North American B-25 Mitchell, Amerikan havacılık öncüsü General William "Billy" Mitchell'ın anısına adlandırılmış, II. Dünya Savaşı boyunca Müttefikler tarafından kullanılan çift motorlu bir orta bombardıman uçağıdır. Savaşın her cephesinde görev yapan B-25, başlangıçtaki seviye bombardıman rolünden, ağır silahlı kara taarruz top gemisine (gunship) kadar uzanan geniş görev yelpazesi sayesinde "çok yönlü" ve "güvenilir" bir platform olarak ün kazanmıştır. North American Aviation (NAA) tarafından üretilen B-25'ten, savaş sonuna kadar neredeyse 10.000 adet (9.816 adedi USAAF'a) teslim edilmiştir.
North American B-25 Mitchell (Flickr)
Geliştirme ve Tasarım Özellikleri
B-25'in tasarımı 1939 yılında, ABD Ordusu Hava Kolordusu'nun 3.000 lb bomba yükü, 300 mph hız ve 2.000 mil menzil gerektiren orta bombardıman uçağı talebine cevaben başlamıştır. İlk prototip 1940 yılının Ağustos ayında uçmuştur.
- Aerodinamik Düzeltmeler: İlk prototipte gözlemlenen ciddi bir yuvarlanma-sapma durumu (roll-yaw condition), kanatların dış kısımlarındaki dihedral açısının (yukarı eğim) sıfıra düşürülmesiyle (flattening) çözülmüştür. Bu modifikasyon, B-25'e karakteristik martı kanat (gull wing) görünümünü kazandırmıştır.
- Modüler Yapı: Uçağın tasarımı, 48 ana montaj parçasına dayanarak, savaş boyunca temel aerodinamik yapıyı değiştirmeden hızlı ve kapsamlı modifikasyonlara olanak tanımıştır.
- Üretim: B-25'ler, North American Aviation'ın Inglewood (Kaliforniya) ana tesisinin yanı sıra, Kansas City (Kansas) tesisinde de yoğun bir şekilde üretilmiştir.
B-25 Mitchell Grumpy (Fight to Fly Studio)
Teknik Özellikler ve Güç Sistemi
B-25, sağlamlığı ve yüksek güç-ağırlık oranıyla tanınır, bu da onun düşük irtifada ve zorlu koşullarda etkili olmasını sağlamıştır.
- Motor: İki adet Wright R-2600-92 Cyclone 14 silindirli radyal motoru (Her biri 1.700 hp). Acil durumlarda bu güç 1.850 hp'ye kadar çıkarılabilmiştir.
- Boyutlar: Kanat açıklığı 20.60 m (67 ft 7 inç), uzunluk 16.13 m (52 ft 11 inç).
- Hız ve Tavan: Azami hızı 272 mph (438 km/saat), servis tavanı ise 24.200 feet'tir.
- Ağırlık: Maksimum kalkış ağırlığı 35.000 pound (15.876 kg) civarındadır.
North American B-25 Mitchell (Flickr)
Operasyonel Tarihçe ve Kritik Görevler
B-25, Pasifik'ten Akdeniz ve Çin-Burma-Hindistan cephesine kadar birçok ana savaş sahnelerinde kullanılmıştır.
- Doolittle Baskını (Nisan 1942): B-25 Mitchell'ın ününü kazandığı en önemli görev, ABD anakarasına yapılan Pearl Harbor saldırısına misilleme olarak Lt. Col. James H. Doolittle liderliğindeki 16 adet B-25B'nin Japonya'nın başkenti Tokyo'yu bombalamasıdır. Bu saldırı için B-25B'ler, normal menzillerinin neredeyse iki katına ulaşmak amacıyla ek yakıt tankları ile donatılmış ve USS Hornet uçak gemisinden kalkış yapacak şekilde modifiye edilmiştir. Baskın, Japonya'nın savaş stratejilerini değiştirmesine neden olmuş ve dolaylı olarak Midway Savaşı'nın sonucunu etkilemiştir.
- Pasifik'te Top Gemisi (Gunship) Rolü: B-25, Pasifik ve Güneybatı Pasifik cephelerinde gemi ve kara hedeflerine karşı alçak irtifa taarruz uçağı olarak yeni bir rol üstlenmiştir. B-25G ve B-25H varyantları, burun kısmındaki bombardıman teçhizatını kaldırarak büyük kalibreli silahlarla donatılmıştır. B-25H modeli, 75 mm T13E1 topu ve dörder adet .50 kalibre makineli tüfek taşıyordu. B-25J'nin bazı sahra modifikasyonlarında ise toplam 14 ila 18 adet ileriye dönük .50 kalibre makineli tüfek bulunuyordu.
- Skip Bombing: B-25 pilotları, Japon gemilerine karşı, bombaları su yüzeyinde sektirerek (skip-bombing) gemi gövdesine isabet ettirme gibi yenilikçi taktikler kullanmıştır.
- Diğer Cepheler: B-25, Kuzey Afrika'da El Alamein Savaşı gibi kritik muharebelerde İngiliz 8. Ordusu'nu desteklemiş ve Akdeniz'de denizaltı karşıtı görevlerde bulunmuştur.
Varyant Gelişimi ve Silahlanma Evrimi
B-25'in varyantları, uçağın taarruz kapasitesini sürekli artırmıştır:
- B-25B: Doolittle Raid'de kullanılan ilk operasyonel versiyon.
- B-25G: İlk büyük silahlanma değişikliğine sahip versiyon; burun kısmında bir adet 75 mm top ve iki adet .50 kalibre makineli tüfek.
- B-25H: 75 mm topu koruyan ve gövde yanlarında blisterlar içinde ek makineli tüfekler taşıyan versiyon (toplam 14'e kadar ileriye dönük silah).
- B-25J: En çok üretilen varyanttır. Başlangıçta şeffaf burunlu seviye bombardıman uçağı olarak üretilmiş, ancak Pasifik'teki ihtiyaçlar doğrultusunda katı burunlu versiyonlara dönüştürülerek 8 adet sabit .50 kalibre makineli tüfek ile donatılmıştır.
- PBJ-1: ABD Donanması ve Deniz Piyadeleri'nin (USMC) kullandığı devriye bombardıman uçağı varyantıdır.
B-25 Mitchell Medium Bomber (ZenosWarbirds)
Savaş Sonrası Miras
Savaşın sona ermesiyle birlikte B-26 Marauder gibi bazı orta bombardıman uçaklarının aksine B-25, sağlamlığı ve kullanım kolaylığı nedeniyle hayatta kalmıştır. B-25'ler savaş sonrası dönemde USAF'ta TB-25L gibi eğitim ve VIP taşıma rolleri için modifiye edilerek 1950'lerin sonuna kadar hizmette kalmıştır. Günümüzde de yaklaşık 45 B-25, dünya genelinde uçuşa elverişli durumda bulunmakta ve havacılık müzelerinde sergilenmektedir.