Naim Süleymanoğlu (d. 23 Ocak 1967, Ahatlı köyü, Kırcaali, Bulgaristan – ö. 18 Kasım 2017, İstanbul), dünya ve Türk halter tarihinde önemli bir yeri olan, “Cep Herkülü” lakabıyla tanınan bir sporcudur. Kariyeri boyunca kırdığı rekorlar ve kazandığı şampiyonluklarla, halter tarihinin en büyük isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Erken Yaşamı ve Spora Başlangıcı

Süleymanoğlu, Bulgaristan’ın Kırcaali iline bağlı, Türk nüfusun yoğun olduğu Ahatlı köyünde, Türk kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğdu; babası maden işçisiydi. Aile, Naim henüz küçük yaştayken Mestanlı kasabasına yerleşti. Çocukluk yıllarında evlerinin yakınındaki stadyum ve yüzme havuzunu kullanarak farklı spor dallarını denedi; yüzme, atletizm ve güreşle ilgilendi.

Yaklaşık 9–10 yaşlarında, Mestanlı’da halter antrenörü Hilmi Pekünlü tarafından fark edilerek haltere yönlendirildi. İlk antrenmanlarına küçük bir salonda başladı; teknik hareketleri kısa sürede öğrenmesi ve çalışma disiplinine uyumu dikkat çekti. 1977–1980 arasında Mestanlı’daki çalışmalarının ardından, yetenekli sporcular için kurulan Sofya Spor Okulları Birliği’ne seçildi ve eğitimini burada sürdürdü.

Lise düzeyinde ziraat eğitimi aldı; okul belgelerinde disiplinli, sorumluluk sahibi, güçlü iradeli ve psikolojik dayanıklılığı yüksek bir öğrenci olarak tanımlandı.

^{Naim Süleymanoğlu. (Anadolu Ajansı)}

1980–1986 Dönemi: Bulgaristan Yılları

Bulgaristan’da 1944 sonrası kurulan komünist rejim, özellikle Todor Jivkov döneminde azınlıklara yönelik hak ihlallerini artırdı. 1984–1989 arasında yürütülen “Soya Dönüş” (Revival Process) politikası kapsamında Bulgaristan Türklerinin Türkçe konuşmaları, Türkçe eğitim almaları, dinî ritüelleri, düğün, sünnet gibi kültürel uygulamaları sınırlandı; Türk azınlık Bulgarlaştırılmaya çalışıldı.Bu süreçte ülkedeki Türk azınlığa mensup diğer aileler gibi, Süleymanoğlu’nun ailesinin de hakları kısıtlandı.

1980’lerin ortasında zorunlu isim değiştirme kampanyası kapsamında, resmî kayıtlarda adı “Naum Shalamanov” olarak değiştirildi; bu uygulama, dönemin Bulgaristan Türklerine yönelik genel asimilasyon siyasetinin bir parçasıydı. Artan baskılar, ülke geneline yayılan protestolar ve direnişlerle karşılandı. Bulgaristan Türkleri açısından bu dönemin simgesel isimlerinden biri de, kısa sürede uluslararası başarı kazanan Naim Süleymanoğlu oldu.

Spor okulu sistemine dâhil edilmesinin ardından, genç yaşta Bulgaristan halter milli takım kampına alındı. 1982’de Brezilya’nın São Paulo kentinde düzenlenen Dünya Gençler Halter Şampiyonası’nda hafif siklette dünya şampiyonu oldu ve dünya rekoru kırdı. Henüz 15 yaşındayken elde ettiği bu rekor, onu “dünyanın en genç dünya rekortmenlerinden biri” olarak gündeme taşıdı.

1983’ten itibaren büyükler kategorisinde yer almaya başladı. 1983–1986 arasında gençlerde ve büyüklerde çok sayıda dünya rekoru kırdı; farklı ağırlık kategorilerinde (52, 56 ve 60 kg) dünya ve Avrupa şampiyonalarında birincilikler elde etti. 1983’te ABD’de düzenlenen ve “Rekortmenlerin Turnuvası” olarak anılan organizasyonda dünya rekoru kırmasının ardından, uluslararası basında kendisine “Pocket Hercules / Cep Herkülü” lakabı verildi. 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları’na, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgalini protesto gerekçesiyle Doğu Bloku ülkelerinin boykotu nedeniyle katılamadı. Aynı yıl Doğu Bloku ülkeleri arasında düzenlenen “Kardeşlik Oyunları”nda birincilik kazandı.1984, 1985 ve 1986 yıllarında uluslararası değerlendirmelerde “yılın haltercisi” olarak anıldı.

^{Naim Süleymanoğlu. (Anadolu Ajansı)}

1986’da Türkiye’ye İltica ve Vatandaşlık Süreci

1980’lerin ortasında yoğunlaşan asimilasyon politikaları ve zorunlu isim değişikliği, Süleymanoğlu’nun Bulgaristan adına yarışmaya devam etme konusundaki isteğini azalttı. Kendi anlatımına göre, “Türkleri yok sayanlar için ter dökmek istemediği”^【1】  noktada Türkiye’ye iltica etme kararı aldı.

1986 Dünya Halter Şampiyonası için Avustralya’nın Melbourne kentine gitti. Şampiyonada birincilik elde ettikten sonra, organizasyonun sonunda düzenlenen resepsiyon sırasında kendisine iltica sürecinde yardımcı olacak kişilerle buluştu ve planlanan şekilde kaldığı otelden ayrıldı. Bir süre gizli bir adreste tutuldu; ardından Avustralya makamlarıyla yapılan görüşmelerde Türkiye’ye kendi isteğiyle gitmek istediğini beyan etti.

Türkiye’ye kabul sürecinde dönemin yetkilileri ve ilgili kurumları rol oynadı; Bulgaristan ile sporcu lisansı ve temsil hakkına dair uluslararası kurallar çerçevesinde diplomatik temaslar yürütüldü. Uluslararası kurallara göre, bir sporcunun yeni ülke adına olimpiyatlarda yarışabilmesi için eski federasyonunun onayı ya da belirli bir bekleme süresinin geçmesi gerekiyordu. Bu çerçevede, Türkiye’nin Bulgaristan Halter Federasyonu’na tazminat mahiyetinde ödeme yaptığı ve böylece Süleymanoğlu’nun 1988 Olimpiyatları’na Türkiye adına katılabilmesinin sağlandığı belirtilmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçmesinin ardından Türkiye Halter Federasyonu bünyesinde yarışma hakkı elde etti. Türkiye adına yarıştığı dönemde dünya halter literatüründe sık sık referans gösterilen dereceler elde etti.

^{Naim Süleymanoğlu. (Anadolu Ajansı)}

Olimpiyat Oyunları

1988 Seul Olimpiyat Oyunları: Türkiye adına katıldığı ilk Olimpiyat Oyunları, 1988 Seul Yaz Olimpiyatları oldu. 60 kg kategorisinde yarışan Süleymanoğlu, koparma ve silkmede birden fazla dünya ve olimpiyat rekoru kırarak toplam 342,5 kg kaldırdı ve altın madalya kazandı.

Dünya ve Avrupa Şampiyonaları

Kariyeri boyunca:

• 7 Dünya Şampiyonluğu,
• 7 Avrupa Şampiyonluğu,
• Farklı dönemlerde toplam 46 dünya rekoru elde etti.

1988 yılında ise Time dergisi kapağına çıkan ilk Türk sporcu oldu. Seul olimpiyatları sonucunda derginin “Everybody Wins” başlıklı sayısında yer aldı.

Dikkat Çeken Kaldırış Değerleri

1988 Japonya Dünya Şampiyonası’nda 60 kg sıkletinde 190 kg kaldırarak dikkat çekici bir toplam dereceye ulaştı. Bu kaldırış, halter literatüründe güç–kilo oranı açısından incelenen örneklerden biri olarak kaydedildi.

^{Naim Süleymanoğlu ve Hayatı - Türk Dünyasının Enleri. (TRT Avaz)}

Uluslararası Kariyerinde Diğer Önemli Başarıları

Farklı kaynaklarda küçük sayısal farklılıklar bulunsa da, kariyeri boyunca onlarca dünya rekoru kırdığı, 1980’lerin ortasından 1990’lara uzanan dönemde kendi sıkletinde belirleyici bir figür olduğu vurgulanmaktadır. 1984, 1985 ve 1986 yıllarında uluslararası değerlendirmelerde “yılın haltercisi” seçildi. 1988 yılında Time dergisinin kapağına çıkan ilk Türk sporcu olarak kaydedildi; çeşitli uluslararası değerlendirmelerde “döneminin en iyi haltercileri” arasında gösterildi.

1988’de Seul Olimpiyatları sonrasında, dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan tarafından Beyaz Saray’a davet edildi. Ayrıca Paraguay’da “Süper Türk” ibaresiyle kişiye özel anı pulu basıldığı belirtilmektedir. Türkiye’nin Olimpiyat Oyunları’nda güreş dışındaki ilk altın madalyasını kazandıran sporcu olarak anılmaktadır.

^{Naim Süleymanoğlu'nun başarılarını özetleyen bir tablo.}

Spor Sonrası Dönem, Sağlık Sorunları ve Vefatı

2000’li yıllarda siyasete girmeye yönelik girişimlerde bulundu; Milliyetçi Hareket Partisi’nden 2004 yerel seçimlerinde belediye başkan adaylığı, 2007 genel seçimlerinde ise milletvekili adaylığı söz konusu oldu; ancak seçimler sonucunda herhangi bir resmî göreve seçilmedi.

25 Eylül 2017’de karaciğer yetmezliği nedeniyle hastanede tedavi altına alındı. 6 Ekim 2017’de karaciğer nakli gerçekleştirildi; ancak sonrasında gelişen sağlık sorunları nedeniyle 18 Kasım 2017’de İstanbul’da hayatını kaybetti.

Süleymanoğlu’nun Sinemadaki Temsili

Naim Süleymanoğlu’nun biyografisi, 2019 yılında vizyona giren "Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu" adlı biyografik filmle sinemaya uyarlandı. Yönetmenliğini Özer Feyzioğlu’nun üstlendiği, senaryosu Barış Pirhasan tarafından, sporcunun kardeşi Muharrem Süleymanoğlu’nun anı kitabı Kardeşim Cep Herkülü temel alınarak yazılan film, 22 Kasım 2019’da gösterime girdi. Yapımda, Süleymanoğlu’nun 1970’li yıllarda yaklaşık on yaşındayken halterle tanışmasından başlayarak 1988 Seul Olimpiyatları’na uzanan süreç konu edildi.

^{Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu - Fragman. (CGV MARS DAĞITIM)}