Meydan Medresesi, Türkiye'nin Hakkâri il merkezinde, Biçer Mahallesi’nde yer alan ve Osmanlı dönemine tarihlenen bir eğitim yapısıdır. Hicri.1112 (Miladi.1700-1701) yılında inşa edildiği kitabesinden öğrenilen medrese, bölgenin ayakta kalmış anıtsal yapılarından biridir. İslami ilimlerin okutulması amacıyla kurulmuş olan yapı, mimari ve kültürel açıdan bölgenin tarihsel dokusuna katkılar sunmaktadır.

^{Meydan Medresesi (Hakkari İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarihçe

Meydan Medresesi, Hakkâri Beyliği’nin yönetimi altında, özellikle İzzeddin oğlu İbrahim Bey döneminde yaptırılmıştır. Medresenin inşa yılı, giriş kapısındaki mermer kitabede nesih hattı ile Hicri 1112 (1700-1701) olarak belirtilmiştir. İbrahim Bey’in 1692-1742 yılları arasında Hakkâri Beyliği’ni yönettiği bilinmekte olup, medresenin kendisi tarafından yaptırıldığı halk arasında yaygın bir kanaattir. Medrese, 1924 yılında medreselerin kapatılmasıyla dini eğitim işlevini yitirmiş, Cumhuriyet döneminde ise 1950 yılına kadar cezaevi olarak kullanılmıştır. 1984 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarımı gerçekleştirilmiş, 2014 yılında Hakkâri Üniversitesi’ne tahsis edilmiştir. 2017-2018 yıllarında çevre düzenlemesi ve restorasyon çalışmaları tamamlanmıştır. Günümüzde Özel Hakkâri Kent Arşivi ve Etnografya Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Mimari Özellikler

Meydan Medresesi, avlulu, iki katlı ve iki kanatlı medrese plan tipinin XVIII. yüzyıl başlarındaki bir örneğidir. Dikdörtgen planlı yapı, 18.25 x 23.40 metre dış ölçülere sahiptir. Yapıya güney cepheden, sivri kemerli taç kapıdan girilmektedir. Kapı, helezonik yivli kaval silme ve mukarnas bordürlerle süslenmiştir. Mermer kitabesi kapının üst kısmında yer almakta olup, kabartma vazolar ve çiçek motifleri ile zenginleştirilmiştir.

Avlunun dört tarafında iki kat revaklar bulunmaktadır. Alt kattaki revaklar, farklı başlık ve kaidelerde silindirik gövdeli sütunlarla, üst kattakiler ise payelere oturmaktadır. Revak gözleri sivri kemerli ve tonoz örtülüdür. Avlu çevresinde medrese hücreleri sıralanmıştır; kuzey ve güney cephede üçer, doğu ve batı cephede ise iki kanat halinde dörder hücre bulunmaktadır.

Yapının inşasında düzgün kesme taş kullanılmış ve bağlayıcı malzeme olarak kireç harcı tercih edilmiştir. Mimari açıdan Meydan Medresesi, Anadolu Selçuklu döneminden başlayarak Osmanlı’ya kadar devam eden avlulu medrese plan geleneğinin bir devamı niteliğindedir. Bitlis, Hoşap ve Van/Pizan medreseleri ile plan ve mimari benzerlikler göstermektedir.

Fonksiyon ve Kullanım

Meydan Medresesi, kuruluş amacı doğrultusunda İslami ilimlerin öğretildiği bir eğitim kurumu olarak faaliyet göstermiştir. Medresenin mali yapısı vakıf gelirlerine dayalı olup, müderrislerin maaşları ve talebelerin ihtiyaçları vakıflardan karşılanmıştır. Tarihsel belgelerde medresede Kürtçe Mevlid yazarı Molla Hüseyin Bateyî’nin ders verdiği ifade edilmektedir. Cumhuriyet döneminde dini eğitim işlevi sona eren medrese, 1950 yılına kadar cezaevi olarak kullanılmış ve daha sonra çeşitli onarım ve restorasyon süreçlerine tabi tutulmuştur. Son olarak üniversiteye tahsis edilerek kültürel ve turistik amaçlı kullanılmaya başlanmıştır.

Koruma ve Güncel Durum

1984 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen Meydan Medresesi, 2010’lu yıllarda Hakkâri Üniversitesi’ne tahsis edilerek çevre düzenleme projeleri gerçekleştirilmiştir. Avlusunda ve çevresinde yapılan restorasyon ve yeni yapıların inşası ile medrese kültür turizmine kazandırılmıştır. Yapı, bölgedeki mimari örnekler arasında özgünlüğünü ve özgün plan özelliklerini büyük ölçüde koruyan ender yapılardandır. Günümüzde Özel Hakkâri Kent Arşivi ve Etnografya Müzesi olarak kullanılması, medresenin tarihsel ve kültürel işlevlerinin devamını sağlamaktadır.