Oğuzeli, Türkiye’nin Gaziantep iline bağlı bir ilçedir. Gaziantep’in 17 km güneyinde yer alan ilçe, tarihi, coğrafi konumu ve ekonomik yapısıyla dikkat çeker. 14 Şubat 1946 tarihinde ilçe statüsü kazanan Oğuzeli, 23 Temmuz 2004 tarihinde Gaziantep’in üçüncü merkez ilçesi olmuştur.
Tarihi
Oğuzeli’nin geçmişi oldukça köklüdür. İlçeye bağlı Tilbaşar Köyü’nde bulunan Tilbaşar Kalesi’nde yapılan kazılar, M.Ö. 3000’li yıllara ait kalıntılar ortaya çıkarmıştır. Bölge, tarih boyunca Hitit, Asur, Medler, Persler, Romalılar, Sasaniler ve Bizans egemenliğine girmiştir. Hz. Ömer döneminde, 639 yılında İslam orduları tarafından fethedilen Oğuzeli, Müslümanlarla Bizanslılar arasında sıkça el değiştirmiştir. Abbâsîler döneminde tamamen İslam toprağı haline gelen bölge, Türklerin Anadolu’ya gelmesiyle Türk-İslam egemenliğine geçmiştir. Selçuklu Sultanı I. Mesut zamanında kesin Türk hâkimiyetine giren Oğuzeli, 1516’daki Mercidabık Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde “Kızılhisar-ı Fevkani” olarak kayıtlara geçen ilçe, Millî Mücadele yıllarında Fransız işgaline karşı Kuva-yi Milliye birlikleriyle direnmiş ve Türk yurdu olduğunu kanıtlamıştır.
İlçe, adını üzerinde yaşayan ailelerin Oğuz Türkleri kökeninden aldığına inanılmakla birlikte, daha önceki adı Büyükkızılhisar Köyü’dür. Bu isim, kırmızı topraktan yapılan hisar şeklindeki evlerden geldiği düşünülmektedir. 1995’te Elbeyli ilçesi ve 23 köy Oğuzeli’nden ayrılarak Kilis iline bağlanmıştır. İlçede, 17. yüzyıl halk şairi Karacaoğlan’ın şiirlerinde Tilbaşar, İkizkuyu, Sazgın ve Nafak Pınarı gibi yörelerden bahsettiği bilinir. Ayrıca, ünü ülke geneline yayılan Ezo Gelin, Oğuzeli’ne bağlı Dokuzyol (Uruş) Köyü’nde doğmuştur. Tilbaşar Kalesi kalıntıları, Hamzababa, Gaffurbaba, Şıh Bilecan Türbesi ve Selçuklu döneminden kalma Orta Cami minaresi, ilçenin başlıca tarihi eserleridir.
Tilbaşar Kalesi
Tilbaşar Kalesi, Oğuzeli’nin yaklaşık 12 km güneydoğusundaki Gündoğan Köyü’nde, Tilbaşar Höyüğü üzerinde yer alır. M.Ö. 3000 yıllarına uzanan höyük, Tunç Çağı’ndan itibaren yerleşim görmüştür. Klasik çağlarda yakınında Abara adlı antik kent kurulmuştur. M.S. 11. ve 12. yüzyıllarda Haçlı Seferleri sırasında stratejik önemi nedeniyle yeniden inşa edilen kale, yüksek bir tepeye sahip olduğundan ticaret yollarını kontrol etmiştir. 1995’te Gaziantep Arkeoloji Müzesi ve Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü tarafından yapılan kazılarda, Eski Tunç Çağı, Bizans, Eyyûbî ve Haçlı dönemlerine ait yerleşim yerleri bulunmuştur. Kale, Anadolu’nun en büyük höyüklerinden birinin üzerinde yer alır ve Haçlı dönemi kesme taş duvar kalıntıları ile şehir surlarının izleri hâlâ görülebilir.
Coğrafi Konumu
Oğuzeli, Gaziantep’in güneydoğusunda, Sacır Suyu kenarında kurulmuştur. Doğusunda Nizip, batısında Elbeyli (Kilis), kuzeyinde Şahinbey ve Şehitkamil, güneydoğusunda Karkamış ilçeleri bulunurken, güneyde Suriye ile sınır komşusudur. İlçede Tilbeşar, Tüm ve Barak ovaları gibi önemli tarım arazileri yer alır. Bu ovalar, 2006’da inşa edilen ve 20.000 hektar alanı sulayan Kayacık Barajı ile sulanır. İlçenin genel yapısı düzdür ve çevresinde yüksek dağlar bulunmaz. En önemli yükselti, doğuda yer alan Delikli Tepe’dir (835 m). Denizden yüksekliği ise 740 metredir.
İklimi
Oğuzeli’nde Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş özellikleri görülür. Denize kapalı olması ve 740 metre yükseklikte bulunması, iklimin bu karakterini şekillendirir. En yüksek sıcaklık 30 Temmuz 2000’de 44°C, en düşük sıcaklık ise 2 Şubat 1992’de -13°C olarak ölçülmüştür. Ortalama sıcaklık 15,02°C’dir. Yıllık yağış miktarı yaklaşık 550 mm olup, yağışlar genellikle kış ve ilkbahar aylarında yağmur şeklinde düşer; kar yağışı nadirdir. Yaz aylarında güneyden gelen Basra Alçak Basıncı etkisiyle kum ve toz fırtınaları yaşanır. Kışın batı ve kuzeyden nemli-soğuk rüzgârlar, yazın ise güney ve güneydoğudan sıcak-kurak rüzgârlar etkilidir.
Bitki Örtüsü
İklimin kurak dönemleri, bitki örtüsünü etkilemiştir. Kurak arazilerde su ihtiyacı az olan otlar, çalılar ile zeytin, fıstık, incir ve üzüm gibi tarım ürünleri yetişir. Sulak alanlarda ise mısır ve nar öne çıkar.
Sanayi ve Ticaret
Oğuzeli’nde sanayi, Havaalanı Sanayi Bölgesi ve Besi Organize Sanayi Bölgesi ile gelişmiştir. Havaalanı Sanayi Bölgesi, 1993’te 1.000.000 m² alanda kurulmuş olup, halıcılık, gıda, makine imalatı gibi sektörlerde 95 iş yerinde 1500-2000 kişiye istihdam sağlar. Besi Organize Sanayi Bölgesi, 2004’te hayvancılığı geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Gaziantep’in 17 km doğusunda, 4.500 hektarlık alanda yer alan bölge, besicilik ve yan ürünlerini planlı bir şekilde artırmayı hedefler.
Ulaşım
Oğuzeli, Gaziantep’e 17 km’lik asfalt devlet yolu ile bağlıdır. İlçeye bağlı tüm köyler yol ağına sahiptir ve KÖYDES Projesi ile yolların çoğu asfaltlanmıştır. Gaziantep Havalimanı, ilçe sınırları içinde yer alır. 1976’da hizmete giren havalimanı, uluslararası statüdedir ve şehir merkezine 19,6 km uzaklıktadır. 3000 m x 45 m boyutunda piste sahip olan havalimanının yeni terminal binası 23.000 m² olup, yıllık 4 milyon yolcu kapasitelidir. Eski apron 2 uçak, yeni apron ise 6 uçak kapasitelidir. Havalimanında 168 DHMİ personeli, 45 temizlik işçisi ve 14 teknik eleman görev yapar. Özel itfaiye teşkilatı ve çeşitli araçlarla 24 saat hizmet verilir.
