Motor sporlarında gözetmenler yarış organizasyonlarının kurallar çerçevesinde ve güvenli bir şekilde yürütülmesini sağlamakla görevli, lisanslı kişilerin gerçekleştirdiği resmi bir görevdir. Gözetmenler, yarışların düzenlenmesinden güvenlik ve teknik işleyişe kadar birçok kritik sorumluluğu yerine getirirler. Türkiye’de bu görevlendirme ve eğitim süreçleri Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu (TOSFED) tarafından yürütülür. Bu kapsamda:

• Pist yarışlarında bayrak kullanımı
• Zaman karnesi takibi ve ilgili işlemleri
• Start ve finiş işlemleri
• Kaza durumlarında erken tespit ve müdahale
• Canlıların ve çevrenin korunması
• Kural ihlallerinin tespiti ve raporlanması
• Zaman takibi

gibi görevlerde yer alırlar. Gözetmenler herhangi bir karar mercii değildir; yalnızca mevcut kuralları uygular ve ihlalleri ilgili mercilere bildirirler.

Tanım ve Görevler

Gözetmenler, bir yarışma esnasında organizasyonun güvenliğini sağlamak, kurallara uygunluğunu gözetlemek ve teknik işleyişin sürekliliğini sağlamak amacıyla sahada aktif olarak görev yaparlar. Bu kapsamda gözetmenler, herhangi bir karar mercii değildir; yalnızca mevcut kuralları uygular ve ihlalleri ilgili mercilere bildirirler.

Türkiye’de Gözetmenlik Sistemi ve TOSFED

Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu, Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü (SHGM) ile Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA) tarafından tanınmış, Türkiye sınırları içinde otomobil sporlarının yürütülmesinden sorumlu tek resmi otoritedir.

TOSFED, FIA ve CIK-FIA kuralları doğrultusunda otomobil sporlarını yönetir ve bu kapsamda:

• Ralli, pist, offroad, karting, tırmanma, rallikros, drift ve klasik otomobil gibi ulusal branşlar
• Otodrag, baja, offroad challenge, extreme, otokros, slalom gibi mahalli branşlar

dahilinde iligli organizasyonları düzenler.

TOSFED, aynı zamanda Formula 1 Türkiye GP, Dünya Ralli Şampiyonası, WTCC, WRX, ERC, DTM, Le Mans, WSR gibi birçok büyük uluslararası organizasyonun da Türkiye ayağını başarıyla gerçekleştirmiştir.

^{2025 TOSFED Logo (TOSFED)}

İl Gözetmen Kurulları

TOSFED, gözetmenlerin yerel yönetimi ve organizasyonu için İl Gözetmen Kurulları (İGK) sistemini oluşturmuştur. Bahsi geçen il gözetmen kurulları temelinde gözetmenlerin eğitim, sicil, kayıt işlemlerini yürütür. Her biri 5 kişilik kurul üyelerinden ve bağlı gözetmenlerden oluşur.

2025 yılı itibarıyla İGK sisteminde kayıtlı il kurulları altta verilmiştir.

• Bursa
• İstanbul
• Ankara
• İzmir
• Antalya
• Çanakkale
• Eskişehir
• Kocaeli
• Muğla
• Samsun

Her gözetmen, bağlı olduğu ilin gözetmen kurulu tarafından koordine edilir. Yarış görevlendirmeleri, öncelikle o ilin gözetmen havuzundan sağlanır.

^{2020 WRC Rally Türkiye Hakem (TOSFED)}

Gözetmenlik Başvuru Süreci

Gözetmen olmak için gerekli olan kurallar TOSFED tarafından belirlenmiş olup, adayların minmum olarak altta verilen kriterleri karşılaması gerekmektedir.

• En az lise mezunu olmak.
• 18 yaşından büyük olmak.
• TOSFED’in düzenlediği eğitim semineribaşarılı olmak.
• Daha önce 6 ay veya daha uzun ceza almamış olmak.
• Faal sporcu, takım yöneticisi veya servis görevlisi olmamak.
• Yabancı uyruklular için ikamet izni bulunmak.

TOSFED, her yıl Ocak–Mart ayları arasında ücretsiz Gözetmen Eğitim Seminerleri düzenler. Bu süreçte İGK sisteminde yer alan her ilde, belirli tarihlerde seminer eğitimleri planlar ve organize eder. Eğitimler sonunda başarılı olan kişilere gözetmen lisansı verilir.

Lisans Türleri

Gözetmenler, görev süresine ve katıldıkları eğitimlere göre dört farklı lisans seviyesine ayrılır.

• D Lisans (1 Yıl)
• C Lisans (2 Yıl)
• B Lisans (3 Yıl)
• A Lisans

Yeni kayıt olan bir gözetmen D lisans seviyesinden başlar ve 6 yıl boyunca aktif görev aldıktan sonra 7. yılda A seviyesine ulaşablmektedir. Her yıl düzenlenen seminerlere düzenli katılmayan ya da başarısız olan gözetmenlerin lisansları düşürülebilir veya iptal edilebilir.

Görev Atamaları

2025 Yılı Gözetmen Talimatı Madde 26 ile bu durum altta verildiği şekilde açıklanmıştır.

• Yarışların yapılacağı ilde yeterli sayıda gözetmen varsa, atamalar ilgili İl Gözetmen Kurulu tarafından yapılır.
• Yetersiz gözetmen olması durumunda, Merkez Gözetmen Kurulu eksikliği çevre illerden tamamlar.

Bu nedenle, görev alabilme şansı bağlı olunan ildeki yarış sayısına doğrudan bağlıdır.