Nilüfer, Türkiye'nin Marmara Bölgesi'nde yer alan Bursa iline bağlı, kentsel ve ekonomik gelişimiyle öne çıkan bir merkez ilçedir. Bursa şehir merkezinin yaklaşık 10 kilometre batısında konumlanmıştır. İlçenin doğusunda Osmangazi, batısında Karacabey ve kısmen Mustafakemalpaşa ile Uluabat Gölü, kuzeyinde Mudanya ve güneyinde Orhaneli ilçeleri yer alır. Toplam yüzölçümü 423.181 dekardır (yaklaşık 423 km²). Deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 100 ila 150 metre arasında değişmektedir. Gerek coğrafi konumu gerekse gelişim süreci nedeniyle Bursa’nın batıya doğru büyüme eğiliminde olan yerleşim merkezlerinden biri haline gelmiştir.

Tarihçe

Nilüfer ilçesi, adını içinden geçen Nilüfer Çayı’ndan almakta, bu çay da ismini Osmanlı Padişahı Orhan Gazi'nin eşi Nilüfer Hatun’dan almaktadır. Bölge, tarih öncesi çağlardan itibaren yerleşim görmüş, bu durum Akçalar beldesindeki Aktopraklık Höyüğü ile Alaaddinbey Mahallesi’ndeki Tepecik Höyüğü gibi arkeolojik alanlarda yapılan kazılarla belgelenmiştir. Bu buluntular, Nilüfer'in tarihini M.Ö. 6. binyıla kadar götürmektedir.

Antik dönemde Gölyazı (Apollonia ad Rhyndacum) gibi yerleşim yerleriyle önem kazanan ilçe, Roma ve Bizans dönemlerinde dini ve ticari merkez olarak kullanılmıştır. Misi (bugünkü Gümüştepe) gibi yerler, bu dönemde Hristiyanlık açısından da önem taşımıştır. 1316 yılında Orhan Gazi tarafından fethedilen bölge, Osmanlı hâkimiyetine katılarak stratejik kalelerle tahkim edilmiştir.

1987 yılında Bursa’nın büyükşehir statüsüne kavuşmasıyla birlikte Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım olmak üzere üç merkez ilçeden biri olarak kurulmuş, bu tarihten sonra toplu konut projeleri ile yapılaşma süreci hız kazanmıştır.

İdari Yapı

Nilüfer ilçesinde toplam 64 idari birim bulunmaktadır. Bunlardan 42’si mahalle, 22’si ise kırsal mahalle (eski köy statüsündeki yerleşimlerdir). İlçeye bağlı mahalleler arasında Ataevler, Altınşehir, İhsaniye, Özlüce, Görükle, Kayapa gibi yerleşimler öne çıkmaktadır. Kırsal alanda ise Ayva, Dağyenice, Fadıllı, Üçpınar gibi köyler yer almaktadır. İlçede yerel yönetim ve kamu hizmetleri, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Nilüfer Belediyesi tarafından yürütülmektedir.

Turizm ve Kültürel Miras

Gölyazı

Gölyazı, Bursa’nın 42 kilometre batısında, Uluabat Gölü üzerindeki bir yarımada ve adalar bölgesinde yer alır. Tarihi MÖ 6. yüzyıla kadar uzanan yerleşimin antik adı Apollonia ad Rhyndacum’dur. Roma ve Bizans dönemlerinde gelişen Gölyazı’da, Apollon Tapınağı, antik tiyatro, sur kalıntıları, Bizans kiliseleri ve Osmanlı döneminden cami ile hamam gibi çok katmanlı yapılar bulunur.Yarımada ve çevresi SİT alanı olarak korunur. Köy meydanındaki yaklaşık 750 yıllık “Ağlayan Çınar” özel koruma altındadır.

Gölyazı, 1924 mübadelesi sonrası Selanik’ten gelen Türklerin yerleşmesiyle Türk-Rum kültürünün izlerini taşır. Halk geçimini tarım, balıkçılık ve turizmle sağlar. Uluabat Gölü’nün sığ ve sazlık yapısı, bölgeye özgü doğal güzellikler oluşturur. Ziyaretçiler balık mezatları, göl turu ve Zambak Tepesi’nden günbatımı manzaralarının keyfini çıkarabilir. Bursa-İzmir karayolundan sapılarak kolayca ulaşılır. Gölyazı, tarihi zenginliği ve doğal çevresiyle dikkat çeken önemli bir kültür ve turizm merkezidir.

^{Gölyazı (T.C. Bursa Valiliği)}

Gümüştepe (Misi)

Gümüştepe’nin eski adı “Misi”dir. Misi, M.Ö. 1816’da Trakya’dan Anadolu’ya geçen Misyalılar tarafından kurulan yerleşimlerden biridir. M.S. 183 yılında bölgeye gelen Hristiyan keşişler burada misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuş, İncil tartışmaları yapılmıştır. Misipoli Manastırı’nda İncil’in nüshasının gömülü olduğu düşünülmektedir; ancak manastır 1950’lerde talan edilmiştir.

1316 yılında Orhan Gazi, Misi’yi ele geçirerek Bursa’yı kuşatma amacıyla kaleler inşa ettirmiştir. Bazı kaynaklarda Misi’nin kısa süreli geçici başkent olduğu belirtilmektedir. 1326’da Bursa’nın fethinden sonra Misi’nin önemi azalmıştır.

Nilüfer Çayı’nın keskin bir boğazında yer alan Misi, İpek Yolu üzerindeki stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca önemli bir geçiş noktası olmuştur.

^{Misi (T.C. Nilüfer Kaymakamlığı)}

Ayvaini Mağarası

Nilüfer'in Ayva Köyü sınırları içerisinde yer alan Ayvaini Mağarası, 5,5 km uzunluğuyla Türkiye’nin en uzun altıncı mağarasıdır. Mağara, hidrolojik olarak aktiftir ve yer altı suları mağara ağzından dışarıya çıkmaktadır.

İlçede toplamda 28 konaklama tesisi (16’sı turizm işletme belgeli, 12’si belediye belgeli) bulunmakta, 2021 yılı itibarıyla ortalama doluluk oranı %42,9 ve ortalama kalış süresi 1,84 gece olarak gerçekleşmiştir.

^{Ayvaini Mağarası (T.C. Nilüfer Kaymakamlığı)}

Doğal Yapı

Nilüfer ilçesi, Marmara iklim kuşağı içinde yer almaktadır. Kışlar ılıman ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçmektedir. En fazla yağış kış ve ilkbahar aylarında düşerken, temmuz ayı en kurak dönemdir. Yıllık ortalama yağış miktarı 500–700 mm arasında değişmektedir. Ortalama bağıl nem oranı %58’dir. İlçede maki ve ormanlık alanlar birlikte yer almaktadır. Ormanlık alanlar çoğunlukla meşe, kestane ve gürgen gibi geniş yapraklı ağaçlardan oluşur. CORINE 2018 verilerine göre ilçenin arazi kullanımında tarımsal alanlar %45, orman ve yarı doğal alanlar %36, yapay bölgeler %14, su kütleleri ve sulak alanlar %5 oranında yer kaplamaktadır.

Nüfus ve Demografi

Nilüfer, Bursa'nın en hızlı nüfus artışı gösteren ilçesidir. 2021 yılı verilerine göre ilçede toplam 518.382 kişi yaşamaktadır. Bu nüfusun %49,3’ü erkek, %50,7’si kadındır. Nüfusun yaş dağılımına bakıldığında, %9,16 ile 40-44 yaş arası, %8,98 ile 35-39 yaş arası ve %8,41 ile 30-34 yaş arası gruplar ilk üç sırada yer almaktadır. Bu dağılım, ilçede aktif iş gücüne dâhil olabilecek yaş grubunun yoğun olduğunu göstermektedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2022 yılında yapılan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Araştırmasına göre Nilüfer, Türkiye genelinde 8. sırada, Bursa’da ise 1. sıradadır. İlçe, 4,072 puanla birinci kademe gelişmiş ilçeler arasında yer almaktadır.

Sağlık

Nilüfer ilçesi sağlık hizmetleri bakımından oldukça gelişmiştir. İlçede 11 hastane (3’ü devlet, 8’i özel), 16 özel tıp merkezi veya poliklinik ve 41 adet ağız ve diş sağlığı polikliniği yer almaktadır. 2020 yılı itibariyle toplam hastane yatak sayısı 3.266’dır. Bin kişiye düşen yoğun bakım yatak sayısı 1,41 olarak belirlenmiştir. İlçede ayrıca, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi ile iş birliği içinde çalışan Nilüfer Halk Sağlığı Eğitim ve Araştırma Merkezleri faaliyet göstermektedir.

Ekonomi

Nilüfer, Bursa’nın en büyük sanayi altyapısına sahip ilçesidir. İlçede toplam altı adet organize sanayi bölgesi (Bursa OSB, Nilüfer OSB, Hasanağa OSB, Kayapa OSB, Bursa Deri Karma İhtisas OSB ve TOSAB Tekstil Boyahaneleri OSB) bulunmaktadır. Bu bölgelerde yer alan başlıca sanayi kuruluşları arasında Oyak Renault, Bosch, Sifaş, Coşkunöz, Besaş, SKT ve Polylen sayılabilir. Bursa OSB tek başına 712 hektar alana sahip olup, 63.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. Beşevler Küçük Sanayi Sitesi ilçedeki tek KSS’dir. Tam dolu olan bu sitede 1.563 işyeri ve yaklaşık 10.600 çalışan bulunmaktadır. İlçede tarımsal faaliyetler süs bitkileri, sebze ve tahıl üretimi üzerine yoğunlaşmıştır. Hayvancılık sınırlı düzeyde yapılmakta; yumurta tavuğu, büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği dikkat çekmektedir. Türkiye'deki domuz varlığının %7,39'u Nilüfer’de bulunmaktadır. Ayrıca ilçede toplam 81 hanede 5.198 kovanla yılda 34 ton bal üretilmektedir.