Nötron yıldızları, büyük kütleli yıldızların yaşamlarının son aşamasında, süpernova patlaması sonucu oluşan son derece yoğun gökcisimleridir. Güneş'in kütlesinin yaklaşık 10 katı kadar büyük olan bir yıldızın çekirdeğindeki hidrojen ve helyum nükleer füzyon yoluyla demire dönüşür. Demirin füzyonla yakılması mümkün olmadığından yıldızın çekirdeği çöker, bu süreçte üst katmanlar içeriye doğru çöker ve ardından şiddetli bir süpernova patlaması gerçekleşir. Bu patlamanın ardından yıldızın çekirdeği büyük oranda büzülerek yaklaşık 20 kilometre çapında ve 1,5 Güneş kütlesine eşdeğer, son derece yoğun bir gökcismine dönüşür. İşte bu yoğun ve kompakt gök cismi, nötron yıldızıdır (TÜBİTAK, 2014).
Neden Hızla Dönerler?
Nötron yıldızları, süpernova patlamasından sonra, başlangıçtaki devasa boyutlarına kıyasla çok daha küçük bir hacme büzülürler. Açısal momentumun korunumu nedeniyle, bu küçülme sonucu dönme hızı dramatik biçimde artar. Bu durumu, buz pateni yapan bir sporcunun kollarını içeri çekerek hızlanmasına benzetebiliriz. Hızla dönen bu nötron yıldızlarına "atarca" (pulsar) denir. Pulsar yıldızları saniyede yüzlerce kez dönebilir (Kivelson & Russell, 1995).
Tehlike Oluşturabilirler mi?
Nötron yıldızlarının sahip olduğu büyük kütle ve güçlü yerçekimi teorik olarak Güneş Sistemi'ne zarar verebilecek potansiyele sahiptir. Bu yıldızlar, yörüngeleri etkileyerek gezegenlerin hareketlerini bozabilir, gezegenler arası çarpışmalara yol açabilir veya gama ışını patlamaları yoluyla Dünya'nın atmosferine zarar verebilir. Özellikle manyetik alanları çok güçlü olan nötron yıldızlarına "manyetar" denir. Manyetarlar, güçlü manyetik alanları ve yüksek enerji düzeyleri nedeniyle, potansiyel bir tehdit oluşturabilirler. Ancak şu an için bu tür yıldızlar, Dünya'dan oldukça uzakta yer almaktadır ve doğrudan bir tehdit oluşturmamaktadır (NASA, n.d.).
Altının Kaynağı Nötron Yıldızları mı?
Son yıllarda yapılan araştırmalar, evrende bulunan altın gibi ağır elementlerin nötron yıldızlarının çarpışmaları sonucu oluştuğunu ortaya koymuştur. Bu çarpışmalar sırasında meydana gelen gama ışını patlamaları sırasında altın ve diğer ağır elementler üretilir. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden bilim insanları, bu çarpışmaların evrendeki altının ana kaynağı olduğunu doğrulamıştır. Bu buluş, Dünya’daki altının neden bu kadar nadir olduğunu açıklamaktadır (TÜBİTAK, 2014).