Eskişehir ilinin en eski yerleşim alanlarından biri olan Odunpazarı, kentin güney kısmında yer almakta olup tarihi dokusuyla dikkat çeker. Şehir, M.Ö. 1460’larda Hititler tarafından yerleşime açılmış olup zamanla Frigler, Lidyalılar, Persler, Makedonlar ve Romalılar gibi çeşitli uygarlıkların egemenliğine girmiştir. Bu tarihten sonra, Osmanlı dönemiyle birlikte, özellikle 1074 yılında Selçukluların bölgeyi ele geçirmesiyle, şehir önemli bir kültürel ve ekonomik gelişim göstermiştir.

Tarihçe

Odunpazarı’nın tarihsel süreci, antik Dorylaion kenti ile başlar. Frigler tarafından M.Ö. 700 civarında kurulan Dorylaion, zaman içinde Roma, Bizans, ve Selçuklu egemenliklerine girmiştir. Bu süreç, şehirde farklı medeniyetlerin izlerini bırakmıştır. İslam'ın etkisiyle birlikte, 1074 yılında Selçuklu egemenliğine giren şehir, adını Sultanönü olarak almış ve Osmanlılar tarafından önemli bir kültürel merkez haline getirilmiştir.

Odunpazarı’nın Türk dönemi yerleşimi, ilk olarak Alaeddin Camii çevresinde yoğunlaşmıştır. Bu cami, 13. yüzyılda inşa edilerek Türk yerleşiminin temellerini atmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde bölgeye önemli yapılar inşa edilmiştir. Bunlar arasında, 1288’de Osmanlılar tarafından fethedilen Karacahisar Kalesi ve 16. yüzyılda inşa edilen Kurşunlu Camii külliyesi sayılabilir. Bu dönemde, Odunpazarı semti, kentin yönetim ve kültür merkezi olarak şekillenmiştir.

Son Yüzyıldaki Gelişim

Osmanlı-Rus Harbi sonrası bölgeye gelen muhacirlerle birlikte, Odunpazarı'nın nüfusu artmış ve ekonomik gelişimi hız kazanmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru, demiryolunun şehre gelmesi, Odunpazarı'nın ticari önemini daha da artırmıştır. Günümüzde, tarihi yapıları ve geleneksel mahalle dokusu ile dikkat çeken Odunpazarı, 2008 yılında kurulan Odunpazarı Belediyesi ile daha da gelişmiş, çeşitli kültürel etkinliklere ev sahipliği yapmıştır. 2012 yılından itibaren, UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Odunpazarı, hem yerel hem de uluslararası alanda korunması gereken bir bölge olarak tanımlanmıştır.

Coğrafi Yapı

Odunpazarı, Eskişehir Ovası'na hakim bir noktada yer almakta olup Porsuk Çayı etrafında gelişmiştir. Bu konumu, şehre stratejik avantajlar sağlamış ve yerleşim alanının genişlemesine olanak tanımıştır. Geçmişte, Porsuk Nehri çevresinde yapılan koyun akciğeri denemesiyle yerleşim için en uygun bölge olarak belirlenen Odunpazarı, günümüzde de Eskişehir’in en tarihi ve yoğun nüfuslu semtlerinden biridir. Coğrafi olarak Eskişehir'in merkezine yakın olan bu semt, kuzeyde Bozdağlar ve Sündiken Dağları ile çevrilidir. Yüksekliği 792 metre olan il merkezi, çevresindeki dağlarla birlikte tipik bir İç Anadolu topoğrafyasına sahiptir. Odunpazarı, tarihsel olarak Eskişehir'in gelişiminde büyük rol oynamış bir yerleşim yeri olarak hem doğal hem de stratejik açıdan önemli bir konumda yer alır.

^{Porsuk Çayı (Kaynak:Pexels Burkay Canatar)}

Odunpazarı, Eskişehir'in güney kesiminde yer alıp Osmanlı döneminin geleneksel sivil mimari örneklerini barındıran evleri, dar sokakları ve kıvrımlı yolları bulunmaktadır. Bu bölge, antik yerleşim izleriyle doludur ve özellikle 13. yüzyıldan itibaren Selçuklu ve Osmanlı etkisinin izlerini taşır. Zamanla, bu bölge Eskişehir'in en önemli ticaret ve yerleşim alanlarından biri haline gelmiş ve Osmanlı mimarisinin izlerini bugüne taşımıştır.

Coğrafi yapı olarak Odunpazarı'nın bulunduğu alan, Eskişehir'in tipik kara iklimini yaşadığı bir bölgedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer. Bu iklim, ilçenin tarım ve yerleşim yapısının şekillenmesinde etkili olmuştur. Bölgede, yerel halkın tarım faaliyetlerine olan ilgisi ve geleneksel üretim yöntemlerinin yanı sıra mikroklima etkisi gösteren bölgelerde sebze yetiştiriciliği ve zeytin gibi Akdeniz bitkilerinin de yetiştirilmesi yaygındır.

Mimari ve Kültürel Özellikler

Odunpazarı'nın en önemli özelliklerinden biri, geleneksel Türk evlerinin yoğunlukla bulunmasıdır. Bu evler, Osmanlı dönemine ait mimari özellikleri taşır ve özellikle iç ve dış mekân tasarımı ile dikkat çeker. Evler, dar sokaklar üzerinde bitişik şekilde inşa edilmiştir ve geleneksel Türk mahalle yapısını yansıtır. Ayrıca Odunpazarı, Mevleviliğin önemli bir merkezi olmuştur. 400 yıllık Mevlevi dönemi, kentin kültürel dokusunda büyük bir yer tutar. Bugün, bölgedeki Mevlevihane ve tarihi camiler, bu dönemin izlerini taşımaktadır.

^{Odunpazarı Evleri (Kaynak Pexels/ Zafer Erdoğan )}

Eskişehir'in Odunpazarı ilçesinde daha sık tarihi yapılara rastlanmaktadır.

• Akoğlan Camii (Odunpazarı): 16. yüzyıldan kalma olan Akoğlan Camii, Osmanlı dönemi mimarisinin örneklerinden biridir. Hem dini bir yapıt olarak hem de mimari açıdan büyük bir öneme sahiptir.
• Alaaddin Camii (Odunpazarı): 13. yüzyılda Selçuklu dönemi mimarisiyle inşa edilmiş olan Alaaddin Camii, Eskişehir’in en eski camilerinden biridir ve şehirdeki dini yapılar arasında önemli bir yer tutar.
• Karacahisar Kalesi (Odunpazarı): Osmanlı’nın ilk fetihlerinden biri olan Karacahisar Kalesi, tarihi açısından büyük bir öneme sahiptir ve şehrin simgelerinden biridir.
• Kurşunlu Camii ve Külliyesi (Odunpazarı): Osmanlı dönemi mimarisinin örneklerinden biri olan bu külliye, büyük bir dini kompleks olarak şehirde inşa edilmiştir.