Niğde Müzesi, İç Anadolu Bölgesi’nin tarihsel ve kültürel mirasını koruyan, sergileyen ve araştıran kurumlardan biridir. Niğde ili, Paleolitik Çağ'dan günümüze kesintisiz yerleşim görmüş ve bu süreçte birçok uygarlığın izini taşımıştır. Bu uzun tarihsel sürecin sonucunda oluşan zengin kültürel mirasın korunması, tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla müzecilik faaliyetleri önem taşımaktadır. Niğde Müzesi de bu kapsamda, Anadolu arkeolojisini zengin ve özgün (ünik) eserlerle temsil eden kurumlardan biri olmuştur.
Niğde Müzesi (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Kuruluş ve Gelişim Süreci
Niğde'de müzecilik faaliyetleri ilk kez 1939 yılında, II. Dünya Savaşı sırasında Akmedrese’nin İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne bağlı bir depo olarak kullanılmaya başlanmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu yapı, 1957 yılında Niğde Müzesi’nin kurulmasıyla onarılarak ilk defa teşhir ve tanzim düzenlemeleri yapılmış ve müze olarak ziyarete açılmıştır. 1977 yılında müze yeni binasına taşınmış, 20 Kasım 1982 tarihinde ise ilk modern teşhir-tanzim düzenlemesi yapılmıştır. Bu düzenleme, 16 Şubat 1999 tarihine kadar hizmet vermiştir.
Ancak yapılan arkeolojik kazılardan gelen eserlerin sayısının artması ve çağdaş müzecilik anlayışına uygun yeni bir sunum gereksinimiyle birlikte 2001 yılında müze yeniden düzenlenmiş; 20 Kasım 2001 tarihinde modernleştirilmiş haliyle hizmete açılmıştır. Bu yeni haliyle Niğde Müzesi, 2003 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Avrupa’da Yılın Müzesi” ödülüne aday gösterilmiş, Almanya ve Fransa’dan gelen jüri üyelerinin değerlendirmesinden geçmesine rağmen finale kalmasına rağmen ödülü kazanamamıştır. Aynı yıl, ABD Dünya Kültür Mirasını Koruma Fonu tarafından pilot müze seçilmiştir. Bu proje kapsamında müzedeki tüm eserlerin dijital ortama aktarılması ve yeniden yapılandırılması hedeflenmiş, böylece Niğde Müzesi, Türkiye’deki müzeler için öncü bir örnek olmuştur.
Teşhir Salonları
Niğde Müzesi'nde, Orta Anadolu arkeolojisinin kronolojik bir sıra ile sergilendiği altı adet teşhir salonu bulunmaktadır. Bu salonlarda yer alan eserlerin büyük bir kısmı, bölgedeki arkeolojik kazılar sonucu gün yüzüne çıkarılmış özgün buluntulardır.
I. Salon – Köşk Höyük Salonu
Bu salon, Neolitik ve Kalkolitik Çağ’a ait eserlerin sergilendiği bir alandır. Özellikle Pınarbaşı Höyük, Köşk Höyük, Tepecik Höyük ve Kaletepe Obsidiyen Atölyesi kazılarından elde edilen obsidyen aletler, mezar buluntuları, tanrı ve tanrıça heykelcikleri, antropomorfik vazolar ve Köşk Höyük’ten çıkarılan M.Ö. 4883 yılına tarihlenen Kalkolitik Dönem evi birebir ölçekle canlandırılmıştır. Salon, bu yönüyle “Köşk Höyük Salonu” olarak adlandırılır ve bölgedeki erken yerleşim kültürüne ışık tutar.
Köşk Höyük kazılarından çıkan eserler (Niğde Müzesi (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
II. Salon – Tunç Çağı ve Asur Ticaret Kolonileri Salonu
Bu salonda, Eski Tunç Çağı’na (M.Ö. 3. binyıl) ait buluntular sergilenmektedir. Çamardı İlçesi Celaller Köyü’ndeki Göltepe Höyüğü kazılarında bulunan madencilikle ilgili araç-gereçler ve karşısındaki Kestel antik kalay maden ocağının galeri girişi kurgusu ziyaretçilere sunulmaktadır. Ayrıca, Acemhöyük kazılarından ve Ulukışla'nın Darboğaz Kasabası’ndan getirilen eserlerle birlikte, Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na ait saray buluntuları da teşhir edilmektedir.
Göltepe Höyüğü kazılarında ele geçen madencilere ait buluntular (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
III. Salon – Geç Hitit ve Frig Salonu
Bu salon, M.Ö. 1. binyıla tarihlenen Geç Hitit şehir devletleri ile Frig kültürüne ayrılmıştır. Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından Anadolu'da kurulan Nahita ve Tuvanuva krallıklarına ait fırtına ve bereket tanrısı stelleri, Hitit hiyeroglif yazıtları, Kaynarca Tümülüsü buluntuları, Frig dönemi seramikleri ve Göllüdağ’dan getirilen Aslan heykeli bu bölümde sergilenmektedir.
Frig dönemi seramikleri ve “Göllüdağ Aslanı” sergilenmektedir (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
IV. Salon – Hellenistik, Roma ve Bizans Salonu
Helenistik, Roma ve Bizans dönemine ait eserlerin yer aldığı bu salonun bir bölümünde Tepebağları, Porsuk Höyük ve Acemhöyük kazılarından elde edilen buluntular ile satın alma ve zor alım yoluyla kazanılmış pişmiş toprak ve cam eşyalar, mühür baskıları ve Bizans dönemine ait eserler sunulmaktadır. Salonun diğer bölümünde ise Tyana Antik Kenti’nde gün yüzüne çıkarılan, Roma İmparatorluk Dönemi’ne (M.S. 2. yy) ait heykeller ve mezar stelleri sergilenmektedir.
Roma İmparatorluk Dönemine tarihlenen heykeltıraşlık ürünleri ile mezar stelleri sergilenmektedir. (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
V. Salon – Sikke ve Mumya Salonu
Bu salon iki ana bölüme ayrılmıştır:
- A) Sikke Bölümü: Sikke basım teknikleri ve tarihsel gelişimi iki pano üzerinden anlatılmakta, altı büyük vitrinde kronolojik sıra ile Grek, Helenistik, Roma, Bizans ve İslami-Osmanlı dönemi sikkeleri sergilenmektedir. Ayrıca Selçuklu dönemine ait gümüş define ve Kapadokya Krallığı'na ait Tepebağları definesi de burada yer almaktadır.
- B) Mumya Bölümü: Aksaray Ihlara Vadisi’nde bulunan X. yüzyıla ait “Rahibe Mumyası” ile XIII. yüzyılda Çanlı Kilise’de bulunan dört çocuk mumyası sergilenmektedir. Bu eserler, Anadolu’da mumyalama geleneğine dair nadir örneklerdendir.
İslami-Osmanlı dönemi sikkeleri ile Selçuklulardan kalma gümüş define ile Kapadokya Krallığına ait Tepebağları definesi yer alır.(Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
VI. Salon – Etnografik Eserler Salonu
Bu salon, bölgenin kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel kültür ögelerine ayrılmıştır. Silahlar, el yazmaları, yazı takımları, aydınlatma araçları, halılar, kilimler, âlemler, takılar, İlhanlı Dönemi'ne ait çeşitli eserler ve Kaçar Türkleri'ne ait bir sini bu salonda teşhir edilmektedir. Ayrıca, yakın dönemdeki Niğde ev yaşantısını yansıtan bir şark köşesi de bu bölümde yer almaktadır.
Niğde Müzesi (Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Niğde Müzesi, Orta Anadolu’nun kültürel derinliğini ve arkeolojik zenginliğini sistematik bir yaklaşımla sunarak yalnızca geçmişi belgelemekle kalmaz, aynı zamanda çağdaş müzecilik anlayışıyla kültürel mirasın dijitalleşmesine ve yaşatılmasına da katkı sağlar. Hem yerli hem de yabancı ziyaretçiler için bölgenin tarih öncesinden günümüze kadar olan gelişimini izleyebilecekleri bir merkezdir.
