyetli mühendislik çözümlerinin uygulanabilirliği doğrulanmıştır
MarCO görevi başarıyla tamamlanmış ve her iki uydu da görevini yerine getirdikten sonra Mars yörüngesinde sessizliğe bürünmüştür. Bu görev, gelecekteki derin uzay görevlerinde CubeSat ve benzeri mini uyduların iletişim aktarma, keşif, izleme ve yedek sistem desteği gibi birçok alanda kullanılmasının önünü açmıştır. Mars Cube One, küçük uydularla büyük işler başarılabileceğini gösteren önemli bir kilometre taşı olmuştur.
