Osmangazi ilçesi, Türkiye'nin Marmara Bölgesi’nde, Bursa ilinin merkezinde yer almakta olup, Marmara Bölgesi’nin güney kesiminde yer alan bir idari birimdir. Doğuda Gökdere Vadisi ile başlayıp, batıda Nilüfer Deresi ve Yeni Mudanya Yolu ile sınırlanan ilçenin kuzey sınırını ise Samanlı Dağları, Nilüfer Çayı ve Bursa Ovası oluşturmaktadır. İlçe, İzmir, İstanbul ve Eskişehir yollarının kesiştiği önemli bir kavşak noktasındadır. Mudanya Limanı’na 31 km, Yalova’ya 74 km ve Gemlik’e 30 km uzaklıktadır.
İlçenin yüzölçümü 71.400 hektar civarında olup, nüfusu 862.516 kişi ile Türkiye’de birçok ilden daha kalabalıktır. Osmangazi’de 136 mahalle, 8.802 sokak ve cadde yer almaktadır. İlçe, denizden ortalama 150 metre yükseklikte bulunurken, doğu-batı doğrultusunda uzanan Uludağ (2.543 m) ilçenin en belirgin yükseltisidir. Uludağ’da yıllık ortalama 25 gün kar yağışı görülmekte, kar kalınlığı 2.50 metreyi bulabilmektedir.
İklim Özellikleri
Marmara Bölgesi’nin iklim geçiş bölgelerinden biri olan Osmangazi’de iklim çeşitliliği gözlemlenir. Yıllık yağış miktarı 500-700 mm arasında değişmekte olup, yağışlar kış ve ilkbahar aylarında yoğunlaşır; Haziran ve Temmuz ayları ise en az yağış alan dönemlerdir. Ortalama yıllık sıcaklık 14 °C civarındadır. Bölgede en çok yıldız, poyraz ve lodos rüzgarları etkili olmaktadır.
Osmangazi’nin jeolojik ve morfolojik yapısı Bursa Ovası ile Uludağ’dan oluşmaktadır. Bu yükselti farklılıkları sıcaklık, yağış ve basınç gibi iklim unsurlarında önemli değişikliklere yol açar. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne bağlı Bursa Meteoroloji İstasyonu (100 m), Uludağ-Sarıalan (1620 m) ve Uludağ-Zirve (1877 m) istasyonlarından elde edilen veriler, ilçenin farklı yüksekliklerinde iklim değişkenlerinin önemli ölçüde farklılaştığını göstermektedir.
Osmangazi Tarihi Resimler (T.C. Osmangazi Kaymakamlığı)
Tarihî Gelişim
Osmangazi, ismini Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’den alır ve 698 yıllık tarihiyle Osmanlı tarihinin başkentlerinden biridir. Bursa şehri ve çevresi tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, Bithynia krallığı, Roma, Bizans ve Osmanlı gibi büyük uygarlıkların hüküm sürdüğü bir alan olmuştur.
Bursa, antik çağda Prusa adıyla anılmış, Bithynia Kralı I. Prusias tarafından M.Ö. 184 yılında kurulmuştur. Bölge, Roma döneminde önemli bir şehir olmuş, Roma hukuku ve yönetim anlayışı çerçevesinde mahkeme yetkisi ve sikke basma hakkı kazanmıştır. Bizans döneminde ise pek çok köy ve çiftlikten oluşan bir yapıya sahipti. Anadolu Selçukluları döneminde kısa süreli el değiştirmeler yaşanmıştır.
Osmanlı hâkimiyeti 1326 yılında Orhan Bey’in Bursa’yı kuşatıp ablukaya alması ve sonunda teslim alınmasıyla başlamıştır. Osmanlılar, şehirde yerli Rum halkına dokumacılık, ipek böcekçiliği ve çömlekçilik gibi ekonomik faaliyetlerini sürdürmelerine izin vermiştir. Orhan Gazi, fetihten sonra Bursa’yı başkent yapmış ve önemli yapılar inşa ettirmiştir. I. Bayezid döneminde Ulu Camii gibi yapılar şehre estetik ve dini kimlik katmıştır.
Bursa, 1402’de Timur istilası ile büyük tahribat görmüş, ancak II. Murat döneminde tekrar gelişmiştir. Osmanlı başkentinin İstanbul’a taşınmasıyla Bursa’nın önemi azalmasına rağmen, bölge hala önemli bir merkez olmaya devam etmiştir. 1920-1922 yıllarında Yunan işgaline uğrayan şehir, kısa süre sonra kurtarılmıştır.
Nüfus ve Demografi
Cumhuriyet öncesinde Bursa’nın nüfus verileri sınırlı olmakla birlikte, Osmanlı döneminden itibaren özellikle XV. yüzyıl sonrası nüfus artışı gözlemlenmektedir. 15. yüzyılda yaklaşık 30.000 civarında olan şehir nüfusu, 1573’te yaklaşık 60.000’i aşmış ve bu nüfusun yaklaşık 4.500’ü gayrimüslimlerden oluşmuştur. Nüfus artışında Celali isyanları nedeniyle çevre illerden göçün etkisi büyüktür.
19. yüzyılda 1855 yılında yaşanan büyük depremler nedeniyle nüfusun yarı yarıya azalması söz konusu olmuştur. 1861’de yaklaşık 35.000 olan nüfus, yüzyıl sonunda 76.000-90.000 aralığında değişmiştir. 1927 yılında ise merkez ilçenin toplam nüfusu 127.139 kişi olarak kaydedilmiştir. Bu nüfusta kent nüfusu 61.451, kırsal nüfus ise 65.688 olarak tespit edilmiştir. Kadın nüfusu savaş dönemlerinin etkisiyle 1945 yılına kadar erkek nüfusun üstündeydi.
1987 yılında Bursa’ya büyükşehir statüsü verilmesiyle Osmangazi, Nilüfer ve Yıldırım ilçeleri kurulmuş, 1990 yılında da Yıldırım’dan Gürsu ve Kestel ilçeleri ayrılmıştır. 1990 öncesinde Bursa merkez ilçesi, bu beş ilçeyi kapsamaktaydı. Osmangazi’nin nüfusu günümüzde 862.516’ya ulaşmıştır.
Ekonomi ve Sanayi
Osmangazi, verimli tarım arazileri ile bir tarım kenti olmanın yanı sıra, gelişmiş sanayi tesisleri ve ticaretle de ön plana çıkmaktadır. İlçede otomobil ve otomobil yan sanayi, dokuma, havlu, trikotaj, kundura, tarım araçları, mobilya, deri, plastik, makine ve madeni eşya yapımcılığı gibi çok sayıda sanayi dalı faaliyet göstermektedir. Ayrıca elektrik motoru, döküm, marangoz makineleri, kaynak makineleri, soba ve bıçakçılık sanayileri de gelişmiştir. Yağ ve un fabrikaları da ilçede üretim yapan tesisler arasındadır.
Osmangazi’de sosyal yaşam canlıdır; 554 restoran, çeşitli sinema ve alışveriş merkezleri, 88 otel ilçede bulunmaktadır. Gündüz nüfusu 1 milyonu aşan Osmangazi, Bursa’nın hem ekonomik hem de sosyal yaşamının merkezidir.
