Köken

“Oniks” sözcüğü, Fransızca onyx “agat, mermere benzer yarı şeffaf bir taş” kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Fransızcadaki bu terim, Eski Yunanca ónyks (όνυξ) sözcüğünden alıntıdır. Yunanca ónyks, hem “tırnak (özellikle hayvan veya kuş tırnağı)” hem de bu görünüme benzeyen taşları tanımlamak için kullanılmıştır. Bu bağlamda, taşın saydam ve katmanlı yapısı tırnak görünümüne benzetilmiştir.

Kullanım Alanları

• Mineraloji ve Jeoloji: “Oniks” sözcüğü, bilimsel terminolojide yarı değerli taşlar sınıfında yer alan, katmanlı yapısı ve çeşitli renkleriyle tanımlanan bir mineral türünü belirtmek amacıyla kullanılır. Genellikle kalsedon grubuna ait silisli taşlar için kullanılır. Jeolojik yayınlar, taş katalogları ve doğal taş sınıflandırmalarında terim olarak geçer.
• Sanat ve Zanaat Literatürü: Dekoratif taşlar ve mücevher yapımına ilişkin kataloglar, ansiklopediler ve sanat tarihi metinlerinde “oniksten yapılmış obje” veya “oniks yüzey” gibi bağlamlarda yer alır. Taş işçiliğinde kullanılan bir malzeme olarak hem maddi hem terimsel anlamıyla kullanımı yaygındır.
• Dil ve Edebiyat: Oniks kelimesi, şiir ve edebiyatta zarafet, dayanıklılık veya katmanlılık gibi kavramları çağrıştırmak üzere mecaz anlamda da kullanılabilir. Ayrıca bazı şiirlerde ya da betimlemelerde süs taşı olarak adı doğrudan anılabilir.
• Popüler Kültür ve Gündelik Dil: Taşa yüklenen metafizik ve estetik anlamlar doğrultusunda, “oniks” sözcüğü zaman zaman güzellik ürünleri, dekorasyon ögeleri veya şifa taşı söylemlerinde bir tür nitelik belirteci olarak kullanılmaktadır.