Mekanizma tasarımı yapılırken, özellikle askeri uygulamalarda, belirli standartlara ve gereksinimlere uyulması çok önemlidir. Askeri standartlar, güvenlik, dayanıklılık, çevresel uygunluk, lojistik desteklenebilirlik ve performans gibi konularda yol gösterici olur.

Genel Uyulması Gereken Standartlar

MIL-STD (Military Standards - ABD)

ABD askeri standartları standardizasyonda en yaygın kullanılan sistemlerden biridir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

• MIL-STD-810 (Environmental Engineering Considerations)
• Mekanizmanın çevresel dayanıklılığını belirler.
• Test koşulları: sıcaklık, nem, titreşim, toz, yağmur, tuz sisi, şok, buzlanma, vb.
• Örneğin, mekanizma çöl, kutup veya deniz ortamında çalışacaksa farklı testlere tabi tutulur.
• MIL-STD-1472 (Human Engineering)
• Ergonomi ve kullanıcı dostu tasarım ilkelerini belirler.
• Özellikle kullanıcı etkileşimi olan mekanizmalarda önemlidir (örneğin elle müdahale edilen sistemler).
• MIL-STD-882 (System Safety)
• Güvenlik mühendisliği süreçlerini tanımlar.
• Risk analizi ve güvenli tasarım ilkeleri bu standartla kontrol altına alınır.

NATO STANAG (Standardization Agreements)

NATO'ya üye ülkelerin kullandığı ortak standartlardır. Örneğin:

• STANAG 2895: Çevre koşulları (sıcaklık, nem, rakım, vb.)
• STANAG 4370 (AEC): NATO Environmental Testing (MIL-STD-810'a benzer ama NATO için optimize)

Test ve Malzeme Standartları

• MIL-STD-202 / MIL-STD-883: Elektronik parçaların dayanıklılığı ve güvenilirliği için.
• ASTM / ISO / DIN: Uluslararası standartlarla uyum da gerekebilir. Özellikle malzeme ve bağlantı elemanları seçilirken.

Lojistik ve Bakım Standartları

• MIL-STD-1388 / S1000D: Entegre Lojistik Destek (ILS) için tasarım.
• Mekanizma sökülebilirlik, değiştirilebilirlik ve bakım kolaylığı açısından bu standartlara uygun olmalı.

Ambalajlama ve Nakliye

• MIL-STD-2073: Askeri ürünlerin ambalajlama gereksinimleri.
• MIL-STD-129: Etiketleme ve tanımlama.

İnsansız Hava Araçlarında Uyulması Gereken Standartlar

Çevresel Dayanıklılık – MIL-STD-810 & STANAG 4370

İnsansız araç bileşenleri çoğu zaman zorlu koşullarda çalışır. Özellikle:

• Titreşim ve şok testleri (uçuş, kara/arazi sürüşü sırasında)
• Isı değişimleri ve nem (yüksek irtifa, tropikal/çöl ortamları)
• Toz, çamur ve su geçirmezlik (özellikle kara araçları için)
• Tuz sisi (deniz platformları için)

Elektronik Uyumluluk ve Güvenlik

• MIL-STD-461 (Elektromanyetik Uyumluluk - EMC)
• Bileşenlerin yaydığı elektromanyetik alanların, diğer sistemleri etkilememesi gerekir.
• Aynı şekilde dış kaynaklı elektromanyetik girişimlere (EMI) karşı da korunaklı olmalı.
• MIL-STD-704 (Güç sistemleri - Uçaklar için)
• Elektriksel arayüzlerin güç sistemlerine uygunluğu (giriş voltajı, harmonikler, vb.)

Siber ve Donanım Güvenliği

• NIST 800-53 / MIL-STD-1789 (Yazılım Güvenliği)
• Yazılım/firmware güvenliği için önemlidir.
• Özellikle dışarıdan kontrol edilebilir bileşenlerde (sensörler, RF linkler vs.)
• MIL-STD-1553 / 1760 / CAN MIL-STD
• Veri iletişim protokolleri ve uçak içi haberleşme sistemlerine uygunluk (eğer mevcutsa)

Mekanik Dayanıklılık & Modülerlik

• MIL-HDBK-5 / MIL-HDBK-17
• Kompozit ve metal malzeme seçimi, mukavemet hesapları
• NATO STANAG 4586 (UAV Kontrol Arayüzü)
• Eğer senin mekanizma bir kontrol bileşeni ya da uçuş sistemiyle ilişkiliyse bu STANAG’a uyum önemlidir.

Bakım, Onarım ve Desteklenebilirlik

• MIL-STD-1474 (Gürültü seviyesi)
• Bazı durumlarda ses profili kritik olabilir (örneğin sızma görevlerinde).
• S1000D / MIL-STD-1388
• Modüler yapı ve bakım kolaylığı için dokümantasyon standartları

Örnek Gimbal Katlama Mekanizması için Önemli Askeri Standartlar

Mekanik Dayanıklılık & Fonksiyonellik

Bu tip hareketli parçalarda titreşim, şok ve yorgunluk önemli.

• MIL-STD-810H
• Method 514.8 – Vibration → Uçuş titreşimlerine karşı test
• Method 516.8 – Shock → Ani hareket veya düşme durumları
• Method 501.7 & 502.7 – High/Low Temperature
• Method 505.7 – Solar Radiation (güneşe maruz kalma – özellikle açıkta taşınıyorsa)
• MIL-HDBK-5 veya MMPDS
• Malzeme seçimi ve mukavemet için (özellikle alüminyum, titanyum, kompozit gibi)
• MIL-STD-1472
• Eğer elle katlama da mümkünse ergonomi açısından (örneğin bakım personeli müdahalesi)

Hareketli Parça ve Aktüatör Uyumluluğu

• MIL-STD-1798 / RTCA DO-160
• Aktüatör, servo motor gibi bileşenlerin hava aracı uygulamaları için uygunluğu
• MIL-STD-1695 / STANAG 4738
• Elektrikli hareket sistemleri varsa (örneğin DC motorlar) EMI/EMC uyumluluğu için

Aerodinamik ve Katlanma Performansı

• MIL-A-8860 / MIL-F-8785 (Uçak aerodinamikleri – referans alınabilir)
• Gimbal açık ve kapalı konumdayken oluşturduğu hava direnci veya etkileri dikkate alınmalı
• Özellikle iniş/kalkış sırasında açık kalmaması önemli

Güvenlik & Kilitleme Mekanizması

• MIL-STD-882E – System Safety
• Hareketli parçaların kazara açılmasını/çözülmesini önleyici sistemler
• Mekanizma kilitlendiğinde mekanik veya elektronik olarak doğrulama önerilir

Çevresel Koşullar

• STANAG 4370 (AEC)
• NATO çevre koşulları standardı – MIL-STD-810 eşleniği
• IP67 / MIL-STD-810 Method 506.6 (Rain)
• Toz ve suya karşı dayanıklılık (açıkta çalışan mekanizma için önemli)