Narman şeker fasulyesi, Türkiye'nin Erzurum iline bağlı Narman ilçesinde yetiştirilen, yerel popülasyon özelliği taşıyan bir kuru fasulye çeşididir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 08 Ekim 2018 tarihinde başvurusu yapılan ürün, 20 Temmuz 2020 tarihinde Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından menşe adı olarak tescillenmiştir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Narman şeker fasulyesi, sarılıcı yapıya sahip yeşil renkli bitkilerden elde edilir. Bitki boyu 90 ila 170 cm arasında değişir ve geççi karakterlidir. Yüksek gece-gündüz sıcaklık farkı nedeniyle vejetasyon süresi uzundur; yetiştiricilik dönemi 10 Mayıs ile 10 Ekim tarihleri arasındadır.
Fasulye taneleri yuvarlak-oval şekilli, beyaz renkli ve şeker tane tipindedir. Çabuk pişmesi, kendine özgü tatlımsı aroması ve yüksek protein içeriğiyle ayırt edilir. Olgunlaşan baklaların kırmızı renk alması ve hasat olgunluğunda grimsi eflatun lekeler göstermesi, bu fasulyeyi diğerlerinden ayıran belirgin özelliklerdendir.
Fiziksel Özellikler
- Bitki tipi: Yeşil, sarılıcı
- Bitki boyu: 90–170 cm
- İlk bakla yüksekliği: 13–30 cm
- Tane şekli: Yuvarlak, oval
- Tane verimi: 150–200 kg/da
- 100 tane ağırlığı: 55,5–61,2 g
- Kuru ağırlık: 55,6–60,6 g
- Yaş ağırlık: 116,2–119,1 g
- Kuru hacim: 143–147 ml
- Islak hacim: 254–256 ml
Üretim Metodu
- Toprak Hazırlığı: Tarla, ekim ayının son haftasında pullukla sürülerek kışa bırakılır. Donma ve çözülme etkisiyle kesekler parçalanır, toprak havalanır. Mayıs ayında toprak tava geldiğinde ikinci sürüm yapılır ve rotatil ile tohum yatağı hazırlanır. Bu aşamada yanmış ahır gübresi uygulanır.
- Ekim: Tohumlar, önceki dönemde yetiştirilen bitkilerden elde edilir. Çimlenme gücü yüksek, sağlıklı tohumlar seçilir. Ekim, 10–20 Mayıs tarihleri arasında yapılır. Serpme yöntemi yaygın olmakla birlikte mibzerle ekim de mümkündür. Serpme ekimde 15–20 kg/da, mibzerle ekimde 12–16 kg/da tohum kullanılır. Mibzerle ekimde sıra arası 50–65 cm, sıra üzeri 10–25 cm ve ekim derinliği 3–5 cm olarak ayarlanır.
- Gübreleme: Ekim öncesi toprak analizi yapılır. Organik madde ve besin elementleri ihtiyacına göre gübreleme gerçekleştirilir.
- Bakım: Yabancı ot mücadelesi ve toprağın havalandırılması için çapalama yapılır. Bitkiler 2–3 yapraklı olduğunda ilk çapalama, ilerleyen dönemlerde ise ot yoğunluğuna göre ikinci ve üçüncü çapalama uygulanır.
- Sulama: İlk sulama çıkış ile çiçeklenme arasında yapılır. Çiçeklenme ve bakla bağlama dönemleri bitkinin en fazla suya ihtiyaç duyduğu zamanlardır. Sezon boyunca iklim koşullarına göre toplamda 5–6 kez karık usulü sulama yapılır.
- Hasat: Bitkiler ve baklalar sararıp taneler sertleştiğinde hasat edilir. Eylül–Ekim aylarında elle toplanan fasulyeler geniş alana serilerek kurutulur. Traktörle ezilerek harmanlanır, elekten geçirilip elle ayıklanır. Temizlenen tohumlar çuvallanarak serin ortamda muhafaza edilir.
Denetim
Denetimler, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü koordinasyonunda, Enstitü ve Narman İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan bir merci tarafından yürütülür. Yılda iki rutin denetim yapılır: biri tohum ekim döneminde (Mayıs–Haziran), diğeri bitki yetiştirme ve hasat döneminde (Haziran–Ekim). Şikâyet durumunda ayrıca denetim gerçekleştirilir. Denetimlerde üretim metoduna uygunluk, fiziksel özellikler ve olgunluk belirtileri kontrol edilir.
Kullanım Biçimi
“Narman Şeker Fasulyesi” ibaresi ve menşe adı amblemi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer alır. Ambalajda kullanılamadığı durumlarda, işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulması zorunludur.
